Του Ηλία Γιαννακόπουλου, Φιλολόγου
«Η αποτυχία ευνοεί την ταπεινοφροσύνη και την αίσθηση της πραγματικότητας» (Πέρσυ).
Ο Αλέξης Τσίπρας στην πρώτη του συνέντευξη σε τηλεοπτικό σταθμό μετά τις εκλογές της 21ης Μαΐου 2023 ξάφνιασε ευχάριστα με τον ήπιο τρόπο του λόγου του και την θαρραλέα παραδοχή των αιτιών που οδήγησαν το κόμμα του στην οδυνηρή ήττα. Ήταν η πρώτη φορά που ομολόγησε φανερά, αυτό που οι πολιτικοί αναλυτές τόνιζαν εμφαντικά στην προεκλογική εκστρατεία, για τα αδιέξοδα της επικοινωνιακής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ.
“Ψάχνουμε να βρούμε τα αίτια του αποτελέσματος σ΄ εμάς. Στον τρόπο που διαδώσαμε το μήνυμά μας, στην, πολλές φορές, εικόνα Βαβυλωνίας που εξέπεμπαν άστοχες δηλώσεις στελεχών μας, στην εικόνα μας και στον στρατηγικό εγκλωβισμό μας σ΄ ένα όραμα δικό μας, στην εικόνα μας και στον στρατηγικό εγκλωβισμό μας σ΄ ένα όραμα δικό μας που ήταν και είναι η απλή αναλογική, που όμως το πολιτικό σύστημα δεν ήταν, όπως απεδείχθη, ώριμο να αποδεχθεί”.
Τόσο απλά και τόσο καθαρά και με περισσή ειλικρίνεια και αυτογνωσία. Δεν θα σταθώ στον όρο Βαβυλωνία στο βαθμό που ο κ. Τσίπρας, μάλλον εννοούσε τον πύργο της Βαβέλ. Κι αυτό γιατί ο όρος η Βαβυλωνία μεταφορικά σημαίνει την σύγχυση, την ασυνεννοησία, το θολό μήνυμα και το γλωσσικό Χάος. Αυτό το γλωσσικό χάος που ήταν η θεϊκή τιμωρία για την ανθρώπινη Ύβρη να φτάσουν το Θεό.
Μπορεί η γλωσσική ποικιλία να συνιστά ένα υψηλό επίπεδο πολιτικής οργάνωσης που σέβεται την πολυφωνία και την διαφορετικότητα, αλλά δεν ενδείκνυται ως εργαλείο προπαγάνδισης του κομματικού προγράμματος σε προεκλογικές περιόδους. Γιατί αυτή η Βαβυλωνία μεταφράζεται από τους αντιπάλους και τους ψηφοφόρους ως αδυναμία ύπαρξης μιας ενιαίας γραμμής στο κόμμα και υποψιάζονται την παράλληλη λειτουργία “κέντρων και παράκεντρων” στο εσωτερικό του κόμματος. Ή ακόμη και την αδυναμία του αρχηγού να χαράξει και να επιβάλει μία ενιαία γραμμή για όλα τα στελέχη.
Και όταν σε ένα κόμμα δεν είναι δυνατή η ενιαία γραμμή, πως θα μπορέσει αυτό το κόμμα όταν γίνει κυβέρνηση να επιβάλει τις αποφάσεις του με πειστικό τρόπο στους πολίτες που εξ αντικειμένου προσβλέπουν σε αντιτιθέμενα μεταξύ τους συμφέροντα; Πώς θα πείσει ο αυριανός πρωθυπουργός, ένα πολυπληθές και ετερόκλητο πλήθος ανθρώπων, όταν δεν μπορεί να πείσει τα κομματικά του στελέχη στην ολότητά τους;
Αυτή η γλωσσική, και όχι μόνον, Βαβυλωνία επωάζει την πολυαρχία που δημιουργεί σύγχυση και αποδομεί το προφίλ του αρχηγού. Δεν είναι τυχαίο πως αυτήν την πολυαρχία την καταδίκασε και ο Όμηρος με την θέση:
“Ουκ αγαθόν πολυκοιρανίη. Εις κοίρανος έστω, εις βασιλεύς” ( Ιλιάδα B; 204.Δεν είναι καλό να υπάρχει πολυαρχία. Πρέπει να υπάρχει ένας αρχηγός, ένας βασιλιάς).
