του Αντώνη Κάλφα
Στο μικρό αφιέρωμα του περιοδικού Παρέμβαση προσπαθήσαμε να στεγάσουμε κάποιες από τις φωνές που συγκροτούν τη σύγχρονη τρικαλινή λογοτεχνική σκηνή.
Τα κριτήρια της μικρής αυτής ανθολόγησης όπως εύκολα καταλαβαίνει κανείς, σε αυτή τη φάση της αρχικής επαφής με τους λογοτέχνες των Τρικάλων, δεν μπορεί να είναι αμιγώς φιλολογικά ούτε βιβλιογραφικώς πλήρη:
1. Εξετάζουν το δημοσιευμένο έργο των λογοτεχνών μετά το 1974, το όριο της μεταπολίτευσης δηλαδή, μιας και από την αποκατάσταση της δημοκρατίας και πέρα διαθέτουμε συστηματική και αλογόκριτη εμφάνιση τίτλων.
2. Επιλέξαμε να εξετάσουμε δρώντες σύγχρονους συγγραφείς γύρω από τους οποίους υπάρχει σοβαρή βιβλιο-κριτική αποτίμηση (εφημερίδες, ειδικά λογοτεχνικά περιοδικά, συλλογικοί τόμοι και ανθολογίες).
3. Λάβαμε υπόψη τις έγκυρες καταγραφές των συγγραφέων σε μείζονα λογοτεχνικά λεξικά ή σε λεξικά προσώπων τα οποία διαθέτουν εγκυρότητα (π.χ. Λεξικό της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, επιμ. Μιχ. Μερακλής-Αλέξης Ζήρας, Πατάκης 2006).
4. Από την τρικαλινή γραμματεία αξιοποιήσαμε τους συλλογικούς ετήσιους τόμους του σπουδαίου περιοδικού «Τρικαλινά» (1982-2015) όπου και σε ξεχωριστή κάθε φορά περίπτωση εμφανίζονται και λογοτεχνικές αποτιμήσεις σε προσωπικότητες της τρικαλινής λογοτεχνίας (Κλαύδιος Μαρκίνας, Νίκος Παππάς, Π. Χατζηγάκης, Γ. Παπασωτηρίου, Η. Κεφάλας, Μ. Κλιάφα, Τ. Τίγκα) ή μελετητές αποτιμούν το έργο μορφών της τρικαλινής λογοτεχνικής και αφηγηματικής παράδοσης (Π. Χατζηγάκης, Γεωργία Λαδογιάννη, Ηλίας Κεφάλας, Αγαθοκλής Αζέλης).
5. Αξιοποιήσαμε επιπλέον τη σειρά εκδόσεων του Φ.Ι.ΛΟ.Σ. Τρικάλων «Τρικαλινοί Λογοτέχνες» η οποία εγκαινιάστηκε το 1994 με σκοπό να στεγάσει τη δουλειά λογοτεχνών, οι οποίοι κατάγονται από την περιοχή των Τρικάλων (Έφη Γουγουλάκη, Φανή Καραγιώργου, Ηλίας Κεφάλας, Μαρία Χονδρού, Εύα Κόκκα).
6. Κριτήριό μας επίσης υπήρξε η εγκαταβίωση: σταθήκαμε δηλαδή κυρίως στο έργο εκείνων οι οποίοι ζουν και παράγουν δημιουργικό έργο στις συνθήκες της περιφέρειας, εν προκειμένω της πόλης των Τρικάλων. Αναμφιβόλως, πολλοί καλοί συγγραφείς αγαπούν και συντηρούν τη σχέση με τη γενέτειρά τους ακόμη και μετά την απομάκρυνσή τους από αυτήν είτε για βιοποριστικούς είτε για προσωπικούς λόγους (Βέρα Βασιλείου, Νίκη Χαλκιαδάκη, Ραλλού Γιαννουσοπούλου, Βάσω Χριστοδούλου, Όλγα Ντέλλα, Τζούλια Φορτούνη, Μαρία Σύρρου).
7. Εννοείται τέλος πως δεν μπορούσαμε στο ολιγοσέλιδο αφιέρωμά μας να μιλήσουμε για όλους τους λογοτέχνες οι οποίοι παράγουν λογοτεχνικό έργο. Ελπίζουμε, σε μια μελλοντική έκδοση, να συζητήσουμε και την προσφορά των σπουδαιότερων από αυτούς έτσι ώστε να αποκτήσει ο έλληνας αναγνώστης μια πιο περιεκτική εικόνα της τρικαλινής λογοτεχνίας (Ρόρη Μάτη, Εύα Κόκκα, Ευαγγελία Γωγάκου, Θεοδώρα Μητσιάδου, Γιώργος Αλεξανδρής, Εύη Κούρεντα, Θ. Βάρβαρης, Οδυσσέας Νασιόπουλος κ.ά.) Προς την κατεύθυνση αυτή θα εργαστούμε και μακάρι τα πράγματα να έλθουν όπως τα σχεδιάζουμε.
Το αφιέρωμα περιλαμβάνει δώδεκα συγγραφείς με σειρά γενεαλογική. Η Μαρούλα Κλιάφα (1937) διαθέτει πλουσιότατο έργο (λογοτεχνία, φωτογραφία, τοπική ιστορία και λαογραφία της Θεσσαλίας, λευκώματα, ανθολογίες λαϊκού λόγου) ενώ, όπως σημειώνει η έγκυρη κριτική, ανανέωσε την παιδική λογοτεχνία σε ύφος και θέματα.
