Η κυβέρνηση καθυστερεί τις αποφάσεις της για τα νερά της Θεσσαλίας αδιαφορώντας για τις συνέπειες
(Κώστας Γκούμας – Τάσος Μπαρμπούτης)*
Κουτσά στραβά τη βγάλαμε (υποτίθεται…) και τη φετινή χρονιά.
Με πολλές όμως απώλειες σε παραγωγούς που δεν μπόρεσαν να αρδεύσουν τις καλλιέργειές τους. Με τα ποτάμια μας να κακοποιούνται βάναυσα για να εξασφαλιστεί λίγο νερό.
Με αντιπαλότητες και επίπεδο διαχείρισης που δεν ταιριάζει σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα.
Οι άκρως ελλειμματικές σε νερό συνθήκες που διαμορφώθηκαν, ήταν αδύνατο να αντιμετωπισθούν με τα περιορισμένα νερά του υδροηλεκτρικού έργου Ν. Πλαστήρα, που θεσμικά προορίζονται για την ύδρευση του Συνδέσμου Καρδίτσας και την άρδευση στον ομώνυμο ΤΟΕΒ και όχι βεβαίως στο σύνολο του θεσσαλικού κάμπου.
Και το πρώτο βασικό συμπέρασμα από την δύσκολη αυτή χρονιά ΠΡΕΠΕΙ να είναι πως η «στήριξη» του κάμπου στα νερά του φράγματος Ν. Πλαστήρα έχει οριστικά εξαντλήσει τα όριά της !
Ως γενεσιουργός αιτία της λειψυδρίας στην Θεσσαλία ήταν και παραμένει το γεγονός πως επί δεκαετίες αρδεύονται εκτάσεις κατά πολύ περισσότερες από εκείνες που μπορούν να εξυπηρετηθούν από τα νερά της λεκάνης του Πηνειού, ακόμη και εάν αυτά (υπόγεια και επιφανειακά) αξιοποιηθούν κατά 100%.
Και η εικόνα γίνεται περισσότερο γκρίζα αφού διαθέτουμε λίγους μόνο ταμιευτήρες αξιόλογης χωρητικότητας, ενώ απουσιάζουν κλειστοί αγωγοί μεταφοράς-διανομής νερού και σύγχρονα αρδευτικά συστήματα που θα συμβάλουν στους στόχους εξοικονόμησης του Σχεδίου υδάτων.
Επίσης δεν αποτελεί απάντηση στο πρόβλημα η υπερεκμετάλλευση των υπόγειων υδροφορέων, που άλλωστε οδηγεί πολλούς από αυτούς σε κατάρρευση.
Τέλος, η συνεχώς αυξανόμενη διείσδυση θαλασσινού νερού στα υπόγεια οικοσυστήματα της Ανατολικής Θεσσαλίας και η αντίστοιχη υποβάθμιση των εδαφών οδηγούν με βεβαιότητα την περιοχή στην ερημοποίηση.
Τα κυβερνητικά επιτελεία δεν φαίνεται να ανησυχούν για τις δραματικές εξελίξεις. Προφανώς αρκούνται στις φιέστες προς άγραν ψήφων με παρουσία υπουργών και κυβερνητικών βουλευτών, οι οποίοι σημειωτέον διακρίνονται ιδιαιτέρως ως «συνεπείς» χειροκροτητές σε κάθε ατάκα του πρωθυπουργού στη Βουλή, κανείς τους όμως δεν έχει τα κότσια να ΑΠΑΙΤΗΣΕΙ από εκείνον αυτό που πρωτίστως έχει ανάγκη ο τόπος τους, δηλαδή αποθέματα νερού με την υλοποίηση έργων και παρεμβάσεων που προβλέπει το εγκεκριμένο ΣΔΛΑΠ.
Αν και ξέρουμε πως δεν πρόκειται ούτε να τρομάξουν ούτε να κοκκινίσουν, εμείς για άλλη μία φορά θα υπενθυμίσουμε πως η επί δεκαετίες παραγωγή ελλειμμάτων ύψους εκατοντάδων εκατ. κ. μ. νερού ετησίως έχει οδηγήσει σε συσσωρευμένα ελλείμματα υπόγειων υδάτων που σήμερα υπερβαίνουν τα 3,5 δισεκατομμύρια (στοιχεία ΣΔΛΑΠ), με ότι αυτό συνεπάγεται για την βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων και το μέλλον της περιοχής.
