Η «άνευ ψυχής ψυχολογία» άρνηση Ζωής

Οι Λατίνοι στα παλιά ηλιακά ωρολόγια χάραζαν την επιγραφή:

Sinesolesileo
Δηλαδή « χωρίς ήλιο σιωπώ».

Την ίδια επιγραφή θα μπορούσαμε να χαράξουμε και εμείς στο ρολόι της ζωής μας : Χωρίς ήλιο σιωπώ

Δηλαδή χωρίς τον ήλιο του Δημιουργού μας και του εδεμικού ευαγγελισμού, το ρολόι της ψυχής μας θα σιωπά, θα παύει να δείχνει τις ώρες της επίγειας ζωής μας με το αντίκρισμα της αιωνιότητας.

Ο Μιχαήλ Άγγελος, αυτή η μεγαλοφυία της Αναγέννησης, κινούμενος από ένα βαθύ αίσθημα ανεπάρκειας και μηδαμινότητας, ικετεύει το Θεό για δύναμη και βοήθεια. «Τίποτα πάνω στη γη δεν είναι τόσο ταπεινό και τόσο άθλιο, όσο εγώ, όταν αισθάνομαι την ψυχή μου χωρίς Εσένα».

«Ας μπορούσα, ω Αιώνιε, να γεμίσω την ψυχή μου από Σένα» ξεσπά παρακλητικά και ο γίγαντας της παγκόσμιας λογοτεχνίας, και όχι μόνο, Γιόχαν φον Γκαίτε.

Σύμπλοος και ο Στεφάν Μαλαρμέ, ο Γάλλος διανοητής και ποιητής του συμβολισμού (19^ος αιών.) ο οποίος γράφει:«Δεν είμαστε παρά μάταιες μορφές της ύλης, αλλά πολύ υπέροχες, γιατί ανακαλύψαμε το Θεό και την ψυχή μας».

Και ο Νομπελίστας ποιητής μας Οδυσσέας Ελύτης, αυτός ο αιώνιος αστροναύτης του ήλιου, λαχταράει μέσα από τους στίχους του λίγο φως παραδείσιας λάμψης:

Χαρακωμένα καστανά χώματα που ανεβήκαμε
διψασμένοι για λίγη λάμψη όρους Θαβώρ».

                                                                          ( Οδ.Ελύτη «Φωτόδεντρο»)
Και άλλοτε εκζητώντας τον Άρτο της Ζωής γράφει:

                       Έννοια σου
                       Πεθαίνω από ουρανική ασιτία. (Οδ. Ελύτη ‘Μαρία Νεφέλη’)

Φυσικά, δεν είναι οι μόνοι, αλλά πάρα πολλοί, οι αργοναύτες του πνεύματος, όπως θα ’λεγε και ο Νίτσε, που προσκυνούν το Δημιουργό μας ο οποίος  εμφύσησε μέσα μας πνοή ζωής, δηλ. τη λογική και ελεύθερη ψυχή μας.

Άλλωστε το Θεό ή Τον πολεμάς ή Τον προσκυνάς. Το τραγικό είναι να Τον αγνοείς. Γιατί, αν Τον πολεμάς, σημαίνει πως, στο βάθος της ύπαρξής σου, νιώθεις τη δική Του ύπαρξη. Δεν πολεμάει ποτέ κανείς εχέφρων άνθρωπος κάτι που δεν υπάρχει. Λοιπόν, χωρίς αμφιβολία, υπάρχει και ο Θεός, ο βασιλεύς του σύμπαντος και ο αντιβασιλεύς της κτίσεως, ο άνθρωπος, δια της ψυχής του.

Η ψυχή, ( από το ρήμα ψύχω = πνέω, φυσώ ), η άυλη υπόσταση κάθε έμβιου όντος, από νωρίς κίνησε το ενδιαφέρον των ανθρώπων.Απασχόλησε και την αρχαία και τη νεότερη φιλοσοφική σκέψη.

«Κατά τον Πλάτωνα, η ψυχή είναι πνευματική οντότητα που προϋπάρχει του σώματος και επιζεί μετά τον αποχωρισμό του.

