Ελλάδα

Δημογραφικά δεδομένα για την Ελλάδα: 1821-2021… Εντυπωσιάζουν τα νούμερα!!!

Άρθρο του Μιλτιάδη Νεκτάριου, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιώς

6 Feb 2023

Κατά τη διάρκεια των 200 ετών από τη σύστασή του, το Ελληνικό Κράτος τριπλασίασε την έκτασή του, περνώντας από τα 47.516 στα 131.957 τετραγωνικά χιλιόμετρα και ενδεκαπλασίασε τον πληθυσμό του ξεκινώντας από 938.765 και φτάνοντας στους 10.720.000 κατοίκους

Μέσα σε αυτό το διάστημα η ποιότητα ζωής του πληθυσμού σημείωσε αλματώδη αύξηση, όπως αποτυπώνεται στους δημογραφικούς δείκτες που αποτελούν δείκτες ανάπτυξης και ευημερίας. Μεταξύ 1821 και 2021, το προσδόκιμο ζωής και για τα δύο φύλα αυξήθηκε από τα 35,7 στα 82 έτη (79 έτη για τους άνδρες και 85 για τις γυναίκες), η βρεφική θνησιμότητα περιορίστηκε στους 3,2 θανάτους ανά 1000 βρέφη , ενώ ο αριθμός παιδιών ανά γυναίκα έπεσε από τα 5,1 στο 1,3. Στο διάστημα των δύο τελευταίων αιώνων, ο πληθυσμός από κυρίως αγροτικός έγινε αστικός.

Την τελευταία δεκαετία, και συγκεκριμένα από το 2011, ο πληθυσμός έχει μπει σε τροχιά πληθυσμιακής συρρίκνωσης, ως αποτέλεσμα του αρνητικού φυσικού ισοζυγίου. Οι γεννήσεις συνεχώς μειώνονται και υπολείπονται όλο και περισσότερο των αυξανόμενων θανάτων. Παράλληλα, αρνητικό είναι και το μεταναστευτικό ισοζύγιο, με τα ρεύματα εκροής Ελλήνων (κυρίως νέων υψηλών δεξιοτήτων) και αλλοδαπών να υπερτερούν των εισόδων οικονομικών μεταναστών. Η αρνητική αυτή συγκυρία οδηγεί σε μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας.

Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη επίσημη απογραφή της ΕΣΥΕ, ο πληθυσμός της Ελλάδας το 2021 ανερχόταν στα 10.432.481 άτομα και έχει μειωθεί κατά 400.000 άτομα σε σχέση με την απογραφή του 2011.

Η μείωση των γεννήσεων έχει ήδη ξεκινήσει από τα τέλη του 19ου αιώνα. Το έτος 1920, η ηλικιακή δομή του πληθυσμού διαμορφώνεται από την επίδραση απότομων αλλαγών, όπως η ενσωμάτωση των πληθυσμών νέων εδαφών και οι απώλειες λόγω πολέμων. Ο πληθυσμός παραμένει νεανικός με τον δείκτη γήρανσης να αντιστοιχεί σε 13 ηλικιωμένους για κάθε 100 παιδιά.

Από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το σχετικό βάρος του νεότερου πληθυσμού άρχισε να μειώνεται: από 25% το 1950 το ποσοστό των νέων κάτω των 15 ετών περιορίστηκε στο 21% το 1970 και έπεσε στο 12% το 2000. Αντίστοιχα αυξήθηκε η αναλογία των ηλικιωμένων 65 ετών και άνω. Από 6% και 8% αντίστοιχα το 1950 και 1970 έφτασε το 18% το 2000.

Εντυπωσιακή είναι η πορεία που ακολουθεί η διάμεσος ηλικία, ένας εναλλακτικός δείκτης μέτρησης της διαδικασίας της δημογραφικής γήρανσης. Η διάμεσος ηλικία υπολογίζεται στα 20,7 έτη το 1860 υποδηλώνοντας ότι ο μισός πληθυσμός της Ελλάδας ήταν τότε νεότερος των 20 ετών. Στο ίδιο επίπεδο υπολογίζεται το 1920, ενώ στη συνέχεια ξεκινά μια σταθερά ανοδική πορεία. Το 1950 ανέβηκε στα 26 χρόνια, το 1972 ήταν πάνω από τα 32, ενώ σήμερα ξεπερνά τα 45 χρόνια! Η ηλικιακή διάμεσος αυξήθηκε, δηλαδή, κατά 6 χρόνια τις πρώτες 9 δεκαετίες και κατά 20 σχεδόν χρόνια μέσα στις επόμενες 7 δεκαετίες.