Πόσο λοιπόν αντέχουμε να συνεχίσουμε με την ίδια τακτική ;
Που θα πρέπει να φθάσουν τα ελλείμματα για να ανησυχήσουν επιτέλους οι «άρχοντες» του Μαξίμου ;
Και για να αντιληφθούν πόσο προκλητική είναι η αδιαφορία τους, θα προσθέσουμε πως όσο διατηρούνται τα ελλείμματα τόσο μειώνονται δραματικά οι πραγματικά αρδευόμενες εκτάσεις της Θεσσαλίας, ενώ ταυτόχρονα συρρικνώνεται το αγροτικό εισόδημα του μεγαλύτερου και παραγωγικότερου κάμπου της χώρας.
Και όσο αυτοί δεν κάνουν αυτό που πρέπει για την εξασφάλιση επαρκών ποσοτήτων νερού, τόσο και οι αγρότες μας αδυνατούν να κάνουν προγραμματισμό, να εκσυγχρονίσουν τα συστήματα, να επενδύσουν σε νέες τεχνολογίες.
Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τις τιμές διάθεσης αγροτικών προϊόντων, το κόστος ενέργειας κ.α, έχουν σαν αποτέλεσμα να αυξάνονται οι αβεβαιότητες και υπονομεύονται οι επαγγελματικές τους προοπτικές.
Δεν συνηθίζουμε να μηδενίζουμε τις όποιες προσπάθειες των κυβερνήσεων, ούτε επιλέγουμε αντί για επιχειρήματα να προσφεύγουμε στον λαϊκισμό.
Γι’ αυτό άλλωστε επανειλημμένα επισημάναμε ως ιδιαίτερα θετικό το γεγονός πως από το 2024 βρίσκεται σε ισχύ η τελευταία αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΛΑΠ), που πραγματοποιήθηκε μετά από διαβούλευση πολλών μηνών και με σύμφωνη γνώμη της μεγάλης πλειοψηφίας πολιτών και φορέων στην περιοχή μας [1].
Πλέον οι στόχοι της εξοικονόμησης με τα αντίστοιχα έργα και μέτρα, καθώς και οι στόχοι ταμίευσης νερού για περιορισμό των ελλειμμάτων, είναι απολύτως προσδιορισμένοι και επιστημονικά τεκμηριωμένοι.
Επίσης, εκτός των ΣΔΛΑΠ, έχουν εγκριθεί και οι αντίστοιχες Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), στις οποίες, τεκμηριωμένα και πάλι, πιστοποιείται πως όλα τα έργα και μέτρα που επελέγησαν ανταποκρίνονται πλήρως στους όρους και στις απαιτήσεις προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, απαντώντας με τον καλύτερο τρόπο στην επιστημονικοφανή επιχειρηματολογία διάφορων ψευτο-οικολόγων και των κομμάτων που συμμερίζονται τις απόψεις τους.
Με την θετική αυτή εξέλιξη θα έπρεπε λογικά να ατενίζουμε το μέλλον με περισσότερη αισιοδοξία. Δυστυχώς όμως, η Θεσσαλία συνεχίζει να βυθίζεται στην ερημοποίηση, την μιζέρια και την ανασφάλεια, αφού απέχουμε παρασσάγγας από την σταδιακή εφαρμογή του ΣΔΛΑΠ (και του Σχεδίου Πλημμυρών). Και η κυβέρνηση, απαθής και ανάλγητη, αδυνατεί να συνειδητοποιήσει την κρισιμότητα της κατάστασης.
