Ο Θρύλος του Γεφυριού της Πόρτας στην Πύλη Τρικάλων

Όταν η λαϊκή φαντασία, παραποιεί τις ανθρώπινες ενέργειες και η αφήγησή τους, περνά από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά, τότε, γεννιέται ένας θρύλος.

Οι θρύλοι, σε αντίθεση με τα παραμύθια, κρύβουν μέσα τους αλήθειες. Πραγματικά πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις.

Ένας θρύλος πλανάται πάνω από το μονότοξο, ημικυκλικής μορφής γεφύρι της Πόρτας, στην Πύλη Τρικάλων, κατασκευασμένο από ασβεστόλιθο και ψαμμίτη. Με άνοιγμα τόξου 28,20 μέτρα και ύψος τόξου 13,30 μέτρα!

Εκείνος που μιλά και μεταφέρει ψιθυριστά πληροφορίες, τόσο για το γεφύρι, όσο και για τον Άγιο Βησσαρίωνα, τον Μητροπολίτη Λαρίσης, που έζησε μεταξύ 1490 – 1499 και υπήρξε όπως ένας θαυμαστός γεφυροποιός με ράσα!

•    Ο Βησσαρίωνας πρεσβευτής της αγάπης και της γεφύρωσης των ανθρώπινων σχέσεων

Ο Βησσαρίωνας, μεγάλη προσωπικότητα της εποχής του, που είχε γεννηθεί στην Πόρτα, όπως λέγονταν παλιά η Πύλη, όταν έγινε Μητροπολίτης, έχτισε το γεφύρι της Πόρτας (Πύλης) με δική του πρωτοβουλία, επίβλεψη και χρηματοδότηση.

Από μικρός διακρίνονταν για την ευφυΐα, την σύνεση, την ευθύτητα του χαρακτήρα του, την βαθιά του πίστη, την αγνότητα των προθέσεών του, την ταπεινοφροσύνη και την αγάπη του προς τον άνθρωπο.

Στην προσπάθειά του να προσφέρει στους ανθρώπους και να διευκολύνει την ανάπτυξη των κοινωνιών και των ανθρωπίνων σχέσεων, παρά τους χαλεπούς καιρούς της εποχής του, έχτισε 3 μεγάλα και κομβικά γεφύρια στη Θεσσαλία και έκανε μια σειρά από κοινωφελή έργα (δρόμους, εκκλησίες), λειτουργώντας όχι μόνο ως «υπουργός δημοσίων έργων» αλλά και ως «υπουργός κοινωνικών έργων»!

Ως γεφυροποιός της Θεσσαλίας, εμπνεύστηκε το γεφύρι της Σαρακίνας, γεφυρώνοντας τον Πηνειό ποταμό, για να επικοινωνήσει η Καλαμπάκα με τα χωριά του Κόζιακα, το γεφύρι του Κοράκου, γεφυρώνοντας τον Αχελώο, για να επικοινωνήσει η Θεσσαλία με την Ήπειρο και το γεφύρι της Πόρτας, γεφυρώνοντας τον Πορταϊκό ποταμό, για να επικοινωνήσει ο κάμπος των Τρικάλων, με τα ορεινά χωριά του Ασπροποτάμου και την Πίνδο.  

Από την Ορθόδοξη Εκκλησία υμνείται ως «Λαρίσης υπέρμαχος και Θεσσαλίας απάσης φρουρός και όντως προστάτης, Ελλάδος τε καύχημα και της Ηπείρου άκουσμα και το της Τρίκκης τείχισμα». Η μνήμη του τιμάται στις 15 Σεπτεμβρίου.

•    Ο Θρύλος του Γεφυριού της Πόρτας και το Μοναστήρι των Μεγάλων Πυλών

Σύμφωνα με τον Θρύλο του Γεφυριού της Πόρτας, ο Βησσαρίωνας ως Μητροπολίτης Λαρίσης, πήγε μέχρι τους χριστιανούς των Βαλκανίων για να μαζέψει τα χρήματα που απαιτούνταν για να χτίσει το γεφύρι της Πόρτας.
Το έργο όμως ήταν μεγάλο, οι μαστόροι πολλοί, τα έξοδα υπέρογκα  και τα χρήματα που μάζεψε δεν έφτασαν.

