Η άκρως δημαγωγική και ως εκ τούτου απαράδεκτη τοποθέτηση του πρωθυπουργού της ΠΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ περί διδασκαλίας της «μακεδονικής» γλώσσας στην Ελλάδα, σε κάποιο μεταγενέστερο χρόνο –αν και ανασκευάσθηκε αργότερα–, ανέδειξε ότι και εάν ακόμη επικυρωθεί η συμφωνία των Πρεσπών, τα θέματα εντάσεως επί ουσιαστικότατων εθνικών θεμάτων δεν πρόκειται να εκλείψουν.
Η συμφωνία των Πρεσπών ορίζει ένα πλαίσιο συνεργασίας και συνυπάρξεως που εξεπόνησαν οι κυβερνήσεις Αθηνών και Σκοπίων, εν ονόματι κάποιων εικαζομένων –όχι όμως αβασίμων– μελλοντικών πλεονεκτημάτων, παρακάμπτοντας –αλλά όχι αγνοώντας– εδραιωμένες διαφορές πολλών δεκαετιών.
Παρέλκει η επισήμανση, βεβαίως, ότι η εν λόγω συμφωνία προέκυψε κατόπιν εντονότατων πιέσεων που ασκήθηκαν στις δύο πλευρές –κυρίως προς τα Σκόπια– τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Αλλά σε μια εποχή κατά την οποία έχουν αρχίσει να εκδηλώνονται τριγμοί στα δύο προαναφερθέντα μείζονα οικοδομήματα της Δύσεως το αίσθημα ανασφαλείας επανέρχεται, εάν έπαυσε υφιστάμενο ποτέ.
Το ουσιώδες όμως είναι ότι καμία συμφωνία, όσο λεπτομερής και πλήρης και εάν είναι, δεν εγγυάται εξάλειψη των προβλημάτων εις το διηνεκές. Η Συμφωνία της Λωζάννης είναι ακρογωνιαία, όχι απλώς μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, αλλά για πλείστες όσες χώρες της περιοχής. Ωστόσο, επί της ουσίας, παραβιάσθηκε νοτίως της Τουρκίας και η Αγκυρα την αμφισβητεί σε σχέση με το Αιγαίο εδώ και έτη.
Διότι μία συνθήκη αποτυπώνει πάντα ένα συγκεκριμένο συσχετισμό δυνάμεων, σε μία απολύτως συγκεκριμένη συγκυρία. Δεν ισχύει εις τον αιώνα. Είναι εργαλείο σχετικής μόνον υπερκεράσεως αδιεξόδου. Η υπογραφή μιας συνθήκης δεν οδηγεί σε εφησυχασμό, αλλά σε νέα ενεργοποίηση των εθνικών δυνάμεων μιας χώρας εις το διηνεκές.
Αναφορικώς με τη συμφωνία των Πρεσπών, είναι απολύτως βέβαιο ότι ο αλυτρωτισμός θα εξακολουθεί να υφίσταται ακόμη και εάν οι κυβερνήσεις επιδείξουν ακραία μετριοπάθεια. Θα υπάρχουν πάντα διεκδικήσεις οργανώσεων, που ουδείς από τους πολιτικούς ηγέτες μπορεί να αγνοήσει. Η επίμαχη, ωστόσο, δήλωση του κ. Ζάεφ ενίσχυσε τις υποψίες ότι η «μετριοπάθεια» που επέδειξε μπορεί να είναι απλώς «τακτικισμός». Το Ανατολικό Ζήτημα δεν λύθηκε με τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
