Όσες προσφυγές και να γίνουν το έργο θα λειτουργήσει!
Γράφουν οι Τάσος Μπαρμπούτης και Κώστας Γκούμας
Η επίσημη γνωστοποίηση της διαδικασίας αναγκαστικής απαλλοτρίωσης στο υδροηλεκτρικό έργο (ΥΗΕ) Μεσοχώρας Τρικάλων, δημιούργησε κάποιες αντιδράσεις στους κατοίκους της περιοχής όπως αναφέρεται σε πρόσφατο ρεπορτάζ τοπικού ΜΜΕ.
Με δεδομένο επίσης ότι την 1η Φεβρουαρίου 2023 πρόκειται να εκδικαστεί στο Συμβούλιο της Επικράτειας (ΣτΕ) η νέα προσφυγή κατά της αδειοδότησης (ΑΕΠΟ/2021) του ΥΗΕ, κρίναμε σκόπιμο να σχολιάσουμε κατά πόσο οι εξελίξεις αυτές θα επηρεάσουν την ολοκλήρωση και τελικά την λειτουργία του έργου.
Είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι πως στην υπόθεση αυτή, ειδικά μετά την αλλαγή στάσης του ΣΥΡΙΖΑ το 2017 και τις διαδοχικές αδειοδοτήσεις του έργου από τις κυβερνήσεις Τσίπρα και Μητσοτάκη, «ο κύβος ερρίφθη» ΟΡΙΣΤΙΚΑ και ματαιοπονούν όσοι, χωρίς ντροπή, επιδιώκουν να επανέλθουμε στην νοσηρή πραγματικότητα περασμένων δεκαετιών και «εργάζονται» προς την κατεύθυνση αυτή.
Ταυτόχρονα όμως η γρήγορη εξέλιξη των έργων και των διαδικασιών προϋποθέτει την σοβαρή διαχείριση και τον συντονισμό προσπαθειών από όλους τους εμπλεκομένους (ΔΕΗ, Κυβέρνηση, Αυτοδιοίκηση, κάτοικοι), κάτι το οποίο (δυστυχώς) παραμένει ζητούμενο.
Α. Η προσφυγή και οι αντιδράσεις.
Ας δούμε πόσο τεκμηριωμένες είναι οι αιτιάσεις που περιέχονται σε αυτή την προσφυγή του «Συνδέσμου Κατακλυζομένων Μεσοχώρας» (ΣΚΜ) και τι τελικά επιζητούν εκείνοι που την υπέβαλαν, καθώς και όσοι τους στηρίζουν, όπως πχ. η ΕΦ-ΣΥΝ [με πρόσφατο δισέλιδο αφιέρωμα (για πολλοστή φορά…..) στις 7- 8 Ιανουαρίου (δες εδώ {1} τον σχετικό σύνδεσμο)].
- Η «ομηρία» της Μεσοχώρας
Στο εισαγωγικό τμήμα της προσφυγής (δες εδώ {2} την σχετική αίτηση του ΣΚΜ) ζητείται η ακύρωση της ΑΕΠΟ επειδή οι κάτοικοι βιώνουν «την ψυχοφθόρα κατάσταση ομηρίας του χωριού, η οποία διαρκεί σαράντα και πλέον έτη».
Όμως, ως γνωστόν, η εκτέλεση του μεγαλύτερου μέρους του φυσικού αντικειμένου του «τριπλού» αυτού τεχνικού έργου (φράγμα Μεσοχώρας, αγωγός προσαγωγής μήκους περίπου 8 χλμ. και η μονάδα παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας στη θέση Γλίστρα) έχει πραγματοποιηθεί σε ποσοστό πάνω από 90% κατά τα έτη 1986 έως 2001.
Έκτοτε, επί 21χρόνια, το έργο παραμένει καθηλωμένο από τις αλλεπάλληλες προσφυγές και αποφάσεις του ΣτΕ που υποβλήθηκαν μετά από «πρωτοβουλία» αρκετών καλοθελητών και οργανώσεων και πάντοτε με την έμπρακτη συμβολή του ΣΚΜ.