Η Τούλα Τίγκα (1944) έχει γράψει μέχρι σήμερα δώδεκα βιβλία για έφηβους και ενήλικες αναγνώστες πολλά από τα οποία είναι βραβευμένα ή βρίσκονται σε σχολικές ανθολογίες («Οδός Γραβιάς», «Η εποχή των υακίνθων», «Η βοή των υδάτων», «Τα πουλιά στο χιόνι», «Τα χρόνια τρέχοντας» κ.ά.).
Ο Ηλίας Κεφάλας (1951) ποιητής της γενιάς του 1970 και κριτικός ευαίσθητος των τεχνών, μας έχει συνηθίσει ίσαμε σήμερα σε κείμενα μεγάλης ευαισθησίας, ποιητικής και καλλιτεχνικής, αφού συνομιλεί και τακτοποιεί υπεύθυνα την κριτική παραγωγή με την βαθιά κατανόηση των ανθρωπίνων.
Ο Αγαθοκλής Αζέλης (1963) έχει τυπώσει τρεις ποιητικές συλλογές ενώ ασχολείται συστηματικά με τη μελέτη της ιστορίας και την ιστορική έρευνα. Ο πεζογράφος Αλέξανδρος Βαναργιώτης (1966) δημοσίευσε τις συλλογές διηγημάτων «Διηγήματα για το τέλος της μέρας» (Εκδόσεις Λογείον, Τρίκαλα, 2009) και «Η θεωρία των χαρταετών» (Εκδ. Παράξενες Μέρες, Αθήνα, 2014). Τα διηγήματά του απηχούν τον κόσμο των μικρών πραγμάτων, οι ήρωές του είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι, η οπτική του κάποτε λοξή, κάποτε οξεία, αναδεικνύει με απλότητα τα θέματά του.
Η Γεωργία Κολοβελώνη εμφανίστηκε στα γράμματα με την ιδιαιτέρως λυρική ποιητική συλλογή «Ιστορίες με λυπημένη αρχή» (Νέος Αστρολάβος/Ευθύνη, 2012). Στη δεύτερη ποιητική συλλογή με τον ευφάνταστο τίτλο «Μελάνι στον ουρανίσκο» (Μελάνι, 2015) η φωνή της ωριμάζει: ο πληγωμένος εαυτός δεν είναι πια το μονίμως ερωτευμένο εγώ ούτε ακούμε ηχηρή τη φωνή της ερωτικής απελπισίας.
Η Παρασκευή Αλέξη γεννήθηκε στην Δεσκάτη Γρεβενών το 1972, αλλά εδώ και χρόνια ζει και εργάζεται στα Τρίκαλα. Η πρώτη της ποιητική συλλογή «Τάξη ονείρων» (Εκδόσεις Αστρολάβος/ Ευθύνη) κυκλοφόρησε το 2012. Στα ποιήματά της (και κυρίως στην παρούσα ολοκληρωμένη ενότητα) αυτό που κυριαρχεί είναι ο φόβος και οι συνυποδηλώσεις του.
Η Ελένη Αλεξίου (1980) έχει εκδώσει δύο βιβλία ποίησης, «Το Φλας» (λογείον, 2009) και «Ποιήματα που γράψαμε μαζί» (Μελάνι, 2015).
Η δεύτερη ωριμότερη συλλογή της διακρίνεται από την κυριαρχία του σώματος και έναν έμφυλο διεκδικητικό λόγο.
Η Βάσω Χριστοδούλου (ζει σήμερα στην Αθήνα) έχει δημοσιεύσει μέχρι σήμερα την ποιητική συλλογή «60 αποχρώσεις του μαύρου σε φόντο λευκό» (Εκδόσεις Λογείον, 2012). Πρόκειται για ποιήματα που αποζητούν τη δικαιοσύνη στο σπαραγμένο σώμα τού σήμερα, ανάμεσα σε απώλειες και τριγμούς.
Ο Γιάννης Πλεξίδας (1972) περιλαμβάνεται στο παρόν αφιέρωμα ως εκπρόσωπος όχι της λογοτεχνικής σκηνής της πόλης του αλλά ως δοκιμιογράφος (το δοκίμιο είναι ξεχωριστό είδος λόγου που πολλά χρωστάει ωστόσο και στην ίδια την αφηγηματική γραφή). Ο τρόπος γραφής του διαθέτει, πέρα από την βαθιά γνώση του αντικειμένου, και ένα προσωπικό ύφος με στοιχεία ρητορικής και λογοτεχνικής χάρης (παρηχήσεις, λεκτικά παίγνια κλπ.)
Υστερόγραφο: Η απόπειρα σύνθεσης του σύγχρονου τρικαλινού λογοτεχνικού τοπίου—12 συγγραφείς που εξέδωσαν 100 περίπου βιβλία εκ των οποίων τα 70 ανήκουν στους μείζονες τρικαλινούς Μαρούλα Κλιάφα, Ηλία Κεφάλα και Τούλα Τίγκα— δεν θα είχε πραγματοποιηθεί χωρίς την συμπαράσταση των ίδιων των συγγραφέων που μου εμπιστεύθηκαν τα κείμενά τους. Τους ευχαριστώ θερμότατα και από τη θέση αυτή. Εννοείται πως οι όποιες παραλείψεις βαρύνουν τον υπογράφοντα.
