Άρθρα – Απόψεις

Δεισιδαιμονίες: Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν παρά την έλλειψη αποδείξεων;

Οι δεισιδαιμονίες εκδηλώνοντας σε διάφορες μορφές σε πολλές κοινωνίες εδώ και πολλούς αιώνες.

29 Aug 2024

Οι δεισιδαιμονίες εκδηλώνοντας σε διάφορες μορφές σε πολλές κοινωνίες εδώ και πολλούς αιώνες. Από το να αποφεύγεις να περπατάς κάτω από σκάλες μέχρι το να κουβαλάς μαζί σου πάντα ένα γούρι, οι προλήψεις είναι συμπεριφορές και πεποιθήσεις που επιμένουν παρά την απουσία επιστημονικών στοιχείων που να τις αποδεικνύουν. Γιατί όμως οι άνθρωποι συνεχίζουν να πιστεύουν σε αυτές τις παράλογες πρακτικές; Παρακάτω θα μάθουμε για το ψυχολογικό υπόβαθρο των δεισιδαιμονιών και γιατί παραμένουν ταυτισμένες με την ανθρώπινη φύση.

1. Η ανάγκη για έλεγχο

Ένας από τους πρωταρχικούς λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι προσκολλώνται στις δεισιδαιμονίες είναι η ανθρώπινη επιθυμία για έλεγχο. Η ζωή είναι γεμάτη αβεβαιότητες και οι δεισιδαιμονίες παρέχουν μια αίσθηση προβλεψιμότητας και τάξης. Όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με καταστάσεις που είναι πέρα από τον έλεγχό μας, όπως π.χ. μια ασθένεια, ή μια συνέντευξη για δουλειά, οι δεισιδαιμονίες προσφέρουν έναν δυνητικό τρόπο, για να επηρεάσουμε τα αποτελέσματα, έστω και αν αυτή η πεποίθηση είναι μόνο στο μυαλό μας.

Οι ψυχολόγοι αναφέρονται σε αυτό ως «ψευδαίσθηση ελέγχου», όπου οι άνθρωποι πιστεύουν ότι μπορούν να ασκήσουν επιρροή σε ανεξέλεγκτα γεγονότα. Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να φορέσει ένα «τυχερό» πουκάμισο σε μια συνέντευξη για δουλειά, πιστεύοντας ότι αυτό θα βελτιώσει τις πιθανότητες επιτυχίας του. Ενώ το πουκάμισο δεν έχει πραγματικό αντίκτυπο στο αποτέλεσμα, παρέχει ψυχολογική άνεση μειώνοντας το άγχος και ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση. Κάποιο άτομο από την άλλη πιστεύει ότι, για να κερδίσει στο live casino NetBet πρέπει να ποντάρει σε έναν συγκεκριμένο αριθμό που έχει να κάνει π.χ. με την ημερομηνία γέννησής του.

2. Η δύναμη της σύμπτωσης

Οι δεισιδαιμονίες συχνά ενισχύονται από την αρχή της λειτουργικής κλιμάκωσης, μια έννοια της ψυχολογίας όπου οι συμπεριφορές διαμορφώνονται από τις συνέπειές τους. Εάν μια συγκεκριμένη ενέργεια, όπως το να κουβαλάς μαζί σου ένα γούρι, συμπέσει με ένα θετικό αποτέλεσμα, οι άνθρωποι είναι πιθανό να επαναλάβουν τη συμπεριφορά, πιστεύοντας ότι τους έφερε καλή τύχη.

Αυτή η ενίσχυση δημιουργεί έναν βρόχο ανατροφοδότησης. Για παράδειγμα, αν ένας αθλητής κερδίσει έναν αγώνα φορώντας ένα συγκεκριμένο ζευγάρι κάλτσες, μπορεί να αποδώσει τη νίκη στις κάλτσες και όχι στις ικανότητες ή την προπόνησή του. Αυτή η αντιληπτή σύνδεση, ακόμη και αν είναι καθαρά προϊόν σύμπωτησης, ενισχύει την πεποίθηση ότι οι κάλτσες είναι «τυχερές», οδηγώντας τον αθλητή να τις ξαναφορέσει σε κάποιους μελλοντικούς αγώνες.

3. Κοινωνική μάθηση

Οι δεισιδαιμονίες μεταδίδονται επίσης μέσω της κουλτούρας, όπου οι πεποιθήσεις και οι συμπεριφορές μαθαίνονται από άλλους μέσα σε μια κοινωνία. Από νεαρή ηλικία, οι άνθρωποι εκτίθενται σε προληπτικές πρακτικές μέσω:

  • της οικογένειας
  • των φίλων
  • και των πολιτιστικών παραδόσεων

Αυτές οι πεποιθήσεις εμπεδώνονται ως μέρος του κοινωνικού ιστού, καθιστώντας δύσκολο να τις αντιμετωπίσουν με πιο κριτικό μάτι.