Με απλά λόγια, δικό τους «έργο» είναι οι δικαστικές περιπέτειες και οι συνεχείς αποφάσεις διακοπής των εργασιών στο ΥΗΕ Μεσοχώρας.
Το επιβεβαιώνει και η ΕΦ-ΣΥΝ (δες παραπάνω) που επαίρεται πως «ο Σύνδεσμος έχει επανειλημμένα δικαιωθεί….μαζί με τις οικολογικές οργανώσεις που συνεργάστηκε».
Δικό τους επίσης «επίτευγμα» αποτελεί και η συστηματική καλλιέργεια μίσους κατά του έργου και του φορέα υλοποίησης του (ΔΕΗ), η απαξίωση του σε μέρος της κοινής γνώμης, η τεράστια απώλεια εσόδων από την καθυστέρηση λειτουργίας της ενεργειακής μονάδας και η αντίστοιχη συσσωρευμένη ζημιά στην επιχείρηση, η πολυετής καθυστέρηση καταβολής των αποζημιώσεων κοκ.
Πράγματι, όλα αυτά συνιστούν «ομηρία» για το χωριό και τους κατοίκους του.
Έχουν όμως το δικαίωμα αυτοί που επί δεκαετίες συνέπρατταν σε αυτή τη βιομηχανία προσφυγών και γενικά στην δημιουργία προσκομμάτων στο έργο, σήμερα να επικαλούνται τα 40 χαμένα χρόνια και να «διαμαρτύρονται» για την ομηρία ;
Θεωρούμε πως η λέξη «υποκρισία» κρίνεται ως πολύ ….ευγενική για την περίπτωση αυτών των ανθρώπων.
- Η (συνταγματική) «προστασία του οικισμού».
Στην αίτηση ακύρωσης ο ΣΚΜ θεωρεί πως η αδειοδότηση λειτουργίας του ΥΗΕ «συνιστά την θανατική καταδίκη του μακρόβιου οικισμού της Μεσοχώρας».
Παρότι υπάρχουν πολλές προοπτικές που κάθε άλλο παρά σε ….καταδίκη θα οδηγήσουν την Μεσοχώρα και την περιοχή γενικότερα [σημ. : πρόσφατα έχει εκπονηθεί μια εξαιρετική μελέτη για τις αναπτυξιακές προοπτικές στην περιοχή για την οποία, δυστυχώς, ουδέποτε υπήρξε ενημέρωση και ουσιαστικός διάλογος, με σοβαρή ευθύνη του Δήμου Πύλης], εμείς θα αρκεστούμε να παραθέσουμε στοιχεία για πολλές άλλες θυσίες που έγιναν στον τόπο αυτό για την ανασυγκρότηση της χώρας μετά τον πόλεμο, ώστε να αποκτήσει σύγχρονες υποδομές και ενεργειακή επάρκεια.
Εντελώς ενδεικτικά θα υπενθυμίσουμε πόσοι οικισμοί και αγροτικές εκτάσεις χάθηκαν στα λιγνιτικά πεδία της Πτολεμαΐδας και πόσοι κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν, πόσα χωριά, μνημεία και αγροτικές καλλιέργειες κατακλύστηκαν αντίστοιχα κάτω από τις τεχνητές λίμνες στα ΥΗΕ των Κρεμαστών και του «δικού» μας Ν. Πλαστήρα.
Και όλα αυτά για να εξασφαλιστεί σε όλες τις πόλεις και τα χωριά μας το αγαθό της ηλεκτρικής ενέργειας, όπως άλλωστε πριν μισό αιώνα συνέβη και με την ηλεκτροδότηση της ίδιας της Μεσοχώρας !
Μήπως λοιπόν οι δραματικές εκφράσεις που περιέχονται στην αίτηση του ΣΚΜ θα έπρεπε να διατυπώνονται με περισσότερη περίσκεψη και λιγότερη υποκρισία ;
- Τα «περιβαλλοντικά» επιχειρήματα
Στην υπόθεση αυτή θα ήταν μάλλον απίθανο να μην επιστρατευθεί η συνήθης «οικοτρομοκρατία».
