Την στιγμή της αιχμαλωσίας του από τον «πολιτισμένο» ευρωπαίο κατακτητή, και λίγο πριν του πάρουν το κεφάλι, ένας ινδιάνος αρχηγός φυλής, του οποίου το όνομα μου διαφεύγει, αποκρίθηκε: «Όταν και το τελευταίο δέντρο θα έχει κοπεί, όταν και το τελευταίο ποτάμι θα έχει δηλητηριαστεί, όταν και το τελευταίο ψάρι θα είναι νεκρό, τότε ο άνθρωπος θα καταλάβει ότι τα χρήματα δεν τρώγονται.»
Στο τελευταίο δημοτικό συμβούλιο Μετεώρων, η ομόφωνη απόρριψη της κατασκευής υδροηλεκτρικού εργοστασίου στο ποτάμι του Κλεινοβού με χαροποίησε ιδιαίτερα. Η λεπτομερειακή εισήγηση του συμβούλου κ. Καραγεώργου, ο εξαιρετικός λόγος του ενεργού πολίτη κ. Μπαλάνη και η ξεκάθαρη τοποθέτηση του συμβούλου κ. Ζαρόπουλου, έδωσαν την αρμόζουσα βαρύτητα στο θέμα και κάθε πολίτης που το παρακολούθησε απέκτησε μία ολοκληρωμένη εικόνα. Ήταν μια από τις ελάχιστες, δυστυχώς, στιγμές που μαρτυρούν πόσα πράγματα μπορούμε να πετύχουμε ως δήμος. Όλοι οι σύμβουλοι στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων και απέρριψαν την πρόταση. Μακάρι, πολλοί από αυτούς, να ψήφιζαν ελεύθερα και με διαύγεια νου, πλήθος άλλων σημαντικών ζητημάτων για τον τόπο…
Με αφορμή την περίπτωση του Κλεινού, θεωρώ ότι είναι αναγκαίο να αφιερωθούν κάποιες γραμμές, για αυτά που μελλοντικά, κληθούμε να αντιμετωπίσουμε.
Είναι αληθές ότι ως μέλος της Ευρώπης, η Ελλάδα οφείλει να συμμορφωθεί με διάφορους κανονισμούς όσον αφορά τον τρόπο παραγωγής ενέργειας, θεωρείται δε επιβεβλημένη, η μερική ή ολική αντικατάσταση συμβατικών πηγών ενέργειας (πχ εργοστάσια λιγνίτη) με αυτές που γενικά ονομάζονται Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, στο εξής ΑΠΕ (πχ φωτοβολταικα πάρκα, υδροηλεκτρικά εργοστάσια, αιολικά πάρκα, γεωθερμία κ.α.). Με λόγια απλά οι ΑΠΕ εκμεταλλεύονται τις υπάρχουσες φυσικές ροές ενέργειας (ηλιακή, αιολική, δυναμική) για να την μετατρέψουν σε ηλεκτρική, χωρίς να απαιτείται καύση υλών ή διαχείριση τοξικών αποβλήτων. Από πολλούς θεωρούνται, και ορθά, μια αφετηρία για την επίλυση των οικολογικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Γη.
Όπως πάντα, στην πράξη, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Εδώ και λίγες δεκαετίες, από την εμπειρία εκατοντάδων χιλιάδων έργων ΑΠΕ σε παγκόσμιο επίπεδο, έχουν εξαχθεί πολύ χρήσιμα συμπεράσματα. Η αειφόρα και «πράσινη» ενέργεια, όπως πολύ χαρακτηριστικά ονομάζεται, για να επιτευχθεί, πάρα πολύ συχνά απαιτεί θυσίες που μεσομακροπρόθεσμα αποδεικνύουν ότι τελικά δεν είναι και τόσο… πράσινη.
