Απόστολος Παππάς «Σκοπιανό: Ο κύκλος των χαμένων ευκαιριών»

Δυστυχώς, η ετεροχρονισμένη προσγείωση  στη πραγματικότητα είναι ίδιον χαρακτηριστικόν της φυλής  μας. 

Αναμφισβήτητα, είμαστε ένα από τα πλέον ιστορικά έθνη του πλανήτη, με τεράστιες αρετές και ακόμη πιο τεράστιες αντοχές.  Αποτελούμε τη συνέχεια ενός λαμπρού και ένδοξου  παρελθόντος, και ας διατείνονται οι κάθε είδους Φαλμεράϋερ περί του αντιθέτου.  Δεν είμαστε όμως ο ομφαλός της γης, όπως τουλάχιστον μας διδάσκει  ο αρχαίος μύθος. 

Για όσους δεν τον γνωρίζουν,  τον υπενθυμίζω πολύ συμπυκνωμένα.  Σύμφωνα  λοιπόν με τον αρχαίο μύθο, ο αρχιγέτης του δωδεκάθεου Δίας, απελευθέρωσε ταυτόχρονα δύο αετούς  έναν στην Ανατολή και τον άλλον στη Δύση,  και το σημείο συνάντησης αυτών θα ήτο το κέντρο της γης. 

Οι δύο αετοί μετά από πολυήμερη πτήση συναντήθηκαν πάνω από τους Δελφούς,  οι οποίοι έκτοτε εθεωρούντο και ο ομφαλός αυτής.  Αφού λοιπόν οι Δελφοί είναι Ελλαδικός χώρος, επαγωγικά τεκμαίρεται, ότι σύνολη  η Ελλάδα είναι το γεώκεντρο.  Ζούσαμε λοιπόν, και συνεχίζουμε να ζούμε το μύθο μας. 

Άλλωστε, ως λαό,  κάτι τέτοια μας εξιτάρουν.  Με μια τέτοια προνομία ΄΄κατοχυρωμένη΄΄ και καταχωρημένη στη συλλογική μας συνείδηση, είχαμε και έχουμε την απαίτηση,  η διεθνής κοινότητα διαχρονικά να ασχολείται με τις υποθέσεις μας εσωτερικές και εξωτερικές.  Συμπεριφερόμενοι  όμως  κάπως έτσι, χάνουμε το timing και το momentum να επιλύσουμε και να διευθετήσουμε εθνικές υποθέσεις προς το συμφέρον μας.  Όταν οι διεθνείς συσχετισμοί είναι υπέρ μας, εμείς, αντί αυτό να το εκμεταλλευθούμε και να επιτύχουμε το maximum εφικτό, επιδιδόμαστε σε μαξιμαλιστικές ακροβασίες. 

Κάποιες φορές ο εθνικιστικός παροξυσμός και κάποιες άλλες ο πολιτικός μικροϋπολογισμός,  συνώνυμα αυτά τα δύο του λαϊκισμού,  εξοστρακίζουν τον ορθολογισμό.  Οι ευκαιρίες όμως χάνονται.  Εκ των υστέρων ακολουθεί η ομολογία, στερνή μου γνώση ……. Το πουλάκι όμως έχει πετάξει.   Εντάξει, συμφωνώ ότι οι αρχαίοι Μακεδόνες και οι αρχαία Μακεδονία έχουν τόση σχέση με τους Σκοπιανούς και τα Σκόπια, όση ο φάντης με το ρετσινόλαδο. 

Άλλη  ράτσα και άλλη φάρα οι Νοτιοσλάβοι,  και εντελώς διαφορετικοί οι Μακεδόνες.  Σαφέστατα, πρόκειται ίσως για τη μεγαλύτερη ιστορική κλοπή.  Μα, αφού έτσι έχουν τα πράγματα, γιατί δεν μας κατανοούν; Γιατί στη διεθνή διπλωματία και στο παγκόσμιο πολιτικό γίγνεσθαι, εν ονόματι κάποιων σκοπιμοτήτων, παρακάμπτονται πολλές φορές ακόμη και τα αυτονόητα.  Δεν είναι άλλωστε  η πρώτη φορά.  Οι Κούρδοι αριθμούν είκοσι πέντε ( 25)εκατομμύρια συμπαγή πληθυσμό, διαβιούν σε συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο, και κράτος δεν έχουν.  Αυτή είναι η ωμή πραγματικότητα.  Μ’ αυτήν οδηγό, διεκδικείς μέχρις εκεί που φθάνει το χέρι σου.  Διαφορετικά,  δεν χάνεις μόνον αυτό που πας να φθάσεις,  αλλά και το χέρι σου.  