Κατά τον Αριστοτέλη, η ψυχή είναι αρχή της ζωικής λειτουργίας, αυτή που κάνει το σώμα να τρέφεται και να μεγαλώνει. Είναι η εντελέχεια, δηλ. η αρχή και η αιτία μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό.

Στη νεότερη φιλοσοφική σκέψη ορισμένες θεωρίες δέχονται την ψυχή ως υπόσταση με εκπροσώπους το Γάλλο φιλόσοφο Καρτέσιο και το Γερμανό φιλόσοφο Λάιμπνιτς και άλλες ως ενέργεια με υποστηρικτές τον Άγγλο φιλόσοφο Χιούμ και το Γερμανό φιλόσοφο Βουντ».( Λεξικό Βασικών Εννοιών Δ.Π.Διαμαντόπουλος)

Και υπάρχει και ο ανθρωπολογικός και ψυχολογικός υλισμός, ο οποίος διδάσκει την « άνευ ψυχής ψυχολογία »που σημαίνειότι μελετά και ερμηνεύει τις ψυχικές εκδηλώσεις της ζωής του ανθρώπου, χωρίς να δέχεται ότι υπάρχει εντός αυτού η ψυχή, ως άυλος αιτία αυτών. Ισχυρίζεται δηλ. ότι οεγκέφαλος είναι η γενεσιουργός αιτία τους, υποστηρίζοντας ότι υπάρχει πλήρης αντιστοιχία μεταξύ των ψυχικών εκδηλώσεων αφενός και του εγκεφάλου και της σωματικής ζωής αφετέρου. ΄΄Νους υγιής εν σώματι υγιεί΄΄ διατείνεται.Και αυτό το συμπεραίνει από το γεγονός ότι ορισμένες βλάβες του εγκεφάλου δημιουργούν διανοητικές ταραχές και ψυχικές ανωμαλίες.

         Αυτό, βέβαια, ένα πολύ μικρό μέρος της αλήθειας καλύπτει περιπτωσιακά. Γιατί πολλές φορές σοβαρές βλάβες του εγκεφάλου δεν συνεπιφέρουν απώλεια της διανοητικότητας.Οι Νόιμαν, Χιούφελανδ και Σνεμόζερ αναφέρουν πολλές περιπτώσεις που, ενώ είχε καταστραφεί τελείως ο εγκέφαλος, η συνείδηση και οι γνωστικές δυνάμεις διατηρήθηκαν αναλλοίωτες. (Β. Βακιαρέλλη, ΄΄Τα μεγάλα προβλήματα΄΄ ). Κάποιοι σ΄ όλη τους τη ζωή πνευματικά υγιείς, στη νεκροτομή, φάνηκαν έχοντες σημαντικές βλάβες στον εγκέφαλο. Αντίθετα οι εγκέφαλοι κάποιων παραφρόνων δεν είχαν υποστεί ούτε την ελάχιστη βλάβη»(Σπ. Καλλιάρα, ΄΄Το περί ψυχής πρόβλημα΄΄).

Αλλά και ο ισχυρισμός των υλιστών ΄΄Νους υγιής εν σώματι υγιεί΄΄ είναι έωλος. Διότιυπάρχουν σώματα υγιή που περικλείουν πνευματική αναπηρία και σώματα ανάπηρα που περικλείουν μεγαλοφυίες. Σύγχρονο παράδειγμα ο αστροφυσικόςΣτήβεν Χόκινς.  Άρα η ΄΄διδασκαλία΄΄ των υλιστών περί ανυπαρξίας της ψυχής στερείται σοβαρότητας και αξιοπιστίας. Φωταγωγημένο ολίσθημα.

Επομένως, απορρίπτοντας ο υλισμός την ύπαρξη της ψυχής αρνείται τη Ζωή.Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η λέξη ΄΄ψυχή΄΄ είναι από τις πιο δύσκολεςστη Βίβλο και στη Χριστιανική γραμματεία. Είναι πολυσήμαντη μέσα στην Αγία Γραφή και την Πατερική γραμματεία.