Ας πάρουμε το φρέσκο παράδειγμα του Κλεινοβού. Εδώ και πολλά χρόνια ιδιώτης προσπαθεί στο «Κλεινοβίτικο» να κατασκευάσει υδροηλεκτρικό εργοστάσιο. Το μεγαλύτερο μέρος του νερού θα εκτραπεί από ψηλά, κοντά στις πηγές του, και μέσα από σωληνώσεις χιλιομέτρων θα τροφοδοτήσει το εργοστάσιο το οποίο θα εκμεταλλεύεται τη δυναμική ενέργεια του νερού μετατρέποντας την σε ηλεκτρική. Είναι αληθές ότι κατά τη παραγωγή ηλεκτρισμού δεν παράγονται ρύποι. Είναι αυτός όμως ικανός παράγοντας για να δοθεί το πράσινο φως για την υλοποίηση του; Το «Κλεινοβίτικο» είναι πηγή ζωής ενός ολόκληρου οικοσυστήματος. Υπεραινώβια πλατανόδαση, άγρια πανίδα με πρωταγωνιστή το απειλούμενο αυτόχθονο είδος πέστροφας salmo farioides, κοπάδια αιγοπροβάτων και βοοειδών και οι ντόπιοι κάτοικοι επιβιώνουν από τα νερά του. Το «Κλεινοβίτικο» είναι από τα λίγα πλέον ποιοτικά ρέματα από τα οποία πηγάζει ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Ελλάδας, ο Πηνειός, ο οποίος δυστυχώς στο θεσσαλικό κάμπο είναι υπέρμετρα μολυσμένος. Με την άναρχη και μη σωστά εκτιμώμενη υλοποίηση ενός τέτοιου υδροηλεκτρικού στο συγκεκριμένο σημείο, σε λίγα χρόνια ολόκληρη η περιοχή γύρω από το «κλεινοβίτικο» θα υποβαθμιστεί και όλα αυτά γιατί; Για να πάρει ένας ιδιώτης επιδότηση και να καρπώνεται τις κιλοβατώρες που το ρέμα παράγει. Οι ντόπιοι τι έχουν να κερδίσουν από όλα αυτά; Η φύση, ο τόπος, τι έχει να κερδίσει; Οι Κλεινοβίτες δεν το έβαλαν κάτω. Είχαν τη διαύγεια να τα δούνε όλα αυτά, αντέδρασαν, το έψαξαν και ενωμένοι το πολέμησαν. Και θα το κερδίσουν. Και γι’ αυτό, τους σέβομαι και τους συγχαίρω.
Εξίσου επιζήμια έργα κρίνονται, σε πολλές περιπτώσεις, και οι εγκαταστάσεις ανεμογεννητριών και αιολικών πάρκων εκτεταμένου μεγέθους σε ψηλές κορυφογραμμές. Πρόκειται για βαρέως τύπου ιστούς 150 και πλέον μέτρων με πτερύγια που αγγίζουν τα 50 μέτρα. Τα εκχώματα, οι γιγαντιαίες τσιμεντοεδράσεις είναι προβληματικά για τα ήδη κατολισθήσιμα, με μεγάλη κλίση βουνά μας. Για την θεμελίωση ενός μόνο πυλώνα, πρέπει να γίνει διάνοιξη νέων δρόμων τεράστιου φάρδους αφού είναι αναγκαίο να ανεβούν στην κορυφή του βουνού φορτηγά μήκους 50 μέτρων (ειδικά οχήματα που μεταφέρουν τα πτερύγια), τεράστιοι γερανοί και μπουλντόζες που κυριολεκτικά ισοπεδώνουν το βουνό.
Πλέον στην Κεντρική/Βόρεια Ευρώπη και στην Αμερική, η τεχνολογία έχει εξελιχθεί και οι ανεμογεννήτριες που κατασκευάζονται είναι πολύ μικρότερες, με σαφώς μικρότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον, αποδίδοντας το ίδιο, ενώ το κόστος κατασκευής και συντήρησης ενός αριθμού μικρών αιολικών είναι αισθητά μικρότερο από αυτό μίας μόνο ανεμογεννήτριας 150 μέτρων. Βλέπετε όμως, ιδιώτες και διάφορες εταιρείες επιδοτούνται προς το παρόν να στήνουν ασύμφορες ανεμογεννήτριες μεγαθήρια, αφού αυτές έμειναν απούλητες από τους κατασκευαστές… Δυστυχώς από την απληστία τους δεν βλέπουν ότι ούτε να αποδώσουν μακροπρόθεσμα μπορούν, ούτε να συντηρηθούν σωστά μπορούν, ούτε τη ζημιά που κάνουν βλέπουνε. Αδιαμφισβήτητα η γη παράγει αρκετά για να ικανοποιήσει τις ανάγκες κάθε ανθρώπου. Παράγει άραγε αρκετά για να ικανοποιήσει την απληστία του; Και εδώ δυστυχώς, για άλλη μια φορά φταίει ο νομοθέτης.
