Ο καρκίνος του μαστού δεν εκδηλώνεται πάντοτε με ένα σκληρό οζίδιο που ψηλαφεί η γυναίκα στο στήθος της. Πολλές φορές δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα αλλά ανευρίσκεται τυχαία στο πλαίσιο ενός τσεκάπ (π.χ. μαστογραφία). Άλλες φορές προκαλεί συμπτώματα στο δέρμα του μαστού, τα οποία πολλές γυναίκες νομίζουν ότι είναι φυσιολογικά.
Παρότι τα συμπτώματα στο στήθος οφείλονται σε καρκίνο μόνο σε μία στις δέκα περιπτώσεις, πρέπει πάντοτε να αξιολογούνται από τον γιατρό, γιατί η γυναίκα δεν μπορεί να ξέρει από μόνη της την αιτία τους.
Όπως εξηγεί ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος Δρ. Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και ιδρυτικό μέλος του Institute of Life, τα συμπτώματα του καρκίνου του μαστού συνήθως δεν εκδηλώνονται κατά το αρχικό στάδιό του, αλλά όταν ο όγκος έχει αναπτυχθεί αρκετά. Γι’ αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία να ελέγχουν συχνά οι γυναίκες τους μαστούς τους για προληπτικούς λόγους.
«Το σημαντικό είναι να βρεθεί ένας όγκος πριν προκαλέσει κάποιο σύμπτωμα, όταν δηλαδή θα είναι ακόμα πολύ μικρός και σε αρχικό στάδιο, ώστε να μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με τη λιγότερη δυνατή θεραπεία», λέει. «Γι’ αυτό έχει σημασία, π.χ., να κάνουν οι γυναίκες αυτοψηλάφηση μαστού, αλλά και ψηλάφηση από τον γυναικολόγο ιατρό και, ανάλογα με τις συστάσεις του, μαστογραφία ή/και υπερηχογράφημα μαστών όταν έχουν τις κατάλληλες ενδείξεις (π.χ. ηλικία)».
Το πιο συνηθισμένο ύποπτο σημάδι για καρκίνο του μαστού είναι ένα συμπαγές ογκίδιο που συνήθως είναι σταθερό σε ένα σημείο του μαστού και μερικές φορές προκαλεί πόνο. Άλλα ύποπτα συμπτώματα είναι οι αλλαγές στην υφή του δέρματος του μαστού. Μπορεί π.χ. να παρουσιαστεί απολέπιση (ξεφλούδισμα) στη θηλή, σαν να έχει η γυναίκα ξηροδερμία, ή να εμφανιστεί σε κάποιο σημείο του μαστού πάχυνση του δέρματος. Οι αλλοιώσεις αυτές μπορεί να είναι το μόνο σύμπτωμα ή να συνοδεύονται από κνησμό. «Αν και ο κνησμός θεωρείται από τις περισσότερες γυναίκες πολύ ύποπτος, μπορεί να οφείλεται και σε συνηθισμένες δερματοπάθειες, όπως μια δερματίτιδα ή το έκζεμα», λέει ο Δρ. Βασιλόπουλος. «Διάφορες πιθανές αιτίες μπορεί να έχουν και τα άλλα συμπτώματα που είναι ύποπτα για καρκίνο, γι’ αυτό συνιστούμε να ελέγχεται από τον ιατρό κάθε αλλαγή στον μαστό».
Η έκκριση υγρού από τη θηλή επίσης είναι ύποπτη. Το έκκριμα μπορεί να είναι λεπτόρρευστο ή παχύρευστο και με χρώμα που μπορεί να είναι διαφανές, γαλακτώδες, κίτρινο, πράσινο ή σκουρόχρωμο. Μπορεί επίσης να περιέχει αίμα.
Γαλακτώδες έκκριμα από το μαστό είναι φυσιολογικό να έχουν οι γυναίκες που θηλάζουν το μωρό τους, αλλά οι υπόλοιπες πρέπει να ελέγχονται από τον γιατρό τους. Έκκριμα δεν προκαλεί μόνο ο καρκίνος, αλλά και άλλα προβλήματα, όπως λοιμώξεις του μαστού και νοσήματα του θυρεοειδούς. Το έκκριμα μπορεί επίσης να είναι ανεπιθύμητη ενέργεια ορισμένων φαρμάκων (π.χ. αντισυλληπτικών).