Η ΄΄Δημοκρατία της Μακεδονίας΄΄ ιδρύθηκε το 1944 στα πλαίσια της ενιαίας τότε Γιουγκοσλαβίας, και ήτο ένα Τιτοϊκό δημιούργημα με διττό στόχο. 

Ο πρώτος, ήτο ο ακρωτηριασμός της πολυπληθέστερης  ενότητας που ήτο η Σερβία, Κροάτης ων ο ίδιος,  και η αποδυνάμωση κατ΄αυτόν τον τρόπο του ηγετικού και ηγεμονικού της ρόλου. 

Ο δεύτερος, το νεοπαγές εκείνο μόρφωμα στο υπογάστριο της Ελλάδος, θα αποτελούσε την διεκδικιτική  αιχμή του δόρατος, εάν  κάποια στιγμή στο μέλλον οι συγκυρίες ευνοούσαν συνοριακούς επανακαθορισμούς.  Η έξοδος στο Αιγαίο, ήτο και είναι ένα πάγιο όνειρο των Βορείων γειτόνων μας.  Επί  πενήντα σχεδόν χρόνια η αντίδραση της Ελλάδος στη νέα αυτή πραγματικότητα,   ήτο  από χλιαρή έως ανύπαρκτη.  Το 1992 όμως με τον διαμελισμό της Ενιαίας Γιουγκοσλαβίας έσκασε το πρόβλημα,  και μάλλον μας βρήκε απροετοίμαστους και ψυχολογικά  και πολιτικά. 

Δυνατότητα νομικής προσφυγής στον ΟΗΕ ή σε κάποιον άλλον διεθνή οργανισμό για ακύρωση της ονομασίας δεν υπήρχε, καθώς θα απερρίπτετο,  από το γεγονός ότι δεν υπήρχε άλλη κρατική οντότητα καταχωρημένη με το ίδιο όνομα. 

Μας απέμεινε μόνον η ιστορική απόδειξη.  Παρότι  τα επιχειρήματα ήσαν ατράνταχτα, απεδείχθησαν όμως ανεπαρκή στο να ανατρέψουν μια διαμορφωμένη κατάσταση. 

Η διεθνής κοινότητα, δεν ήτο διατεθειμένη να αφαιρέσει καθ’ ολοκληρίαν το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού από το συγκεκριμένο κρατίδιο.  Έτσι επέλεξε τη Σολομώντειο λύση της σύνθετης ονομασίας. 

Βέβαια,  ούτε τα Σκόπια επιθυμούσαν κάτι τέτοιο.  Ήθελαν καθαρή λύση.  Όμως, εμείς,  με την κάθετη άρνησή μας, ήμασταν  εκείνοι που χρεωθήκαμε την αποτυχία των όποιων προσπαθειών για συμβιβασμό.  Αδυνατώντας λοιπόν να  ερμηνεύσουμε σωστά την διάθεση της διεθνούς κοινότητας, άνοιξε και ο κύκλος των χαμένων ευκαιριών. 

Ενθυμούμαι, από διαρροές ανεπίσημων πηγών  της εποχής εκείνης,  τον   κ. Γκένσερ ΥΠΕΞ της Γερμανίας τότε σχεδόν να μας εκλιπαρεί. Δώστε μου έλεγε, μια σύνθετη ονομασία που να περιλαμβάνει και τον όρο Μακεδονία,  και αύριο  το πρωί θα μεταβώ στα Σκόπια για να την επιβάλλω στον  Γκλιγκόρωφ.  Και προφανώς,  μπορούσε να το κάνει.  Εμείς όμως κυριαρχημένοι από το συναίσθημα,  αντικρίζαμε τα πράγματα μέσα από παραμορφωτικούς φακούς.  Αγέρωχα και ατάραχα απαντούσαμε.  Σύνθετη ονομασία που να περιλαμβάνει τον όρο Μακεδονία, δεν πρόκειται να αποδεχθούμε. 

Βέβαια, η σπουδή του κ. Γκένσερ  και της Γερμανίας δεν είχε να κάνει με αμιγώς φιλελληνικά αισθήματα. 