Η μείωση του πληθυσμού δεν αποτελεί ένα συγκυριακό φαινόμενο το οποίο θα μπορούσε εύκολα να ανατραπεί. Το ακριβώς αντίθετο: ο αριθμός των θανάτων θα συνεχίσει να αυξάνεται αφού η επιμήκυνση της μέσης διάρκειας ζωής έχει διογκώσει τον αριθμό των ατόμων σε μεγάλες ηλικιακές ομάδες. Από την άλλη πλευρά του ισοζυγίου, οι γεννήσεις θα συνεχίσουν να μειώνονται –ακόμα και αν αυξηθεί ο μέσος αριθμός παιδιών ανά γυναίκα- διότι τα ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά γονιμότητας τα τελευταία 40 χρόνια έχουν σχηματίσει μικρές γενιές νέων σε αναπαραγωγική ηλικία. Έτσι, οι σημερινοί εν δυνάμει γονείς είναι λίγοι και τα παιδιά τους δεν επαρκούν να αντισταθμίσουν τους αναμενόμενους θανάτους.

Με τα παραπάνω δεδομένα η προοπτική εξέλιξης του πληθυσμού της Ελλάδας τις επόμενες τρεις δεκαετίες είναι λίγο-πολύ προδιαγεγραμμένη. Ο πληθυσμός, ο οποίος θα μειωθεί λίγο ή περισσότερο ανάλογα με την εξέλιξη πρωτίστως των μεταναστευτικών ρευμάτων και δευτερευόντως της γονιμότητας, υπολογίζεται ότι θα κυμαίνεται μεταξύ 8,5 και 10 εκατομμυρίων μέχρι το 2050. Η μείωση του πληθυσμού είναι αναπόφευκτη. Χωρίς να παραβλέπεται η ανάγκη ουσιαστικής πολιτικής ενίσχυσης των γεννήσεων, πρέπει να γίνει ξεκάθαρο πως η λύση για μια βιώσιμη δημογραφική πολιτική δεν περνά από τις γεννήσεις. Ιδιαίτερα κρίσιμη για τη δημογραφική βιωσιμότητα της χώρας είναι η διαχείριση της συνεπακόλουθης μείωσης του εργατικού δυναμικού ώστε να αποφευχθούν οι δυσάρεστες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειές της.

Βέβαια, στην Ελλάδα προς το παρόν έχουμε το αντίθετο πρόβλημα: στην περίοδο της Μεταπολίτευσης, οι επιδόσεις της χώρας ως προς την απασχόληση συγκεκριμένων υπο-ομάδων του πληθυσμού είναι εξαιρετικά χαμηλές σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Παραδοσιακά, η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των χωρών με τη χαμηλότερη απασχόληση μεταξύ των γυναικών, των νέων κάτω των 25 ετών και των ατόμων άνω των 55 ετών. Στους παραπάνω τομείς, η υστέρηση της χώρας μας έναντι των περισσότερων χωρών της ΕΕ, μετατρέπεται σε συγκριτικό πλεονέκτημα παρέχοντας ένα ανέλπιστο εργαλείο διαχείρισης. Η αύξηση των ποσοστών απασχόλησης μεταξύ συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων θα αντισταθμίσει σε κάποιο βαθμό τη συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού. Κάτι τέτοιο, όμως, πέραν των δομικών αλλαγών απαιτεί και αλλαγή νοοτροπίας.

Ο Μιλτιάδης Νεκτάριος είναι Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς

trikalanews
Author: trikalanews

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το trikalanews.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Ολοκληρώθηκε η ασφαλτόστρωση στην οδό Αρριανού στα Τρίκαλα

Ολοκληρώθηκε η ασφαλτόστρωση στην οδό Αρριανού στα Τρίκαλα

Η οδός Αρριανού στην είσοδο του Νοσοκομείου Τρικάλων ασφαλτοστρώθηκε πλήρως, με επίσκεψη του Δημάρχου Νίκου Σακκά. Συνεχίζονται οι παρεμβάσεις του …
Ο Δήμος Τρικκαίων τίμησε το ζεύγος Φαγκρίδα στη γενέτειρά τους, τη Ράξα

Ο Δήμος Τρικκαίων τίμησε το ζεύγος Φαγκρίδα στη γενέτειρά τους, τη Ράξα

Συγκίνηση και σεβασμός στη Ράξα Τρικάλων, όπου ο Δήμος Τρικκαίων τίμησε τον Γιωργο Φαγκρίδα και τη σύζυγό του Ανδρούλα για …
Επίσημη ανακοίνωση- επιβεβαίωση του Θέμη Αλεξίου από τη Νέα Αρτάκη

Επίσημη ανακοίνωση- επιβεβαίωση του Θέμη Αλεξίου από τη Νέα Αρτάκη

Επισημοποιήθηκε η μεταγραφή του Θέμη Αλεξίου στη Νέα Αρτάκη, όπως είχε αποκαλυφθεί από το TrikalaNews. Διαβάστε τους λόγους της αποχώρησής …
Μαθητές του Προτύπου ΓΕΛ Λάρισας διακρίθηκαν πανελλαδικά με καινοτόμο επιχειρηματική ιδέα