Τις επόμενες ημέρες ο Πρωθυπουργός, όπως κάθε χρόνο, θα κάνει ανακοινώσεις στην ΔΕΘ. Ακόμη και αν υπάρξουν εξαγγελίες μέτρων κατά της λειψυδρίας, επειδή όλοι αντιλαμβάνονται πως το ενδιαφέρον τους είναι στραμμένο κυρίως στην Αττική, έχουμε την αίσθηση πως αυτές δεν θα βοηθήσουν ιδιαίτερα τη Θεσσαλία. Για μας οι μόνες ανακοινώσεις που θα είχαν (σχετική προφανώς) αξία είναι :
- Να εξαγγελθεί για τη Θεσσαλία ένας συγκεκριμένος προγραμματισμός χρηματοδότησης και προώθησης έργων, με δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα, στα πλαίσια της υπόλοιπης κυβερνητικής θητείας Κυρ. Μητσοτάκη.
- Να επανεκκινήσουν χωρίς άλλη καθυστέρηση, οι εργασίες στο ημιτελές φράγμα Συκιάς επί του Αχελώου και στην καταρρέουσα σήραγγα των 17,8 χλμ. που θα μεταφέρει τα νερά στην λεκάνη Πηνειού.
Τα έργα αυτά αποτελούν, ως γνωστόν, βασικό πυλώνα ευστάθειας του υδατικού ισοζυγίου της Θεσσαλίας και μονόδρομο για την επιβίωσή της. Σε αυτά αποκλειστικά στηρίζονται οι ελπίδες για αποκατάσταση των πληττόμενων οικοσυστημάτων (υπόγεια νερά, ποτάμια, ακόμη και η τεχνητή λίμνη Κάρλα που κατά 70% τροφοδοτείται από τον Πηνειό).
Επιπλέον η μεταφορά υδάτων από τον Αχελώο, συνδυαστικά με τα προβλεπόμενα έργα στην ΛΑΠ Πηνειού, διασφαλίζει τις προοπτικές του πρωτογενούς τομέα και κατ’ επέκταση του συνόλου της οικονομίας στην περιοχή (μεταποίηση, βιομηχανία, εμπόριο, απασχόληση κλπ.).
Και για πολλοστή φορά υπενθυμίζουμε (επειδή αρκετοί στον χώρο την ΝΔ το έχουν «ξεχάσει»), πως η ολοκλήρωση των έργων Αχελώου είναι απολύτως συμβατή με τις διαχρονικές πολιτικές τους δεσμεύσεις και ουδέποτε διατυπώθηκε στον χώρο αυτό πρόταση εγκατάλειψης των έργων [2].
Σημειώνουμε ακόμη πως η κυβέρνηση Μητσοτάκη φέρει σοβαρότατες ευθύνες για τις αμφισβητήσεις που δημιουργούνται απέναντι στα εγκεκριμένα «δικά» της Σχέδια (ΣΔΛΑΠ) και την νέα οργανωμένη προσπάθεια ακύρωσης των έργων Αχελώου με προσφυγή στο ΣτΕ (σημ. : εκδικάζεται την 1η Οκτωβρίου).
Μάλιστα η χαρακτηριστική απουσία αντίδρασης από την κυβέρνηση και ειδικά από τον αρμόδιο υπουργό Περιβάλλοντος (ούτε μια ανακοίνωση αποδοκιμασίας, λες και η προσφυγή δεν αφορά το υπουργείο του….), επιτρέπουν να συντηρείται ένα κλίμα συγχύσεων και άσκοπων αντιπαραθέσεων.
Ας ελπίσουμε πως αυτά οφείλονται στην προφανή ανεπάρκεια του υπουργού και των στελεχών του και όχι σε συνειδητή πολιτική της κυβέρνησης….
Θα θυμίσουμε ακόμη πως η κυβερνητική απραξία συμπαρασύρει και τον ταμιευτήρα Μουζακίου (έργο και με σημαντική αντιπλημμυρική συνιστώσα) [3] που παραμένει υπό την «ομηρία» των έργων Αχελώου, δεδομένου ότι δεν έχει αποφασιστεί και κανείς δεν γνωρίζει εάν το Μουζάκι θα υποδεχθεί ή όχι τα μεταφερόμενα ύδατα (μετά την έξοδό τους από την σήραγγα) και εάν αυτά θα αξιοποιηθούν στην παραγωγή ενέργειας.
Από αυτές όμως τις αποφάσεις θα εξαρτηθεί τελικά το ύψος του φράγματος, η χωρητικότητα του ταμιευτήρα, το ποιες και πόσες εκτάσεις θα κατακλυσθούν και γενικά τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου.