Έτσι, για πολλοστή φορά, οι αιτούντες θεωρούν πως παραβιάζονται συλλήβδην άρθρα του Συντάγματος, Ευρωπαϊκές οδηγίες, η αρχή της «βιώσιμης ανάπτυξης» κοκ, ενώ μιλούν για «ανυπολόγιστες συνέπειες» και άλλα παρόμοια.
Ο περιβαλλοντικός τους Αρμαγεδδών περιλαμβάνει πτηνά, έντομα, όρνια, φιδαετούς, χρυσαετούς, δρυομυγοχάφτες, πέστροφες, αρκούδες κα.
Έτσι η τόσο σοβαρή έννοια της βιοποικιλότητας γίνεται ένα φτηνό εργαλείο εντυπωσιασμού, εξυπηρέτησης των εμμονών και της εμπάθειας κάποιων κάθε άλλο παρά ευαίσθητων, που αντί να σταθούν με σεβασμό στην κοινή προσπάθεια για εφαρμογή μέτρων οικολογικής προστασίας σε μια απολύτως αναγκαία επέμβαση στη φύση, εκείνοι επιδίδονται σε πολιτική τρομοκράτησης και αποπροσανατολισμού.
- Η «εκτροπήΑχελώου»
Από όλα αυτά τα επιχειρήματα δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η «κακή» εκτροπή, παρά το γεγονός πως ήδη από το 1995, επί κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου, το ΥΗΕ Μεσοχώρας είχε αποδεσμευτεί ΕΠΙΣΗΜΑ από τα έργα εκτροπής, ως ένα αμιγώς ΥΗ έργο.
Βασική ευθύνη σε αυτή την ευθεία εξαπάτηση της κοινής γνώμης ότι δήθεν η Μεσοχώρα αποτελεί έργο «εκτροπής Αχελώου» έχουν συγκεκριμένες «οικολογικές» οργανώσεις, τοπικοί φορείς (Αιτωλοακαρνανίας αλλά και ο ΣΚΜ), καθώς και πολιτικά κόμματα που έως το 2015 ζητούσαν την ακύρωση της Μεσοχώρας.
Σοβαρές ωστόσο υπήρξαν και οι ευθύνες δικαστών του ΣτΕ οι οποίοι συνέπραξαν σε αυτή την «επιχείρηση» εξαπάτησης με την επιπόλαιη εξέταση των παρεχόμενων τεχνικών (και όχι μόνο) στοιχείων, κυρίως όμως με την στρεβλή τους αντίληψη περί οικολογικής «προστασίας».
Αποτέλεσμα ήταν οι παραπάνω προσφυγές στο ΣτΕ να συναντούν «ευήκοα ώτα» και οι λανθασμένες αποφάσεις να οδηγήσουν την Μεσοχώρα σε εικοσαετή αδράνεια.
Τελικά, το 2014 εδέησαν οι δικαστές εκείνης της περιόδου να «αντιληφθούν» πως η Μεσοχώρα είναι αμιγώς ενεργειακό έργο και επέτρεψαν τότε την αδειοδότηση του έργου (κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ).
Επί ΝΔ εκδόθηκε καινούρια άδεια, αυτήν που προσβάλλει τώρα ο ΣΚΜ, ο οποίος παραμένει σταθερά εχθρικός απέναντι στις αποφάσεις ΟΛΩΝ των κυβερνήσεων !
- Τι ζητούν με την προσφυγή
Οι αιτούντες(ΣΚΜ) θεωρούν πως «μοναδική εναλλακτική επιλογή» αποτελεί η «μη πλήρωση του υδροταμιευτήρα και η αποκατάσταση της ελεύθερης ροής του Αχελώου».
Με την κομψή αυτή διατύπωση προσπαθούν να μετριάσουν την οργή που προκαλεί στην συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών και στο ΣΥΝΟΛΟ των σκεπτόμενων ανθρώπων αυτής της χώρας η ουσία της πρότασης τους, δηλαδή η βάρβαρη ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗ του συνόλου των τριών έργων (φράγμα, αγωγός προσαγωγής, σταθμός παραγωγής ενέργειας) προς εξυπηρέτηση των δικών τους εμμονών.
