Από το 1993 ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών καθιέρωσε την 22α Μαΐου ως Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας, με στόχο τον εορτασμό και την ευαισθητοποίηση για την ποικιλομορφία του πλανήτη μας. Προειδοποίησε ότι η συνεχιζόμενη εξαφάνιση βιολογικών ειδών, επηρεάζει ανεπανόρθωτα την ευημερία των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο και πως οι κυβερνήσεις του αναπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου, θα μπορέσουν να καταλήξουν σε μια δεσμευτική συμφωνία για τη μείωση του ρυθμού εξαφάνισης ειδών κάτι που δεν κατάφεραν να επιτύχουν για την κλιματική αλλαγή στην Κοπεγχάγη.
Ας δούμε όμως, τι εννοούμε με τον όρο βιοποικιλότητα ?
Βιοποικιλότητα είναι η ποικιλία της ζωής στη Γη. Είναι τα πάντα από τα πιο μικροσκοπικά μικρόβια μέχρι τα πιο ψηλά δέντρα, από οργανισμούς που περνούν όλη τους τη ζωή στα μεγάλα βάθη των ωκεανών μέχρι αυτούς που βρίσκονται στα βαθύτερα στρώματα του εδάφους. Βιοποικιλότητα είναι επίσης οι διαφορές ανάμεσα στα άτομα του ίδιου είδους, διαφορές που για κάποια είδη αντιλαμβανόμαστε άμεσα, όπως αυτές που καθιστούν μοναδική τη μορφή κάθε ανθρώπου.
Βιοποικιλότητα είναι επίσης ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ανομοιογένεια της βιόσφαιρας, τους διάφορους πληθυσμούς που συμβιώνουν στις διαφορετικές περιοχές του πλανήτη και τις ξεχωριστές σχέσεις αλληλεπίδρασης που συνδέουν τους οργανισμούς μεταξύ τους και με τους αβιοτικούς παράγοντες του περιβάλλοντός τους. Η Βιοποικιλότητα αναφέρεται επίσης στην εντυπωσιακή ποικιλία που παρουσιάζει η πολιτισμική έκφραση των σύγχρονων αλλά και των προγενέστερων ανθρώπινων κοινωνιών, επιτεύγματα που διαμορφώνονται αλλά και διαμορφώνουν τις υπόλοιπες συνιστώσες της.
Μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση οι ρυθμοί ανάπτυξης της ανθρώπινης δραστηριότητας, αλλά και η παράλληλη υποβάθμιση του περιβάλλοντος σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα έχουν φέρει πολλές αλλαγές στο φυσικό περιβάλλον. Αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών είναι να μην προλαβαίνουν οι οργανισμοί να προσαρμοστούν και πολλοί από αυτούς να κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Πέρα από ηθικές αξίες και αισθητικές προσεγγίσεις της βιοποικιλότητας, είναι σαφές ότι η απώλεια της έχει σημαντικό οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Τα διαφορετικά γονίδια, τα διαφορετικά είδη, τα διαφορετικά οικοσυστήματα, οι διαφορετικοί πολιτισμοί που χάνονται αντιπροσωπεύουν έναν αναξιοποίητο πλούτο ευκαιριών, ένα κεφάλαιο που εξαντλείται οι δε αναπτυξιακοί μας πόροι να μειώνονται στο παρόν και στο μέλλον.
Η Ελλάδα είναι ακόμα μια χώρα πλούσια σε βιοποικιλότητα με πολλά ενδημικά είδη τόσο φυτών όσο και ζώων. Δυστυχώς όμως άγνωστη παραμένει η κατάσταση των περισσότερων προστατευμένων ειδών καθώς κατέχει ευρωπαϊκή πρωτιά σε βασικές ελλείψεις για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας. Η χώρα μας δεν διαθέτει στοιχεία για την κατάσταση διατήρησης 63% των προστατευμένων ειδών της, καταγράφοντας το μεγαλύτερο ποσοστό από οποιοδήποτε άλλο κράτος – μέλος!
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η βιοποικιλότητα βρίσκεται σε κίνδυνο λόγω της υποβάθμισης των φυσικών περιοχών στην οποία συντελεί η εντατική καλλιέργεια, η ανάπτυξη της βιομηχανίας, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, η ρύπανση, και η παγκόσμια κλιματική αλλαγή, καθώς και η «εισβολή» ξενικών ειδών. Αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει στόχους για μείωση των ρυθμών απώλειας της βιοποικιλότητας έως το 2010, φαίνεται πως κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό.
Το WWF δημοσίευσε τον ετήσιο κατάλογο με τα περισσότερο απειλούμενα είδη στον κόσμο που περιλαμβάνει τόσο γνωστά όσο και αγαπητά ζώα όπως: το Γιγαντιαίο Πάντα, την Τίγρη, την Πολική αρκούδα, τις Φώκιες του Ειρηνικού, τον Πιγκουΐνο Μαγγελάνο, την Δερματοχελώνα, τον Γαλαζόπτερο τόνο, τον Γορίλα του Βουνού, την Πεταλούδα Μονάρχη και τον Ρινόκερο της Ιάβας.
Πρωταρχικό ρόλο στη δραστηριοποίηση του ατόμου και των κοινωνιών παίζει μια ουσιώδης Περιβαλλοντική Εκπαίδευση εφόσον στοχεύει στην επίτευξη μιας ισορροπημένης σχέσης ανάμεσα στην αναβάθμιση του ανθρώπινου βιοτικού επιπέδου και στη διατήρηση ενός βιώσιμου περιβάλλοντος στο παρόν και στο μέλλον. Άλλωστε η βιοποικιλότητα μπορεί να αποτελέσει ένα ιδιαίτερα ελκυστικό θέμα για περιβαλλοντικά προγράμματα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης με κατάλληλα σχεδιασμένες προσεγγίσεις.
Εν κατακλείδι η ανάκαμψη και διατήρηση της βιοποικιλότητας είναι αυτή που θα διασφαλίσει και την ευημερία της ανθρώπινης κοινωνίας. Ήρθε η ώρα να αναγνωρίσουμε τη σημαντικότητά της και να αναλάβουμε τις υποχρεώσεις μας προκειμένου να διαφυλάξουμε αυτή την πολύτιμη κληρονομιά και για τις επόμενες γενιές.
Με την ελπίδα ότι η παγκόσμια ημέρα βιοποικιλότητας αποτελεί μια καλή αφορμή για ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και προβληματισμό τόσο για τη σχολική κοινότητα όσο και για την ευρύτερη τοπική κοινωνία, θα ήθελα να τονίσω ότι η σημασία της βιοποικιλότητας είναι σημαντική για την επιβίωση και το μέλλον του πλανήτη μας.
Της Μαριάννας Αποστόλου
ΠΕ05, Γαλλικών
Διευθύντριας του 4ου ΓΕΛ Τρικάλων Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