Με απλά λόγια, χωρίς αποφάσεις για τον Αχελώο αναστέλλεται ουσιαστικά η οποιαδήποτε προοπτική υλοποίησης του Μουζακίου και συνεπώς οι υποσχέσεις Μητσοτάκη για το έργο ήταν πάντοτε «απαλλαγμένες» από κάθε ίχνος αξιοπιστίας, όπως άλλωστε ήταν και εκείνες που έδινε για τον Αχελώο…..
Πολλοί διατύπωσαν την απορία γιατί ο κ. Πρωθυπουργός παρέλειψε κατά τους τελευταίους δύσκολους μήνες να επισκεφθεί τη Θεσσαλία.
Ελπίζουμε πως δεν ισχύει ότι η κυβέρνηση έχει οριστικά επιλέξει στην τρέχουσα θητεία της να «κλείσει» το υδατικό με αυτά τα λίγα που πραγματοποιήθηκαν έως σήμερα και με ταυτόχρονη εγκατάλειψη των έργων Αχελώου.
Την ευθύνη για απαντήσεις σε όλα αυτά φέρει ο ίδιος ο πρωθυπουργός, που δεν έχει άλλα περιθώρια να κρύβεται από τους θεσσαλούς αποφεύγοντας τις αναγκαίες εξηγήσεις.
*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
—————————————————————————————–
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ :
[1] Πολλές φορές έχουμε αναγνωρίσει στα θετικά της κυβέρνησης τις συμβάσεις για τα αρδευτικά δίκτυα Ταυρωπού και Υπέρειας-Ορφανών, την δρομολόγηση του φράγματος Σκοπιάς (με απροσδιόριστο όμως χρονονοδιάγραμμα και εξαιρετικά αργή πρόοδο), την ανακοίνωση για τα έργα ορεινής υδρονομίας και ίσως κάποιες προμελέτες με άγνωστο βαθμό προόδου. Φοβούμαστε όμως πως εάν επαναλαμβάνουμε συνεχώς αυτά τα ελάχιστα και εντελώς ανεπαρκή σε μία διακυβέρνηση που ήδη ξεπέρασε τα έξι χρόνια, θα δώσουμε λανθασμένα την εντύπωση μίας……κοσμογονίας, ενώ στη Θεσσαλία συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο !
[2] Υπενθυμίζουμε πως το ποτάμιο οικοσύστημα στα εγκαταλειμμένα έργα Αχελώου παραμένει «μπαζωμένο» και κομμένο στα δυο, υφιστάμενο τεράστια οικολογική βλάβη.
Θα συνιστούσαμε ο κ. Μητσοτάκης να μην περιμένει κάποιον άλλο να ασχοληθεί με το μείζον αυτό ζήτημα, ούτε βεβαίως να βασίζεται στις γνωστές οικολογικές οργανώσεις, που τις πρώτες ημέρες της θητείας του, καμμιά πενηνταριά από αυτές (προσκαλεσμένες από τον ίδιο) είχαν κατακλύσει το γραφείο του δημιουργώντας μια….«ωραία ατμόσφαιρα». Αυτοί ΔΕΝ νοιάζονται για το περιβάλλον και τον Αχελώο, πάρα μόνο «αγωνίζονται» με νύχια και με δόντια για την ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ της ΑΠΡΑΞΙΑΣ της κυβέρνησης Μητσοτάκη (όπως, μετά την κυβέρνηση Κ. Καραμανλή, έκαναν συστηματικά με όλους). Και αυτό γιατί εμβληματικός πολιτικός τους στόχος, όσο ανεύθυνο και αν ακούγεται, είναι η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ των έργων !
Εάν λοιπόν ο κ. πρωθυπουργός σκέπτεται να συμπορευθεί μαζί τους, καλό θα ήταν πριν το αποτολμήσει να βρει το θάρρος να εξηγήσει στο λαό τις παρενέργειες, τις επιπτώσεις και το οικονομικό κόστος μίας τέτοιας καταστροφικής επιλογής.
[3] Δες σχετική ανάρτηση thessaliatv.gr (24/8/25).