Μία άλλη ύποπτη ένδειξη που χρειάζεται έλεγχο είναι να παρουσιάσει ξαφνικά το δέρμα του μαστού όψη σαν τη φλούδα του πορτοκαλιού ή να παρουσιάσει εσοχές (κοιλότητες). Άμεσο έλεγχο από τον γιατρό απαιτεί επίσης η συστροφή της θηλής προς τα μέσα (η κατάσταση λέγεται εισολκή της θηλής), η αλλαγή στο μέγεθος της θηλής, καθώς και η ανάπτυξη πόνου στο στήθος ή στη θηλή που συνοδεύεται από αίσθημα καύσου (κάψιμο).
Στα ύποπτα συμπτώματα για καρκίνο του μαστού συμπεριλαμβάνονται επίσης αλλαγές στους λεμφαδένες της μίας μασχάλης ή κάτω από την μία κλείδα (η κλείδα είναι το οστό που βρίσκεται στην πάνω, έξω περιοχή του θώρακα και ενώνει το στέρνο με τον ώμο). Τέτοιες αλλαγές είναι η διόγκωση ενός λεμφαδένα ή η εμφάνιση ενός ή περισσότερων συμπαγών ογκιδίων που είναι ευαίσθητα στο άγγιγμα.
Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να προκαλέσει αλλαγές ακόμα και στο χρώμα του μαστού ή/και της θηλής. Μπορεί π.χ. να προκαλέσει κοκκίνισμα στο δέρμα ή τη δημιουργία σκουρόχρωμης περιοχής που μοιάζει με μελανιά (μώλωπα). Αν η γυναίκα δεν έχει κτυπήσει προσφάτως και παρουσιάσει μια τέτοια αλλαγή ή αν έχει ιστορικό τραυματισμού αλλά ο μώλωπας δεν υποχωρεί με το πέρασμα των ημερών, πρέπει να συμβουλευτεί τον γιατρό της.
Ο καρκίνος του μαστού μπορεί ακόμα να προκαλέσει αλλαγή στο σχήμα ή στην εξωτερική καμπύλη του μαστού, καθώς και γενικευμένο ή εντοπισμένο οίδημα (πρήξιμο) του μαστού, ακόμα κι όταν η γυναίκα δεν μπορεί να αισθανθεί την ύπαρξη κάποιου όγκου. Το οίδημα μπορεί να κάνει τον ένα μαστό να μοιάζει μεγαλύτερος από τον άλλο.
Αν και πολλές γυναίκες έχουν κάποια διαφορά στο μέγεθος των μαστών τους, το οίδημα που προκαλεί ο καρκίνος είναι κάτι αρκετά διαφορετικό. Σε πολλές περιπτώσεις εξάλλου η γυναίκα αισθάνεται το δέρμα της να είναι τεντωμένο εξαιτίας του.
«Οι γυναίκες που θα αναπτύξουν κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα δεν πρέπει να πανικοβάλλονται γιατί, όπως προαναφέρθηκε, είναι πολλές οι καταστάσεις που μπορεί να τα προκαλέσουν», τονίζει ο Δρ. Βασιλόπουλος. «Ας μην ξεχνάμε ότι οι μαστοί αλλάζουν φυσιολογικά στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, κατά τον έμμηνο κύκλο αλλά και κατά την εμμηνόπαυση, ενώ στις παθήσεις που μπορεί να τους επηρεάσουν συμπεριλαμβάνονται και καλοήθη νοσήματα του μαστού όπως οι κύστεις και τα αδενώματα. Όταν όμως οι αλλαγές δεν σχετίζονται με τον έμμηνο κύκλο, την εγκυμοσύνη, έναν τραυματισμό ή μια γνωστή ασθένεια, πρέπει να ελέγχονται από τον γιατρό για να εξακριβωθεί η αιτία τους και να γίνει η ενδεδειγμένη αντιμετώπιση».
