Του Γεωργίου Παπασίμου
Η επέλαση της ακροδεξιάς με όχημα το μεταναστευτικό και την περιθωριοποίηση μεγάλων κοινωνικών τμημάτων, καθώς και η νέα γερμανική ανορθογραφία – πρόκληση για αθέτηση των στοιχειωδών κανόνων του νέου μεταναστευτικού συμφώνου με στόχο την επάνοδο στον καταστρεπτικό για τις χώρες υποδοχής Κανονισμό του Δουβλίνου αποτελούν απλώς την κορυφή του παγόβουνο της πραγματικής τελματώδους καταστάσεως και της παρακμιακής πορείας της Ευρώπης.
Τα μείζονα ζητήματα μεταξύ άλλων είναι η γεωπολιτική της περιθωριοποίηση, αφού αποτελεί ουσιαστικά το άβουλο μακρύ χέρι της Ουάσινγκτον ακόμα και σε επιλογές που δημιουργούν καταστρεπτικές συνέπειες για την ίδια, όπως ο Ρωσο-Ουκρανικός πόλεμος, η έλλειψη σοβαρών επενδύσεων στο βιομηχανικό και ερευνητικό τομέα με συνέπεια τη δραματική της υστέρηση στον σκληρό ανταγωνισμό μεταξύ Αμερικής – Κίνας, η απουσία σοβαρής κοινής αμυντικής βιομηχανίας με αποτέλεσμα την πλήρη εξάρτηση της από χώρες έξω από την Ε.Ε. με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ (65%), η πληθυσμιακή συρρίκνωση και το μεγάλο δημογραφικό πρόβλημα που θα δείξει τα δόντια του στις επόμενες δεκαετίες. Αν σε όλα αυτά προσθέσει κανείς το δημοκρατικό έλλειμμα στη δομή της Ε.Ε. , την τεράστια γραφειοκρατία που λειτουργεί χωρίς κανένα λαϊκό έλεγχο και τις παραλυτικές ευρωπαϊκές ηγεσίες, τότε είναι εύκολο να συνθέσει κάποιος το παζλ αυτής της καταστροφικής πορείας.
Απέναντι σε αυτή τη κατάσταση η έκθεση Ντράγκι που εκ πρώτης όψεως αποτελεί μια τεχνοκρατική προσέγγιση αποκτά θεμελιώδη πολιτική διάσταση δεδομένου ότι με καθαρότητα και τεκμηρίωση αποτυπώνει αυτή την παρακμιακή πορεία και παράλληλα διατυπώνει σημαντικές προτάσεις που αν υλοποιούνταν θα μπορούσε να μπει φραγμός στην ευρωπαϊκή περιδίνηση και να υπάρξουν ελπίδες για μελλοντική ανάκαμψη της.
Μια καθοριστική πρόταση που εμπεριέχεται στην έκθεση αυτήν και συνιστά ριζοσπαστική αλλαγή προκειμένου να γίνει η Ε.Ε. περισσότερο παραγωγική και ανταγωνιστική έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας είναι ανάγκη επενδύσεων ύψους 800 δις ευρώ ετησίως στη βιομηχανία, ενέργεια, τεχνολογία και άμυνα. Το ποσό αυτό προτείνεται να χρηματοδοτηθεί με έκδοση κοινού ευρω-ομολόγου και με κύριο μοχλό τον δημόσιο τομέα, με στόχο την κοινή βιομηχανική πολιτική, τις κοινές αμυντικές δαπάνες, τη δημιουργία κοινής κεφαλαιαγοράς και τη χαλάρωση των κανόνων ανταγωνισμού. Ήδη πρέπει να σημειωθεί ότι στους τομείς αυτούς οι ΗΠΑ επενδύουν εκατομμύρια δις δολάρια ως κρατικές ενισχύσεις στη βιομηχανία και την προσέλκυση επενδύσεων στον τομέα νέων τεχνολογιών, ενώ αντίστοιχα η Κίνα που έχει κάνει άλματα στους τομείς αυτούς με τεράστια κρατική χρηματοδότηση ετοιμάζεται να γεμίσει την παγκόσμια αγορά με φθηνά ηλεκτρικά οχήματα και άλλα προϊόντα νέας τεχνολογίας. Έτσι, ο πόλεμος ανταγωνισμού Κίνας – Γερμανίας για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα έχει ήδη δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία που αποτελούσε έως τώρα το κόσμημα του «γερμανικού θαύματος», που εν πολλοίς όμως στηρίχθηκε στο φθηνό ρωσικό αέριο, το οποίο αποτελεί παρελθόν από την ανόητη επιθετική αντιρωσική στάση των ευρωπαικών χωρών προς όφελος των ΗΠΑ.