Βέβαια κανείς δεν διανοήθηκε να αμφισβητήσει την αρχηγία του κ. Τσίπρα, ακόμη και τη βραδιά που τα εκλογικά αποτελέσματα προκάλεσαν σοκ στο ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, όταν αποτυγχάνεις να ακολουθείται μία ενιαία γραμμή σε βασικούς τομείς του προγράμματος του κόμματός σου, τότε πολλαπλασιάζονται οι φωνές για παραίτηση ή για μία τιμητική απόσυρση. Βέβαια ένα κόμμα δεν αλλάζει αρχηγό –καπετάνιο στην φορτούνα των δεύτερων εκλογών.
Αν, όμως, τα αποτελέσματα της 25ης Ιουνίου είναι τα ίδια χωρίς την Βαβυλωνία που επικαλέστηκε ο κ. Τσίπρας, τότε ποιο θα είναι το αφήγημα για το μέλλον του; Τι πταίει και ο ΣΥΡΙΖΑ – με ή χωρίς Βαβυλωνία – χάνει δύο φορές από την χειρότερη μεταπολιτευτική κυβέρνηση;
Το πρόβλημα τότε μετατίθεται από τις επικοινωνιακές αστοχίες και αδυναμίες σε δομικά προβλήματα του ΣΥΡΙΖΑ, στο παρωχημένο και αποτυχημένο προφίλ του αρχηγού του και στην επείγουσα ανάγκη ανανέωσης του κόμματος και ίσως, ίσως σε κάποιο ιδεολογικό λίφτινγκ.
“Στην πόλη ήρθαν επαρμένοι / χωρίς να οργανώσουν τη ζωή τους. / Δεν σκέφτηκαν πληγές που αιμορραγούσαν. / Ο υπόλοιπος λόγος τους / δεν ήταν πια η λύση. / Ρητές δεσμεύσεις μείναν στον αέρα” (Φώτης Κουβέλης, «Η συνθήκη των λόγων.
Πώς μπορούν, όμως, να γίνουν όλα αυτά με έναν δις ηττημένο αρχηγό που η παρουσία του είναι το οικόσημο του κόμματος; Ερωτήματα που θα τεθούν πιο έντονα σε περίπτωση μιας νέας εκλογικής συρρίκνωσης του ΣΥΡΙΖΑ και που οι απαντήσεις σε αυτά είναι παρακινδυνευμένο να δοθούν από τώρα.
Εξάλλου η πολιτική ιστορία απέδειξε πως οι ανατροπές πολλές φορές στο εσωτερικό ενός κόμματος είναι τεκτονικές και απροσδιόριστες ή και χαοτικές. Εκεί θα κριθούν και οι αντοχές του ΣΥΡΙΖΑ, ως δημοκρατικού και σοσιαλιστικού κόμματος και όχι ως ενός κόμματος του “ενός ανδρός αρχή”, αντί του “πρώτου ανδρός”, όπως φιλοτέχνησε ο μέγιστος Θουκυδίδης τον Περικλή της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.
«Οι καταιγίδες κάνουν την βελανιδιά να βγάζει βαθύτερες ρίζες».
