Μπράβο Πάτρα! Τέλος στο βάρβαρο αποκριάτικο έθιμο της «Γιαννούλας της κουλουρούς»

Την φετινή Τσικνοπέμπτη δεν επαναλήφθηκε στην Πάτρα, όπως κάθε Τσικνοπέμπτη, το εξευτελιστικό αποκριάτικο έθιμο: «Ο γάμος της Γιαννούλας της Κουλουρούς».

 

Ο Δήμος Πατρέων και το Δ.Σ του Καρναβαλικού Οργανισμού, αποφάσισαν να βάλουν τέλος στο βάρβαρο αστικό μύθο που έγινε αποκριάτικο έθιμο δεκαετιών και αφορούσε την τραγική ιστορία μιας γυναίκας, με ελαφρά νοητική υστέρηση.

 

Έτσι, έγινε πράξη το αίτημα του Συλλόγου Ψυχικής Υγείας Πάτρας, που είχε ζητήσει από το 2015, να σταματήσει «να διαιωνίζεται ως παράδοση ο εμπαιγμός ενός ανθρώπου με ψυχική νόσο».

 

Η ιστορία, της Γιαννούλας της Κουλουρούς, αφορά υπαρκτό πρόσωπο και την πραγματική ιστορία διαπόμπευσης μιας  γυναίκας με νοητική υστέρηση που γεννήθηκε στην Άνω Πόλη της Πάτρας το 1868, η οποία πάλευε μόνη να ζήσει πουλώντας κουλούρια και είχε μαράζι να παντρευτεί. Αυτό τον καημό της εκμεταλλεύτηκαν κάποιοι συμπολίτες της και κάθε Απόκριες  την έπειθαν να ντυθεί νύφη και να περιμένει τον γαμπρό στο λιμάνι. Το μαρτύριό της ξεκίνησε στις 2 Φεβρουαρίου 1914, όταν η ευκολόπιστη Γιαννούλα ντύθηκε νύφη και βγήκε στους κεντρικούς δρόμους της Πάτρας να συναντήσει τον γαμπρό, αλλά γαμπρό δεν βρήκε, παρά μόνο τον χλευασμό του πλήθους που ενώθηκε με τα γοερά κλάματά της. 

 

Την επομένη χρόνια το πάθημα της έγινε επιθεώρηση.

 

Η ίδια ομάδα συμπολιτών της που την είχε πείσει την πρώτη φορά, την έπεισαν και ξαναβγήκε ντυμένη νύφη να γυρεύει τον γαμπρό στο λιμάνι, τις Απόκριες του 1918. 

 

Αυτό ξανάγινε και ξανάγινε κι άλλες χρονιές και η Γιαννούλα η Κουλουρού, παρασυρμένη από την «πλάκα» που της έστηναν οι συντοπίτες της, ντύνονταν νύφη για να εκπληρώσει το όνειρό της, χωρίς ποτέ να βρίσκει τον γαμπρό να την περιμένει στο λιμάνι, οπότε κάθε χρόνο,  θρηνούσε και ο θρήνος της και το πάθημά της, γίνονταν είδος διασκέδασης των καρναβαλιστών.

 

Ο εμπαιγμός και η διαπόμπευση, σταμάτησε το 1930, όταν πέθανε ένας από τους εμπνευστές της «πλάκας», τον οποίο εμπιστεύονταν η ανυπεράσπιστη φτωχή γυναίκα.

 

Η Γιαννούλα η Κουλουρού, πέθανε πάμφτωχη και πικραμένη, 10 χρόνια μετά, στα 72 της χρόνια. Βρέθηκε νεκρή στο σπίτι της, ξεχασμένη από τον κόσμο.

 

Αυτό τον βάρβαρο εμπαιγμό και συνεχή εξευτελισμό, προσβάλλοντας την μνήμη της,συνέχισαν υπό την μορφή καρναβαλικού εθίμου στην Πάτρα,  μέχρι και πέρσι,  κάθε Τσικνοπέμπτη, όπου και  γινόταν η αναπαράσταση του «Γάμου της Γιαννούλας της Κουλουρούς». Την νύφη που πήγαινε να βρει τον γαμπρό, την συνόδευε στο λιμάνι για να μην χάσει τον δρόμο, ένα πλήθος που την περιγελούσε. Νύφη, ντύνονταν έναςάντρας και ο γαμπρός  ήταν συνήθως ντυμένος με ναυτικό κουστούμι. 

 

«Η αναβίωση του γάμου της Γιαννούλας της Κουλουρούς, αποτελεί προβολή προς το μέλλον μια αρρωστημένης αντίδρασης του κοινωνικού συνόλου απέναντι στον ψυχικά πάσχοντα και μέσω της σάτιρας μεταφέρει το μήνυμα της νομιμοποίησης δια της διασκέδασης τέτοιων απαράδεκτων συμπεριφορών», ανέφερε το αίτημα του Συλλόγου Ψυχικής Υγείας Πάτρας που φέτος, έγινε δεκτό και έτσι σταμάτησε το απαράδεκτο αυτό καρναβαλικό έθιμο. 

 

• Αφήστε με λίγο να ξαποστάσω

 

Ο Γιώργος Δίπλας, έχει γράψει για το βάρβαρο αποκριάτικο έθιμο του «Γάμου της Γιαννούλας της Κουλουρούς»:

 

Με λένε Γιαννούλα… έτσι…με τ όνομα μισό.

Ούτε του πατρός μου, ούτε του αντρός μου.

Η μάλλον Γιαννούλα Κουλουρού…

για να δέσει το μηδέν δίπλα στο βαφτιστικό μου…

Όσο μεγάλωνα, μεγάλωνε κι ο καημός μου που άντρας στο πλάι μου δεν στάθηκε…

Πόσες φορές με ντύσανε νύφη οι αλήτες…

Πόσες φορές…

λες και δεν ήξερα…

μια δυο φορές τους πίστεψα…

μετά… τα ξέρετε…

στο τέλος ο Φλεβάρης με τρόμαζε…

γιατί θυμόμουν όσα έγιναν…

Αυτές οι φωνές τους…

και να μη μπορώ να κρύψω τα κλάματά μου…

Αχ….

Πάντα μόνη γύρναγα από τους γάμους μου…

Μόνη κλαμένη και ντροπιασμένη…

δε βαριέσαι…

αυτά έγιναν και δεν ξεγίνονται.

Όχι…δεν τους κρατώ κακία…

σαν πέρασαν τα χρόνια έπαψα να τον περιμένω…

έτσι κι αλλιώς ποτέ δεν υπήρξε…

μόνη γύρναγα απ τους γάμους μου…

κλαμένη και ντροπιασμένη

Τι άλλο να σου πω… κουράστηκα…

κάθε χρόνο οι ίδιες ντροπές τα ίδια ψέματα…

άκου αστικός μύθος…

μια γυναίκα τρομαγμένη κ πληγωμένη…

κάθε γάμος και μια πληγή…

τόσο που έγινα ολόκληρη μια πληγή…

αφήστε  με λίγο να ξαποστάσω…