Απλώς, επειδή  το κεφάλαιο διαμελισμός της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας είχε ανοίξει, και διακαής πόθος ήτο η προσάρτηση της Σλοβενίας και της Κροατίας στη ζώνη επιρροής της,  δεν ήθελε να υπάρχει ένα ανοιχτό μέτωπο στα νότια της Γιουγκοσλαβίας.  Έτσι λοιπόν, αφού απέτυχε η απευθείας προσπάθεια του κ. Γκένσερ,  η Γερμανία επανήλθε με το δικής της εμπνεύσεως πακέτο Πινέϊρο, το οποίο ήτο και ελκυστικότερο και δελεαστικότερο. 

Τι περιελάμβανε

Πρώτον.  Σύνθετη ονομασία

Δεύτερον.  Απόσυρση από το εθνικό σύμβολο των Σκοπίων της δεκαεξακτίνου, εθνικού συμβόλου της αρχαίας Μακεδονίας(Ήλιος της Βεργίνας). 

Τρίτον.  Απάλειψη από το σύνταγμα  των Σκοπίων όλων των αλυτρωτικών αναφορών εις βάρος της Μακεδονίας. 

Όμως και αυτό το απορρίψαμε.  Ήταν το maximum που μπορούσε να μας εκχωρηθεί.  Ούτε αυτό μπορέσαμε να το συλλάβουμε τότε.  Εάν οι όροι του πακέτου Πινέϊρο  μας προσφέρονταν σήμερα,  θα μιλούσαμε για ΕΘΝΙΚΟ ΘΡΙΑΜΒΟ. 

Προσπάθησε ο τότε πρωθυπουργός  Κων.  Μητσοτάκης  να το περάσει, αλλά συνάντησε καθολική αδιαλλαξία.  Ματαίως  προσπαθούσε να πείσει κόμματα και κοινωνία,  ότι, αν αποδεχθούμε το πακέτο Πινέϊρο το Σκοπιανό σε δέκα χρόνια θα έχει ξεχασθεί.  Πράγματι, έτσι  θα συνέβαινε. Εάν επιλύονταν τότε το πρόβλημα της ονομασίας,  η πολιτιστική  και οικονομική  μας διείσδυση  θα ήταν τέτοια,  που ουσιαστικά τα Σκόπια θα μετατρέπονταν σε εξάρτημά μας. 

Όμως, το κόμμα του, τα κόμματα,  πλήν του ΚΚΕ,  και μαζί τους σχεδόν σύμπασα η κοινωνία όρθωσαν ένα αδιαπέραστο σινικό αρνητικό τείχος.  Ούτε βήμα πίσω.  Είχαμε αποδυθεί όλοι σε μια εθνικιστική πλειοδοσία.  Λες,  και η διεθνής κοινότητα ήτο διατεθειμένη να ασχολείται εσαεί με το πρόβλημα των Σκοπίων.  Ώσπου, κάποια στιγμή μας παράτησαν.  Το Σκοπιανό τελμάτωσε.  Επί  εικοσιπέντε σχεδόν χρόνια, τελούσε σε λανθάνουσα κατάσταση.  

Ο μαξιμαλιστής  Γκρουέφσκι, δεν άφηνε περιθώρια επίλυσής του.  Ο νυν πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ, δείχνει να αλλάζει ρότα.  Έχοντας επίγνωση ότι το ανομοιογενές του πληθυσμού, καθώς συντίθεται από σλαβόφωνους,  αλβανόφωνους,  και  βουλγαρόφωνους,  αποτελεί ένα φυγοκεντρικό μείγμα το οποίο αν εκραγεί θα αποσυνθέσει την κρατική αυτή  οντότητα εις τα εξ ων συνετέθη,  διαβλέπει, ότι η ένταξη  της χώρας εν αρχή στο ΝΑΤΟ και στη συνέχεια στην ΕΕ, αποτελούν τις καλύτερες συγκολλητικές ουσίες. 

Για να πάψουν τα Σκόπια,  να αποτελούν μία εν δυνάμει θνησιγενή οντότητα, επείγει η ένταξή τους στις λέσχες των ισχυρών.  Η έξοδος από την απομόνωση και το περιθώριο, περνάει μέσα από αυτούς τους διεθνείς διαύλους.  Οι δύο αυτοί σχηματισμοί,  είναι οι καλύτεροι εγγυητές της ενότητας των Σκοπίων.  Έτσι,  καθίστανται ανενεργές και οι όποιες ονειρώξεις των αλβανόφωνων για ένταξη ενός μέρους των Σκοπίων στο σενάριο της Μεγάλης Αλβανίας.  Γι’ αυτό άλλωστε, την ισχυρή αυτή αποσχιστική μειονότητα  δεν την ενδιαφέρει διόλου το όνομα της χώρας. 