Ωστόσο εμείς μένουμε στην ψυχική δύναμη και την πολιτική ευπρέπεια και γενναιότητα του κ. Τσίπρα να αναγνωρίσει τις δύο βασικές αστοχίες του ΣΥΡΙΖΑ στην προεκλογική εκστρατεία και να μην τα φορτώσει όλα στους ψηφοφόρους και στον αντίπαλο. Ελπίζω κάποιοι οπαδοί του, που καθυβρίζουν τον Έλληνα ψηφοφόρο για πνευματική και πολιτική αβελτηρία να προσαρμοστούν στη νέα και γενναία αυτοκριτική του αρχηγού τους, που τον τιμά ως πρόσωπο και ως πολιτικό. Έδειξε καθαρά πως ακολουθεί πιστά τη θέση του φιλοσόφου Καντ:
«Όταν χάνεις, μην χάνεις και το μάθημα» (Καντ).
Η “Βαβυλωνία” και ο “στρατηγικός εγκλωβισμός” και η αναγνώριση και αποδοχή τους ως των κατεξοχήν δομικών αιτιών της εκλογικής πανωλεθρίας δεν μπορούν να αιτιολογήσουν καμία παραίτηση και καμία λιποταξία από τον αγώνα για κάτι καλύτερο στις επόμενες εκλογές. Οι αρχηγοί κρίνονται στις οριακές στιγμές πτώσης ενός κόμματος, όπου η θέληση υπερνικά τη “λογική της ήττας”.
«Θέληση είναι εκείνο που σε υποχρεώνει να νικήσεις, όταν η λογική σου λέει ότι έχασες».
Ίσως ένα από τα καίρια διδάγματα της εκλογικής καταβαράθρωσης του ΣΥΡΙΖΑ (όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για όλα τα κόμματα) είναι και αυτό: Oι πολιτικοί αρχηγοί, τα στελέχη, αλλά και οι οπαδοί να επικοινωνούν με την πραγματικότητα στην επικοινωνία τους με το λαό και να ακούν όσα δεν μπορεί ή δεν τολμά να πει καθαρά και φανερά.
«Το πιο σημαντικό στην επικοινωνία είναι να ακούς αυτό που δεν λέγεται» (Peter Drucker).
Βλέποντας και ακούγοντας (στην τηλεοπτική του συνέντευξη, Star) τον καλύτερο Τσίπρα από τότε που ηγήθηκε του ΣΥΡΙΖΑ, σκέφτηκα πως θα ήταν ευτύχημα να αντιδρούν παρόμοια οι χαμένοι αρχηγοί των κομμάτων σε τέτοιες στιγμές. Γιατί έτσι διδάσκονται και διδάσκουν “πολιτικό πολιτισμό”. Κάπου η ομολογία και η αναφορά του κ. Τσίπρα στη Βαβυλωνία και στον στρατηγικό εγκλωβισμό να μας μεταφέρει απευθείας στα άδυτα της ψυχής του, όπου θα ακούγεται η διαχρονική και διδακτική προσευχή του Αμερικανού Θεολόγου Ράινχολντ Νίμπουρ:
«Θεέ μου χάρισέ μου την ηρεμία για να δεχτώ τα πράγματα που δεν μπορώ να αλλάξω, το κουράγιο για να αλλάξω τα πράγματα που μπορώ και τη σοφία για να μπορώ να διακρίνω την διαφορά».
*Απορία Ψάλτου…Βηξ: Για πολλούς αναλυτές το πολιτικό τοπίο για κάποια κόμματα και αρχηγούς κομμάτων μετά τις εκλογές της 25ης Ιουνίου θα είναι διαφορετικό. Ίσως για πολλούς και για πολλά να σημάνει: ΤΙΤΛΟΙ ΤΕΛΟΥΣ… Γι αυτό ο Νίτσε είχε συμβουλέψει από παλιά πως «Η πιο μεγάλη τέχνη είναι να ξέρεις να φεύγεις την κατάλληλη στιγμή»... Να φεύγεις όταν οι άλλοι σε ικετεύουν να μείνεις, αλλά δεν μπορούν-ίσως και να μην θέλουν κατά βάθος να σε κρατήσουν. Κι αυτό ισχύει σε καθολικό επίπεδο.