Για παράδειγμα, σε ορισμένους πολιτισμούς, θεωρείται γρουσουζιά να σπάσει κανείς έναν καθρέφτη ή να πατήσει σε μια ρωγμή στο πεζοδρόμιο. Ακόμα και αν τα άτομα δεν πιστεύουν σε αυτές τις προλήψεις, μπορεί να τις ακολουθούν από συνήθεια ή κοινωνική συμμόρφωση, φοβούμενα τις αρνητικές συνέπειες ή την κρίση των άλλων.

4. Ο ρόλος των προκαταλήψεων

Οι γνωστικές προκαταλήψεις διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην εμμονή των δεισιδαιμονιών. Μια τέτοια προκατάληψη είναι η «προκατάληψη επιβεβαίωσης», όπου οι άνθρωποι τείνουν να εστιάζουν σε στοιχεία που υποστηρίζουν τις πεποιθήσεις τους, ενώ αγνοούν ή προεξοφλούν πληροφορίες που τις αντικρούουν. Αν κάποιος πιστεύει ότι οι μαύρες γάτες φέρνουν γρουσουζιά, μπορεί να θυμάται επιλεκτικά μόνο τις φορές που συνέβη κάτι δυσάρεστο αφού είδε μια μαύρη γάτα, ενισχύοντας αυτή τη δεισιδαιμονία.

Μια άλλη γνωστική προκατάληψη που παίζει ρόλο έχει σχέση με τον «ευρετικό τρόπο διαθεσιμότητας», όπου οι άνθρωποι κρίνουν την πιθανότητα ενός γεγονότος με βάση το πόσο εύκολα τους έρχονται στο μυαλό παραδείγματα. Εάν ένα άτομο ακούει συχνά ιστορίες για ατυχήματα που συμβαίνουν την Παρασκευή και 13, μπορεί να είναι πιο πιθανό να πιστέψει στη δεισιδαιμονία, παρόλο που η ίδια η ημερομηνία δεν είναι επικίνδυνη.

5. Συναισθηματική άνεση και μηχανισμός αντιμετώπισης

Οι δεισιδαιμονίες χρησιμεύουν επίσης ως μηχανισμός αντιμετώπισης του άγχους. Η ενασχόληση με προληπτικές τελετουργίες μπορεί να προσφέρει μια συναισθηματική άνεση και αποφόρτιση προσφέροντας μια αίσθηση ελέγχου σε κατά τα άλλα απρόβλεπτες καταστάσεις. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε ένα περιβάλλον υψηλού στρες, όπως κατά τη διάρκεια εξετάσεων ή ανταγωνιστικών αθλημάτων.

Για παράδειγμα, ένας μαθητής μπορεί να χρησιμοποιεί ένα συγκεκριμένο στυλό κατά τη διάρκεια των εξετάσεων, πιστεύοντας ότι φέρνει καλή τύχη. Ενώ το ίδιο το στυλό δεν έχει καμία επίδραση στην απόδοση, το τελετουργικό μπορεί να μειώσει το άγχος και να βελτιώσει τη συγκέντρωση, συμβάλλοντας έμμεσα σε καλύτερα αποτελέσματα.

Συμπέρασμα

Οι δεισιδαιμονίες επιμένουν επειδή ικανοποιούν διάφορες ψυχολογικές ανάγκες, από την επιθυμία για έλεγχο έως την ενίσχυση συμπεριφορών μέσω της σύμπτωσης και της κοινωνικής μετάδοσης και συνήθειας. Ενώ οι πεποιθήσεις αυτές μπορεί να φαίνονται παράλογες, προσφέρουν ένα συναισθηματικό αποκούμπι. Η κατανόηση της ψυχολογίας που κρύβεται πίσω από τις δεισιδαιμονίες συμβάλλει στην εξήγηση του γιατί συνεχίζουν να αποτελούν ισχυρή δύναμη στην ανθρώπινη συμπεριφορά, παρά την έλλειψη εμπειρικών στοιχείων που να τις υποστηρίζουν.

Trikalanews
Author: Trikalanews

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το trikalanews.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Μεταναστευτικός πυρετός: μύθοι, αιτίες και συνέπειες

Μεταναστευτικός πυρετός: μύθοι, αιτίες και συνέπειες

Ο Γεώργιος Παπασίμος αναλύει τις αιτίες του μεταναστευτικού, την υποκρισία της Ευρώπης και τον ρόλο Ελλάδας, Τουρκίας και Λιβύης. Ποια …
100 ΑΦΜ στο μικροσκόπιο για παράνομες επιδοτήσεις στον ΟΠΕΚΕΠΕ

100 ΑΦΜ στο μικροσκόπιο για παράνομες επιδοτήσεις στον ΟΠΕΚΕΠΕ

Εντοπίστηκαν 100 ΑΦΜ με παράνομες επιδοτήσεις από την Οικονομική Αστυνομία στο σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ. Η έρευνα αγγίζει όλη τη χώρα και …
Παναγιώτης Πέτσας «Υπερήφανος για τη γειτονιά μου και όσα καταφέραμε με κόπο και αγάπη»

