Σε οκτώ ημέρες συμπληρώνεται ένας αιώνας από το τέλος της πρώτης μεγάλης ανθρωποσφαγής του 20ού αιώνα, του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στο τέλος του Μεγάλου Πολέμου, το 1918, η πολιτική εικόνα της Ευρώπης άλλαζε ριζικά, με νέα κράτη να ξεπηδούν σε περιοχές που άλλοτε βρίσκονταν εντός των ορίων της Γερμανίας, της Αυστροουγγαρίας ή της Ρωσίας. Ενα νέο σύστημα ιδεών, ο κομμουνισμός, εξαπλωνόταν μετ’ εμποδίων στην άλλοτε τσαρική Ρωσία, ενώ στην ηττημένη Γερμανία ο σπόρος της συνωμοσίας είχε ήδη αρχίσει να ριζώνει από την ενδεκάτη ώρα, της ενδεκάτης ημέρας, του ενδέκατου μήνα του 1918, όταν κηρύχθηκε κατάπαυση πυρός. Εκείνο που δεν γνώριζε κανείς τότε είναι ότι αναρίθμητα παιδιά που γεννήθηκαν το 1918 δεν θα ενηλικιώνονταν παρά μόνο για να σκοτωθούν, σε ακόμη μεγαλύτερους αριθμούς από τους γονείς τους, σχεδόν δύο δεκαετίες αργότερα.
Η εκ των υστέρων γνώση είναι προνόμιο των ζωντανών, εκείνων που κατόρθωσαν να επιβιώσουν. Ακόμη περισσότερο, είναι προνόμιο των μεταγενέστερων. Ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Εμανουέλ Μακρόν εξέφρασε την περασμένη Πέμπτη την έκπληξή του για τις ομοιότητες ανάμεσα στην περίοδο του Μεσοπολέμου και στη σημερινή εποχή. Ο Μακρόν βλέπει την Ευρώπη στο μέσον μιας εθνικιστικής αναδίπλωσης, εξαρτημένης από τις επιλογές τρίτων, με τον απομονωτισμό και τον κατακερματισμό να αποτελούν κυρίαρχη τάση. Ο εκφασισμός, τα fake news και οι απανταχού γκεμπελίσκοι της κακιάς ώρας, ως νέα εκδοχή της προπαγάνδας του Μεσοπολέμου, θα μπορούσαν να συμπληρώσουν την εικόνα που φιλοτέχνησε στην ιστοσελίδα Ouest-France ο Γάλλος πρόεδρος και, δυστυχώς, ανταποκρίνεται σε μεγάλο βαθμό στην πραγματικότητα.
Το μότο «lest we forget» (να μην ξεχνάμε), δανεισμένο από τον Κίπλινγκ, συνυφασμένο πια με την Ημέρα Μνήμης που εορτάζεται στη Δυτική Ευρώπη αλλά και στις χώρες της Κοινοπολιτείας, θα ακουστεί κατά κόρον. Ωστόσο, μοιάζει πια συμβατική ευχή, τελετουργικό μάντρα. Οι σύγχρονοι Ευρωπαίοι είναι «υπνοβάτες», αλλά σε έναν διαφορετικό κόσμο, μεγαλύτερο για αυτούς. Σε έναν κόσμο όπου οι ΗΠΑ δεσπόζουν, αλλά η Ασία γιγαντώνεται. Η Ευρώπη υπνοβατεί προς μια νέα κατάσταση, σε έναν καινούργιο κόσμο ο οποίος δεν αντιλαμβάνεται τον πολιτισμό της ως ένα καθολικό πλαίσιο αξιών. Θα χρειαστεί ηγεσία, έμπνευση και αρκετή ενσυναίσθηση, προκειμένου η διαφαινόμενη διολίσθηση να μην έχει διαλυτικά αποτελέσματα.