Παλαιοτέρα ο ΣΚΜ είχε την σύμπραξη πολλών φορέων και κομμάτων, σήμερα όμως έχουν απομείνει εντελώς μόνοι τους στις προσφυγές προς το ΣτΕ και έχουν ελάχιστη στήριξη από τα μέσα ενημέρωσης (παραμένει στο πλευρό τους κυρίως η Εφ-Συν όπως προαναφέραμε).
Το κυριότερο όμως είναι πως με βάση και τον δημοσιευμένο στο καταστατικό τους ακραίο σκοπό για «κατεδάφιση» των έργων, εδώ και αρκετά χρόνια, δεν διαθέτουν ούτε καν την στήριξη των Μεσοχωριτών, οι οποίοι πλέον εκπροσωπούνται υπεύθυνα από τον Δήμο Πύλης και τον Φιλοπροοδευτικό Σύλλογο Μεσοχώρας «Η ΒΥΤΣΙΣΤΑ» που εκφράζουν ρεαλιστικά τα πραγματικά τους συμφέροντα.
Έτσι ο ΣΚΜ θα καταγραφεί στην ιστορία σαν ένας φορέας λίγων απομονωμένων εμμονικών που «αγωνίζονται» για έναν ανέφικτο στόχο ακολουθώντας μια αδιέξοδη πολιτική.
Όσο για τις συνέπειες αυτής της πολιτικής, θα υπενθυμίσουμε τις τεράστιες απώλειες ΟΛΩΝ μας (και όχι μόνο της ΔΕΗ) από την επί 21 (τουλάχιστον) χρόνια καθυστέρηση της λειτουργίας του ΥΗΕ, που με βάση και τα σημερινά δεδομένα φαίνεται να ξεπερνούν το ένα δισεκατομμύριο ευρώ!
Αλήθεια, για αυτή την απώλεια δημοσίων εσόδων σε ποιους θα αποδώσουμε ευθύνες;
Β. Η πολιτική του ΥΠΕΝ και της κυβέρνησης.
Η σημερινή κυβέρνηση αδειοδότησε (όπως και η προηγουμένη) το έργο Μεσοχώρας και αυτό καταγράφεται στα θετικά της.
Παρόλα αυτά, το έργο έχει επί δεκαετίες συκοφαντηθεί, οι διαδικασίες που ακολουθούν (απαλλοτριώσεις, πολεοδόμηση κλπ.) είναι πολύπλοκες και όχι εύκολα κατανοητές, ενώ παράλληλα (από τους αντιδρώντες) έχει καλλιεργηθεί στους κατοίκους η δυσπιστία και η αμφισβήτηση απέναντι στην ΔΕΗ. Συνεπώς, από εδώ και στο εξής, απαιτούνται χειρισμοί και ενέργειες που θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη και θα δημιουργήσουν κλίμα συνεννόησης μεταξύ των ενδιαφερομένων.
Να λοιπόν που οι πρόσφατες εξαγγελίες του κ. Σκρέκα για το ύψος των αποζημιώσεων, χωρίς καν να έχει προσδιοριστεί ένα καταρχήν χρονοδιάγραμμα έως την καταβολή τους, ήταν μάλλον ατυχείς, δημιουργήσαν περισσότερες συγχύσεις και δικαίως κάποιοι τις θεωρήσαν προεκλογικού χαρακτήρα.
Εκτός αυτού, οι αποζημιώσεις, ως γνωστόν, βαρύνουν τον κύριο του έργου, δηλαδή την ΔΕΗ ΑΕ.