Μαθητές του Προτύπου ΓΕΛ Λάρισας διακρίθηκαν πανελλαδικά με καινοτόμο επιχειρηματική ιδέα

Με μια εικονική startup στον τομέα της ενέργειας, οι μαθητές του Προτύπου ΓΕΛ Λάρισας κέρδισαν τις εντυπώσεις και ένα από …
Σύλληψη στον Βόλο για κατοχή ναρκωτικών – Βρέθηκε κάνναβη και φαιντανύλη

Σύλληψη στον Βόλο για κατοχή ναρκωτικών – Βρέθηκε κάνναβη και φαιντανύλη

Αστυνομική επιχείρηση στον Βόλο οδήγησε στη σύλληψη άνδρα για κατοχή ναρκωτικών ουσιών. Κατασχέθηκαν κάνναβη, φαιντανύλη και μετρητά …
30% των πόρων ΟΧΕ Σποράδων για την κλιματική αλλαγή

30% των πόρων ΟΧΕ Σποράδων για την κλιματική αλλαγή

Η Περιφέρεια Θεσσαλίας διαθέτει το 30% των πόρων της ΟΧΕ για δράσεις κατά της κλιματικής αλλαγής, προωθώντας ταυτόχρονα βιώσιμη ανάπτυξη …
Σύσκεψη για τα έργα ΕΣΠΑ στα Τρίκαλα με Περιφέρεια και Δήμο

Σύσκεψη για τα έργα ΕΣΠΑ στα Τρίκαλα με Περιφέρεια και Δήμο

Προχωρούν τα έργα ΕΣΠΑ στην πόλη των Τρικάλων, μετά από σύσκεψη εργασίας μεταξύ Περιφέρειας Θεσσαλίας και Δήμου Τρικκαίων. Δείτε ποια …
Αναλυτικά τα δρομολόγια των ΚΑΜ σε Τρίκαλα και Καρδίτσα 14-20 Ιουλίου

Αναλυτικά τα δρομολόγια των ΚΑΜ σε Τρίκαλα και Καρδίτσα 14-20 Ιουλίου

Δείτε αναλυτικά τα δρομολόγια των Κινητών Αστυνομικών Μονάδων της Περιφέρειας Θεσσαλίας για την εβδομάδα 14 έως 20 Ιουλίου 2025 …
Ο Δήμος Τρικκαίων στο Εθνικό Εργαστήριο του ROMACT για την ένταξη των Ρομά

Ο Δήμος Τρικκαίων στο Εθνικό Εργαστήριο του ROMACT για την ένταξη των Ρομά

Δυναμική παρουσία του Δήμου Τρικκαίων στο Εθνικό Εργαστήριο του προγράμματος ROMACT για την ενίσχυση της ένταξης των Ρομά μέσω τοπικών …
Πρώτος ο Παπαγιάννης του ΓΣ Τρικάλων στα 5000μ στη Χαλκίδα

Πρώτος ο Παπαγιάννης του ΓΣ Τρικάλων στα 5000μ στη Χαλκίδα

Με νέο ρεκόρ αγώνων ο Αλέξανδρος Παπαγιάννης του ΓΣ Τρικάλων κατέκτησε την 1η θέση στα 5000μ στο ΓΚΑΛΑ Χαλκίδας. Πολύ …
Έφυγε από τη ζωή ο Χρήστος Γουγουλάκης – Συνταξιούχος Δικηγόρος Τρικάλων

Έφυγε από τη ζωή ο Χρήστος Γουγουλάκης – Συνταξιούχος Δικηγόρος Τρικάλων

Θλίψη στα Τρίκαλα για τον θάνατο του Χρήστου Γουγουλάκη, συνταξιούχου δικηγόρου. Η κηδεία του θα γίνει το Σάββατο 12 Ιουλίου …
Νυχτερινή επιχείρηση αναζήτησης με περιπολικό και ιδιωτικό όχημα κοντά σε δασώδη περιοχή, υπό το φως των προβολέων και των φάρων της Αστυνομίας.

Αίσιο τέλος στην εξαφάνιση 14χρονου στο Δροσερό – Βρέθηκε σώος στον Πηνειό

Σώος βρέθηκε ο 14χρονος από το Δροσερό τα ξημερώματα του Σαββάτου μέσα στον Πηνειό ποταμό, έπειτα από πολύωρες έρευνες των …
Προεπισκόπηση Ιδιωτικότητας

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί cookies ώστε να μπορούμε να σας παρέχουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία χρήστη. Οι πληροφορίες των cookies αποθηκεύονται στο πρόγραμμα περιήγησής σας και εκτελούν λειτουργίες όπως η αναγνώρισή σας όταν επιστρέφετε στον ιστότοπό μας και η βοήθεια στην ομάδα μας να κατανοήσει ποια τμήματα του ιστότοπου βρίσκετε πιο ενδιαφέροντα και χρήσιμα.