Εκείνος, λόγω των χαρισμάτων του να «βλέπει» πράγματα που οι άλλοι δεν μπορούσαν να «δουν», «είδε»,  όταν οι μαστόροι σταμάτησαν να δουλεύουν επειδή δεν είχε να τους πληρώσει και το γεφύρι έμενε ατελείωτο, ότι κάτω από ένα μεγάλο βράχο στον Πορταϊκό ποταμό που προσπαθούσε να γεφυρώσει με το γεφύρι της Πόρτας, βρίσκονταν ένα μεγάλο κιούπι, γεμάτο χρυσά νομίσματα.

Αλλά ο βράχος ήταν τεράστιος και αμετακίνητος!

Άνθρωποι πολλοί πήγαν να τον μετακινήσουν, όμως δεν κατάφερναν απολύτως τίποτα. Ο βράχος δεν ξεκολλούσε από την θέση του για να φανερώσει τον θησαυρό.

Τότε, ως άνθρωπος ευφυής που ήταν ο Βησσαρίωνας, πήγε στο δάσος και έπιασε μια μεγάλη αρκούδα. Την πήγε στο σημείο που ήταν ο βράχος, έδεσε στην αρκούδα ένα σχοινί και την άφησε να τραβήξει.

Η δύναμη της αρκούσας μπόρεσε και μετακίνησε τον βράχο κι έτσι ο θησαυρός αποκαλύφθηκε!  

Με τα χρυσά φλουριά του θησαυρού αυτού, πλήρωσε τους μαστόρους και μπόρεσε να ολοκληρώσει εκείνο που είχε ονειρευτεί. Να ενώσει τον κάμπο των Τρικάλων με τα ορεινά χωριά του Ασπροποτάμου!  Έτσι, το Γεφύρι της Πόρτας, έγινε από όραμα, πραγματικότητα!

Μόλις το γεφύρι ολοκληρώθηκε, ο Βησσαρίωνας, πήρε το μυστρί του πρωτομάστορα, περπάτησε πάνω στον γεφύρι, στάθηκε στο κεντρικότερο σημείο της κορυφής του και πέταξε με δύναμη το μυστρί.

Στη μεριά που το μυστρί προσγειώθηκε, σε εκείνο το γεωγραφικό σημείο, πέντε χιλιόμετρα πιο πέρα, έχτισε το Μοναστήρι των Μεγάλων Πυλών, την Ιερά Μονή Σωτήρος (Δούσικου), μεταξύ 1527-1535.

•    Το trikalanews.gr δημοσιεύει για πρώτη φορά το ηχητικό απόσπασμα για την πραγματική χρονολόγηση του Γεφυριού της Πόρτας

Τόσο στο χώρο του Γεφυριού της Πόρτας, όσο και στην βιβλιογραφία, αναφέρεται ότι το γεφύρι χτίστηκε από τον Μητροπολίτη Λαρίσης, Βησσαρίωνα, το 1514-1515.

Την χρονολόγηση, άλλαξε, για πρώτη φορά δημόσια, ο Σπύρος Μαντάς, ο άνθρωπος που έχει αφιερώσει την ζωή του στην έρευνα και καταγραφή των Ηπειρώτικων γεφυριών, στην ραδιοφωνική εκπομπή "Όλος ο κόσμος μια σκηνή", της Λέλας Κατεχάκη, στο Ράδιο Ζυγός, στις 15 Οκτωβρίου 2016, με θέμα: "Μιλάνε τα γεφύρια;"

 Για πρώτη φορά, το trikalanews.gr δημοσιεύσει το ηχητικό απόσπασμα από την εκπομπή, στο οποίο ο Σπύρος Μαντάς, ακούγεται να τοποθετεί και να τεκμηριώνει  την χρονολόγηση του γεφυριού, μεταξύ του 1527 και 1540.

ΥΣ: Το trikalanews.gr ευχαριστεί την συγγραφέα και ερευνήτρια της Τοπικής Ιστορίας κ. Μαρούλα Κλιάφα, η οποία, μετά την δημοσίευση του άρθρου «Το γεφύρι στην Πύλη Τρικάλων και η πραγματική του χρονολόγηση», μας τηλεφώνησε και μας έφερε σε επαφή με τα στοιχεία του θρύλου του Γεφυριού της Πόρτας, στην Πύλη Τρικάλων.