Παναγιώτης Πέτσας «Υπερήφανος για τη γειτονιά μου και όσα καταφέραμε με κόπο και αγάπη»

Μια συγκινητική αναδρομή του Παναγιώτη Πέτσα στα 19 χρόνια προσφοράς του στον Άγιο Οικουμένιο. Με περηφάνια μιλά για την πρόοδο, …
Η Περιφέρεια Θεσσαλίας πρώτη με μοριακό έλεγχο για την ευλογιά

Η Περιφέρεια Θεσσαλίας πρώτη με μοριακό έλεγχο για την ευλογιά

Η Περιφέρεια Θεσσαλίας εφαρμόζει πρώτη στην Ελλάδα μοριακό έλεγχο σάλιου για την ευλογιά των ζώων, με στόχο την έγκαιρη πρόβλεψη …
Γούλας και Παπαλεξανδρής παραμένουν στον Διγενή Νεοχωρίου

Γούλας και Παπαλεξανδρής παραμένουν στον Διγενή Νεοχωρίου

Ο Διγενής Νεοχωρίου συνεχίζει τις ανανεώσεις με Γούλα και Παπαλεξανδρή, ενώ δρομολογεί κινήσεις για την ενίσχυση του ρόστερ, ιδιαίτερα στη …
Ποδήλατα σε πεζόδρομους: Εισπρακτική επίθεση με πρόστιμα στα Τρίκαλα

Ποδήλατα σε πεζόδρομους: Εισπρακτική επίθεση με πρόστιμα στα Τρίκαλα

Ξαφνικά αποφάσισαν να θυμηθούν τον ΚΟΚ και να μοιράζουν πρόστιμα των 40€. Ποιος τους έδωσε το δικαίωμα να απευθύνονται με …
ΑΣΕΠ: 450 μόνιμες θέσεις σε Μουσεία και Αρχαιολογικούς Χώρους

ΑΣΕΠ: 450 μόνιμες θέσεις σε Μουσεία και Αρχαιολογικούς Χώρους

Νέα προκήρυξη του ΑΣΕΠ φέρνει 450 μόνιμες θέσεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους του Υπουργείου Πολιτισμού – μόνο με απολυτήριο …
Μπάσκετ: Απέκτησε τον Tommy Papas ο ΑΟΤ

Μπάσκετ: Απέκτησε τον Tommy Papas ο ΑΟΤ

Ο ΑΟ Τρίκαλα ανακοίνωσε την απόκτηση του Αμερικανού guard Tommy Papas, ενισχύοντας τη γραμμή της περιφέρειας με εμπειρία από NCAA …
Φυλακές Τρικάλων: Κρατούμενοι κοιμούνται στο πάτωμα λόγω υπερπληρότητας

Φυλακές Τρικάλων: Κρατούμενοι κοιμούνται στο πάτωμα λόγω υπερπληρότητας

Η δραματική υπερπλήρωση των Φυλακών Τρικάλων αποκαλύπτεται σε έγγραφο της διοίκησης: πάνω από 680 κρατούμενοι, με δεκάδες να κοιμούνται στο …
Θρήνος στην Κατερίνη: Έφυγε ξαφνικά από τη ζωή ο 39χρονος Λεωνίδας Παπαγεωργίου

Θρήνος στην Κατερίνη: Έφυγε ξαφνικά από τη ζωή ο 39χρονος Λεωνίδας Παπαγεωργίου

Αιφνίδια απώλεια του 39χρονου Λεωνίδα Παπαγεωργίου στην παραλία των Νέων Πόρων συγκλονίζει την Κατερίνη. Ήταν γόνος γνωστής οικογένειας …
Τουρνουά στη μνήμη του Γιώργου Τσιγάρα

Τουρνουά στη μνήμη του Γιώργου Τσιγάρα

Στις 2 Αυγούστου, το Βαλτινό διοργανώνει τουρνουά 7×7 στη μνήμη του Γιώργου Τσιγάρα. Ένα παιδί που ήταν πάντα παρών και …
Γυναικείο πρωτάθλημα Α’ Εθνικής: Το διήμερο 20-21 Σεπτεμβρίου η πρεμιέρα

Γυναικείο πρωτάθλημα Α’ Εθνικής: Το διήμερο 20-21 Σεπτεμβρίου η πρεμιέρα

Σέντρα στις 20-21 Σεπτεμβρίου για την Α’ Εθνική Γυναικών. Όλες οι λεπτομέρειες για μεταγραφές, επανεγγραφές και αποδεσμεύσεις τη νέα σεζόν …
Προεπισκόπηση Ιδιωτικότητας

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί cookies ώστε να μπορούμε να σας παρέχουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία χρήστη. Οι πληροφορίες των cookies αποθηκεύονται στο πρόγραμμα περιήγησής σας και εκτελούν λειτουργίες όπως η αναγνώρισή σας όταν επιστρέφετε στον ιστότοπό μας και η βοήθεια στην ομάδα μας να κατανοήσει ποια τμήματα του ιστότοπου βρίσκετε πιο ενδιαφέροντα και χρήσιμα.