          Στην πιο βασική της έννοια η λέξη ΄΄ψυχή΄΄ σημαίνει ΄΄ζωή΄΄. «Η ψυχή ως ζωή χρησιμοποιείται και από τον Κύριό μας και τους Αγίους Αποστόλους. Ο Κύριος περιγράφοντας τον εαυτό Του ως καλό Ποιμένα λέγει: ΄΄Εγώ ειμί ο Ποιμήν ο καλός. Ο Ποιμήν ο καλός την ψυχήν αυτού τίθησιν υπέρ των προβάτων΄΄ (Ιω.ι΄1). Επίσης ο Απόστολος Παύλος γράφοντας για την Πρίσκιλλα και τον Ακύλα λέγει: ΄΄οίτινες υπέρ της ψυχής μου τον εαυτών τράχηλον υπέθηκαν΄΄ (Ρωμ.ιστ΄, 4).

 Όμως, ο Αρχηγός της πίστεώς μας χρησιμοποιεί τη λέξη ΄΄ψυχή΄΄ και για να δηλώσει το πνευματικό στοιχείο της ύπαρξής μας.΄΄ ΄Ος αν θέλη την ψυχήν αυτού σώσαι, απολέσει αυτήν΄΄ (Ματθ.ιστ΄,25). (Σεβ. Ι.Βλάχου, ΄΄Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία΄΄).

Μ΄ αυτό, το πάρα πολύ σπουδαίο ζήτημα, το πιο σπουδαίο, δηλ. της σωτηρίας των ψυχών, αγωνίζονται  – ως γνωστόν – η Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού και η Ορθόδοξη Χριστιανική Ιεραποστολική Εκκλησία στις εσχατιές του κόσμου. Οι Άξιοι Ιεραπόστολοί μας παλεύουν, μέσα από τη θυσιαστική τους διακονία, να διατηρήσουν τη θνητότητα των μακρινών αδελφών μας με την παροχή τροφής και ιατρικοφαρμακευτικής περίθαλψης, αλλά και να σώσουν τις ψυχές τους με την κατήχηση και την υπέροχη Θεία Λατρεία μας.

           Και επειδή, όπως έγραψε ο Ντοστογιέφσκι, « καλύτερο από τα λόγια είναι ένα παράδειγμα», παραθέτουμε ένα κομμάτι της ζώσας Ιεραποστολής από το βιβλίο του Σεβ. Μητρ.Καμερούν κ. Γρηγορίου με τίτλο: ΄΄ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΙΟΝ 2005 – 2006΄΄ :
΄΄08 – 3 – 2005

Επισκέφθηκα μια νεοσύστατη ομάδα κατηχουμένων στην πόλη Γιάγκουα, καθίσαμε και μιλήσαμε μέσα στο μεσημέρι κάτω από μια σκιά… η ζέστηαφόρητηαλλά η δίψα των ανθρώπων ακόμα πιο μεγάλη… Γιατί αυτό; Γιατί το άλλο; Ατέλειωτες ερωτήσεις…

           Όταν σκοτείνιασε αποχωριστήκαμε… μια παράξενη γλύκα είχε μείνει παντού ανακατεμένη με την απλόχωρη ησυχία της ερήμου…Μέσα στη μέση της ερήμου να μιλάμε για τον Χριστό… μέσα στην απέραντη φτώχεια ενός σιωπηλού κόσμου να μιλάμε για την πτωχεία του Θεού…άκουγα αυτά που έλεγα και ήταν σαν να τα άκουγα για πρώτη φορά και εγώ ο ίδιος… και η αγωνία των ανθρώπων ένα άλλο μυστήριο που σε προσκαλεί να το προσεγγίσεις…΄΄

Υπέροχες ευχέςσ΄ όλους μας κλείνουν το αφιερωματικό αυτό Ιεραποστολικό κείμενό μας :

 « Εύχομαι μέσα από την ανακύκληση των εποχών και των καιρών ναβρούμε τη σοφία που μετριάζει το βάρος και την ταχύτητα του χρόνου και πουδεν είναι τίποτα άλλο από το μοίρασμα της αγάπης… της φιλίας… του σεβασμού… της μνήμης … της χαράς και της λύπης. Καλή, ευλογημένη και μοιρασμένη χρονιά ».

Εκ των εν Αφρική Θεοδεγμόνων Σπηλαίων
της Αυτού Ενσαρκώσεως
Ο του Καμερούν Επίσκοπος Γρηγόριος

Δήμητρα Μέγα
Φιλόλογος, μέλος του Ορθόδοξου Ιεραποστολικού Συλλόγου