Όλοι θέλουμε καθαρή ενέργεια. Αλλά σε ποιον ανήκει το δικαίωμα να την παράγει;
Αυτό είναι το ερώτημα που πλανάται πάνω από την Ελλάδα του 2025, όπου η ενεργειακή μετάβαση μοιάζει περισσότερο με σχέδιο συγκέντρωσης ισχύος παρά με συμμετοχικό πράσινο όραμα.
Στην καρδιά του προβλήματος: οι μικροί παραγωγοί φωτοβολταϊκών. Αγρότες, συνταξιούχοι, μικρομεσαίοι που πίστεψαν στην «πράσινη ανάπτυξη», επένδυσαν χιλιάδες ευρώ και έστησαν μικρές μονάδες στα χωράφια τους, τώρα καλούνται να τις κλείσουν με εντολή. Και όχι γιατί παρανόμησαν, αλλά επειδή – σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ – «το σύστημα δεν αντέχει άλλη ενέργεια».
Και όμως, την ίδια στιγμή, τεράστιες φωτοβολταϊκές μονάδες αδειοδοτούνται στις ίδιες περιοχές. Πώς εξηγείται αυτό το παράδοξο;
Πρώτα οι μικροί εκτός δικτύου – Μετά οι μεγάλοι μέσα
Τις τελευταίες εβδομάδες, μικροί παραγωγοί στα Τρίκαλα καταγγέλλουν πως λαμβάνουν εντολές περιορισμού ισχύος: δηλαδή, να διακόπτουν την παραγωγή τους για συγκεκριμένες ώρες και ημέρες. Όχι για λόγους βλάβης ή συντήρησης, αλλά γιατί «το δίκτυο κορέστηκε».
Από ποιον παίρνουν αυτές τις εντολές;
Από τον ΑΔΜΗΕ ή μέσω του ΔΕΔΔΗΕ και του ΔΑΠΕΕΠ. Δεν πρόκειται για δημόσιες ανακοινώσεις, αλλά για email και μηνύματα, στα οποία αναγράφεται με σαφήνεια: «παρακαλούμε περιορίστε την ισχύ σας». Πίσω από αυτές τις ήπιες εκφράσεις, όμως, κρύβεται η απειλή προστίμου – και η οικονομική ζημιά.
Και το ερώτημα γεννιέται:
– Αν το δίκτυο δεν αντέχει, γιατί συνεχίζονται οι άδειες για νέα τεράστια έργα ΑΠΕ;
– Ποιο είναι το κριτήριο που “κόβει” τον αγρότη και επιτρέπει τον όμιλο ενέργειας;
Ηλεκτρικό σύστημα «πνιγμένο» στην ενέργεια – αλλά όχι για όλους
Η απάντηση είναι περίπλοκη – και ίσως σκόπιμα θολή. Το ελληνικό ηλεκτρικό σύστημα, λόγω έλλειψης αποθήκευσης και κορεσμού του δικτύου, δεν μπορεί να απορροφήσει όλη την ενέργεια που παράγεται από φωτοβολταϊκά, ειδικά μεσημέρια Ανοιξιάτικων ημερών.
Μόνο που αυτή η υπερπαραγωγή χτυπά επιλεκτικά:
Δεν υπάρχει μηχανισμός αποζημίωσης γι’ αυτούς.
Δεν ξέρουν ποτέ πότε θα ξαναλειτουργήσουν κανονικά.
Είναι αυτός ένας προσωρινός μηχανισμός εξισορρόπησης; Ή μήπως μια νέα κανονικότητα που “σπρώχνει” τους μικρούς εκτός αγοράς για να ανοίξει χώρος στους μεγάλους;
Στην πράξη, η Ελλάδα επιλέγει: ΑΠΕ με συγκέντρωση ισχύος
Παραδείγματα υπάρχουν πολλά – και τα Τρίκαλα πρωτοστατούν. Την ώρα που μικροπαραγωγοί καλούνται να κατεβάσουν τους διακόπτες, γίγαντες όπως η DAMCO του Ομίλου Κοπελούζου ετοιμάζουν φωτοβολταϊκά πάρκα 400 MW, σε εκτάσεις δεκάδων χιλιάδων στρεμμάτων, από το Ελληνόκαστρο ως τα Αντιχάσια.
Τα έργα αυτά:
Αδειοδοτούνται με fast-track διαδικασίες.
Συχνά καταλαμβάνουν αγροτική γη και περιοχές Natura.
Συνδέονται απευθείας στο δίκτυο υψηλής τάσης, παρακάμπτοντας τους περιορισμούς.
Ποια είναι η λογική πίσω από αυτή τη θεσμική προτίμηση;
Είναι τεχνικό ζήτημα (π.χ. σταθερότητα δικτύου);
Ή είναι πολιτική επιλογή να ευνοηθούν οι «μεγάλοι» εις βάρος των πολλών;
Πράσινη μετάβαση με μαύρους όρους
Η μετάβαση στις ΑΠΕ είναι αναγκαία. Όμως πώς γίνεται;
Με αποκεντρωμένη παραγωγή ή με συγκέντρωση σε λίγους παίκτες;
Με ενεργειακή δημοκρατία ή με ένα νέο είδος μονοπωλίου;
Με διαφάνεια και ισότιμη πρόσβαση ή με αδιαφανείς αποφάσεις και εξαιρέσεις;
Οι πολίτες που επένδυσαν στα φωτοβολταϊκά τους δεν είναι επαγγελματίες του χρηματιστηρίου ενέργειας. Δεν γνωρίζουν όρους όπως «κορεσμένο δίκτυο», «περιορισμός ισχύος» ή «μη διαθεσιμότητα απορρόφησης». Ξέρουν όμως ότι πλήρωσαν για ένα πάρκο που τώρα δεν μπορούν να λειτουργήσουν, ενώ άλλοι ετοιμάζονται να γεμίσουν τον τόπο με πάνελ – χωρίς καμία απαγόρευση.
Αν το ρεύμα περισσεύει, γιατί επεκτείνουμε την παραγωγή με τεράστια έργα;
Αν δεν περισσεύει, γιατί κόβουμε τους μικρούς;
Ποιος σχεδιάζει, ποιος αποφασίζει και –τελικά– για ποιον είναι η πράσινη ανάπτυξη;
Η πράσινη ενέργεια είναι μονόδρομος.
Αλλά αν δεν προχωρήσει με όρους δικαιοσύνης, διαφάνειας και σεβασμού στην κοινωνία, δεν είναι πράσινη – είναι απλώς αποικιοκρατία με φωτοβολταϊκά.
Author: Trikalanews