Και αν νομίζετε ότι όλα αυτά είναι μακριά και δεν μας αγγίζουν, δεν έχετε παρά να κοιτάξετε τις αετόμορφες κορυφογραμμές των Αγράφων μόλις καμιά εκατοστή χιλιόμετρα μακριά από τις δικές μας κορυφές του Κόζιακα. Να το βαρύνω και άλλο το κλίμα; Κάποιες άλλες εταιρείες κολοσσοί, ξένων ασφαλώς συμφερόντων έχουν εδώ και χρόνια εξασφαλίσει άδειες εξόρυξης για πετρέλαιο στην πίσω μεριά της οροσειράς της Πίνδου, ορεινού όγκου που μοιραζόμαστε με τα αδέλφια μας τους Ηπειρώτες. Έρχονται και σκάβουν μέσα στην καρδιά περιοχών Natura 2000. Και θα σας φανεί τραβηγμένο, αλλά ναι, έχουνε παραβιάσει και ιδιοκτησίες απλών ανθρώπων και ψάχνουν για πετρέλαιο ακόμη και μέσα στα κτήματα τους.
Ίσως κάποιοι να με κατηγορήσουν ότι δεν είμαι προοδευτικός. Θα το δεχτώ, αφού πρώτα ξεκαθαρίσουμε τι είναι πρόοδος. Ασφαλώς χρειάζονται και τα υδροηλεκτρικά και οι ανεμογεννήτριες. Όμως η όποια κατασκευή τους πρέπει να γίνεται με γνώμονα τις πραγματικές ανάγκες του τόπου και την πραγματική προστασία του περιβάλλοντος. Σε αυτό το σημείο καθοριστικό ρόλο παίζουν οι ολοκληρωμένες μελέτες πλήθους μηχανικών οι οποίοι έχουν την υποχρέωση να είναι αντικειμενικοί και να μην εξάγουν συμπεράσματα που ωφελούν την τσέπη τους. Θεωρώ πρόοδο όχι «σικέ», αλλά πραγματικά «πράσινες» ΑΠΕ οι οποίες ιδανικά θα υλοποιηθούν και θα διαχειρίζονται από την εκάστοτε κοινότητα ή δήμο με κύριο στόχο την ενεργειακή αυτάρκεια και όχι από ιδιώτες και εταιρείες κολοσσούς. Στα δικά μου μάτια πρόοδος είναι να βλέπω τα βουνά και τα ποτάμια μας να τροφοδοτούν ανθρώπους, άγρια και οικόσιτα ζώα και κτήματα, σε ένα περιβάλλον ποιότητας που επιτρέπει μια ζωή αξιοπρέπειας και φυσικής/ψυχικής υγείας. Όχι, δεν είναι πρόοδος να βλέπω να καρπώνονται οι λίγοι το ρεύμα που παράγεται από τσιμεντένια φράγματα και σωληνώσεις χιλιομέτρων σε κάθε παρθένο ρέμα, ούτε να βλέπω τις περήφανες κορφές των βουνών μας ισοπεδωμένες με ανεμογεννήτριες μεγαθήρια. Ένας τόπος που καταστρέφει τα εδάφη του, καταστρέφει τον εαυτό του. Σε τελική ανάλυση οραματίζομαι ένα τόπο με τη μεγαλύτερη δυνατή αυτάρκεια σε ηλεκτρική ενέργεια και ταυτόχρονα ένα τόπο όπου μέσα στο όμορφο φυσικό περιβάλλον που απλόχερα μας πρόσφερε ο Θεός, ο άνθρωπος να βιοπορίζεται και με υγεία να μεγαλώνει τα παιδιά του. Και είναι εφικτό, δεν χρειάζεται δα να ανακαλύψουμε τον τροχό από την αρχή, μπορούμε να ακολουθήσουμε τις ήδη πετυχημένες ενεργειακές στρατηγικές τόσων κρατών.
Καλώ τους πολίτες της πόλης μας και των χωριών μας να επαγρυπνούν για αυτά που θα έρθουν. Χτες ήταν στα χωριά της Τριγγίας. Αύριο θα είναι στον Ασπροποταμο, στα Αντιχάσια, στον Κόζιακα. Γιατί θα έρθουν. Θα φορούν ένα όμορφο κοστούμι και ένα ψεύτικο χαμόγελο. Θα τάζουν στους ντόπιους ανάπτυξη, δουλειές και τζάμπα ρεύμα. Και πρέπει να μας βρουν ενωμένους και διαβασμένους, χωριανούς, πολίτες και τοπικούς άρχοντες.
Ένα άλλο ινδιάνικο γνωμικό πάει κάπως έτσι και καλό είναι να το λάβουμε σοβαρά υπόψη:
«Δεν κληρονομούμε τη γη από τους προγόνους μας, τη δανειζόμαστε από τα παιδιά μας.»