Γιατί λοιπόν η σχετική ανακοίνωση γίνεται από τον υπουργό Ενέργειας και όχι από την ΔΕΗ;
Και, εφόσον σύντομα θα γίνουν οι εκλογές, κατά πόσον τέτοιες υποσχέσεις δεσμεύουν την επόμενη κυβέρνηση και βεβαίως την (ιδιωτική πλέον) ΔΕΗ ;
Εάν η κυβέρνηση επιθυμεί να συμβάλλει στο θέμα αυτό θα μπορούσε να ακολουθήσει την πρακτική παλαιοτέρων κυβερνήσεων (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ) που το θέμα των αποζημιώσεων το έλυσαν με απόφαση της Βουλής, με μεγάλη μάλιστα ανταπόκριση τότε από τους κατοίκους.
Ακόμη όμως και με την διαδικασία που επέλεξε η σημερινή κυβέρνηση, δηλαδή «κήρυξη» της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης και παράλληλα τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, θα μπορούσε να προχωρήσει με κατάλληλη μεθόδευση και όχι με αόριστες υποσχέσεις.
Στην περίπτωση αυτή το ορθό θα ήταν να ζητηθεί από τον Δήμο Πύλης και τις οργανώσεις των δικαιούχων να συστήσουν μια μεικτή επιτροπή, με συμμετοχή επιστημόνων (πχ. νομικών, μηχανικών), η οποία θα αποτελεί τον νόμιμο και αδιαμφισβήτητο εκπρόσωπο τους και θα συζητά ΟΛΑ τα εκκρεμή θέματα με τους εκπροσώπους ή/και την διοίκηση της ΔΕΗ.
Σε μια τέτοια περίπτωση θα ήταν επιθυμητό έως αναγκαίο οι διαπραγματεύσεις να διεξάγονται «υπό την αιγίδα» του ΥΠΕΝ, προσφέροντας πρόσθετες εγγυήσεις για ότι συμφωνηθεί.
Θα μπορούσε ακόμη το ΥΠΕΝ να έχει μια εποπτική παρακολούθηση και συντονισμό των παράλληλων δράσεων και διαδικασιών [πχ. συντονισμός Δήμου – ΔΕΗ, εκπόνηση και εγκρίσεις χωροταξικών – πολεοδομικών μελετών, υποδομές και διαδικασία μετεγκατάστασης (για όσους επιλέξουν αυτή τη λύση αντί αποζημίωσης) κοκ].
Έως τώρα όλα αυτά (δυστυχώς) δεν κινούνται με συντονισμό και τους αναγκαίους ταχείς ρυθμούς.
Ακόμη και για την πρόσφατη, υποχρεωτική από τον νόμο, αναγγελία της απαλλοτρίωσης [σημ. : της οποίας η επίσημη έναρξη των διαδικασιών, η «κήρυξη» όπως ονομάζεται, θα γίνει με απόφαση του Υπουργού Ενέργειας] δεν δοθήκαν επαρκείς εξηγήσεις στους κατοίκους, επιτρέποντας έτσι άσκοπες αντιδράσεις, μειώνοντας την εμπιστοσύνη του κόσμου και τροφοδοτώντας τις (φρούδες) ελπίδες όσων κακόπιστα συνεχίζουν να οραματίζονται την …κατεδάφιση του έργου [«ο λύκος στην αντάρα χαίρεται» ! ].
Κλείνοντας, η εκτίμηση νομικών που γνωρίζουν την υπόθεση είναι πως, όσον αφορά στην νέα προσφυγή, δεν πρόκειται να έχει τύχη στο ΣτΕ.
Αυτό, σε συνδυασμό με τις προϋποθέσεις που αναφέραμε, μας δίνουν την πεποίθηση πως τελικά οι εργασίες θα συνεχιστούν απρόσκοπτα και το ΥΗΕ θα λειτουργήσει.
Με τον τρόπο αυτό οι αγώνες ΟΛΩΝ των θεσσαλών αναμένεται σύντομα να βρούνε την δικαίωση τους, έστω και με την πικρή γεύση των μεγάλων καθυστερήσεων και των τεράστιων απωλειών.
Ένα καλό μάθημα για τις νεότερες γενιές.
*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
{1} Προεκλογικά παιχνίδια με το φράγμα της Μεσοχώρας
{2} Αίτηση «Συνδέσμου ΚατακλυζομένωνΜεσοχώρας» στο ΣτΕ