Άλλες είναι οι βλέψεις της,  άλλα τα ενδιαφέροντα της,  και άλλες οι προτεραιότητες της.  Για να περάσουν όμως τα Σκόπια το κατώφλι αυτών των δύο υπερεθνικών δομών,  θα πρέπει πρώτα να διευθετηθεί η εκκρεμότητα  του ονόματος.  Έτσι εξηγείται,  αυτή η υποχωρητικότητα  και η διαλλακτικότητα του Σκοπιανού πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ.  Απλώς,  την ανάγκην  φιλοτιμίαν  ποιεί.   Από την άλλη μεριά  τώρα,  είναι έκδηλο το ενδιαφέρον τόσο του ΝΑΤΟ όσο και της ΕΕ για ένταξη στις δομές τους του μικρού αυτού κρατιδίου. 

Με δεδομένη μάλιστα τη φυλετική συγγένεια Σκοπιανών και Ρώσων,  καθώς και οι δυο ανήκουν στη μεγάλη οικογένεια των Σλάβων, ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος μιας Ρωσοσκοπιανής  προσέγγισης.  Το σενάριο αυτό δεν αποκλείεται κάποια στιγμή να ευωδοθεί εάν  ο ενταξιακός δρόμος αποδειχθεί μακρύς.  Ας  μην λησμονούμε ότι η Ρωσία ήτο από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν χωρίς ιδιαίτερη καθυστέρηση  τα Σκόπια με το όνομα Μακεδονία. 

Είναι άλλωστε διακαής ο πόθος του κ.  Πούτιν  για διείσδυση  στο χώρο των Βαλκανίων και η περίπτωση των Σκοπίων είναι ιδανική,  εάν κάποιοι άλλοι σπεύσουν βραδέως.  Βέβαια, επιθυμία των Σκοπίων  είναι η ένταξή τους στις δυτικές δομές,  καθώς αυτές διασφαλίζουν και εξυπηρετούν καλύτερα την ενότητα,  την ασφάλεια, και την αναπτυξιακή τους προοπτική.  Αν όμως διαπιστώσουν ότι αυτό τραβάει σε μάκρος,  μπροστά στον κίνδυνο να αποσταθεροποιηθούν και να αποσυντεθούν καθώς δεν διαθέτουν συμπαγή εθνική συνείδηση,  δεν αποκλείεται να επιχειρήσουν το απενενοημένο.  Μια τέτοια εξέλιξη δεν θα άρεσε καθόλου στη Δύση γι’ αυτό και η κινητικότητα των τελευταίων ημερών. 

Επιδίωξη του ΝΑΤΟ είναι η ένταξη των Σκοπίων στη σύνοδο του Ιουλίου του 2018.  Μέχρι τα τότε όμως,  θα πρέπει να έχει ξεπερασθεί το αγκάθι της ονομασίας.  Είναι η τελευταία μας ευκαιρία,  να επιτύχουμε το maximum εφικτό.  Εάν την κλωτσήσουμε κι αυτήν,  τότε μην εκπλαγούμε εάν δούμε τις χώρες τη μία μετά την άλλη να αναγνωρίζουν  τα Σκόπια  νέτα-σκέτα  ως Ματσεντόνια.  Ένα τελευταίο σχόλιο.  Τον όρο Μακεδονία ως συνθετικό του ονόματος των Σκοπίων τον έχουμε ήδη αποδεχθεί. 
Με την ενδιάμεση συμφωνία του 1995, η οποία επετεύχθη μετά από έντονες πιέσεις των Αμερικανών,  αποδεχθήκαμε ως επίσημη ονομασία των Σκοπίων στις μεταξύ μας διακρατικές και εμπορικές σχέσεις την εξής: FYROM –Former Yugoslav Republic of Macedonia.  Ελληνιστί : ΠΡΩΗΝ  ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ. 

Τελικά,  απλώς στρουθοκαμηλίζουμε. 

Υ. Γ.  Περισσότερες από 100 χώρες έχουν αναγνωρίσει τα Σκόπια με το συνταγματικό τους όνομα,  ‘’Δημοκρατία της Μακεδονίας’’,  στις διμερείς τους σχέσεις.  Μεταξύ αυτών Ρωσία, Κίνα,  Η. Β. ,  Καναδάς,  Τουρκία,  Βραζιλία, Ινδία, …. .