Απέναντι σε αυτή την αναγκαία όμως πολιτική επαναπροσδιορισμού της Ε.Ε. που προτείνει η έκθεση Ντράγκι παραμονεύουν αφενός ο γερμανικός οικονομικός εθνικισμός και αφετέρου η ανυπαρξία σοβαρής ευρωπαϊκής ηγεσίας που θα οδηγούσε τα πράγματα προς μια τέτοια κατεύθυνση σε συνδυασμό με τον κατακερματισμό και την καθήλωση του ευρωπαϊκού λαϊκού κινήματος.
Είναι πάγια γερμανική θέση, που εκφράζεται τόσο από τις πολιτικές ελίτ αυτής, όσο και από το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο για άρνηση έκδοσης ευρω-ομολόγου, όπως προτείνεται από τον Ντράγκι. Η πολιτική αυτή του γερμανικού οικονομικού εθνικισμού είναι καταστροφική όχι μόνο για τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και το μέλλον της Ευρώπης, αλλά πλέον και για την ίδια τη Γερμανία, που αρχίζει να παραπαίει, αφού έχει παρέλθει η περίοδος των «παχιών αγελάδων» για την ίδια.
Περαιτέρω, η εφαρμογή αυτής της πολιτικής, έχει οδηγήσει πλέον στην οικονομική και πολιτική «περιθωριοποίηση» της Ευρώπης, αφού οι λοιποί πόλοι του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος, Η.Π.Α. – ΚΙΝΑ, ΡΩΣΙΑ κ.λπ., όπως προαναφέρθηκε προχωρούν στη χορήγηση τεράστιας οικονομικής ρευστότητας με κρατική υποστήριξη. Αντίθετα, την ίδια ώρα, στον Ευρωπαϊκό χώρο συντελείται, στην κυριολεξία, ένα «έγκλημα καθοσιώσεως», που θα καταστρέψει τις Ευρωπαϊκές κοινωνίες, το όραμα της «Ευρώπης των Λαών» και όλες τις κοινωνικές κατακτήσεις, που δομήθηκαν στον χώρο της Ευρώπης, από τους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες του Ευρωπαϊκού λαϊκού κινήματος, μετά την φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως αποτυπώθηκε ως Ευρωπαϊκό Κράτος Πρόνοιας.
Απόρροια των ανωτέρω προβλημάτων και της έλλειψης κοινών πολιτικών στην ανάπτυξη, άμυνα και εξωτερική πολιτική είναι η μετατροπή της Ε.Ε. σε σάκο του μποξ μεταξύ των υπόλοιπων παγκοσμίων παιχτών, κάτι που δεν είναι συγκυριακό ούτε επιφανειακό. Οφείλεται στην έλλειψη ουσιαστικής πολιτικής εμβάθυνσης της Ε.Ε. και της γεωπολιτικής στόχευσης στα διεθνή δρώμενα, που δύο δεκαετίες μετά την πτώση της ΕΣΣΔ και την πρόσκαιρη περίοδο της pax Americana, κινούνται ατάκτως λόγω της τεράστιας ρευστότητας στον υπό διαμόρφωση πολυπολικό κόσμο. Σε αυτή τη συγκυρία, η μονομερής θέαση της Ε.Ε. μόνο στον οικονομικό τομέα (και σε αυτόν με τους ιδιαίτερους περιορισμούς του γερμανικού εθνικού συμφέροντος) χωρίς παράλληλα τη δημιουργία ισχυρής αμυντικής ισχύος και κοινής εξωτερικής πολιτικής αναδεικνύεται ως η λυδία λίθος της σημερινής ευρωπαϊκής σύγχυσης και των συνεχών γεωπολιτικών ηττών της.
Ο οδυνηρός πόλεμος στην Ουκρανία και η ρωσική εισβολή σε αυτή τη χώρα, που είναι ο πρώτος πόλεμος μετά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο σε ευρωπαϊκό έδαφος, διέλυσε τις ψευδαισθήσεις των δυτικών ελίτ και της ασθενούς ευρωπαϊκής πολιτικής ηγεσίας. Η πρόδηλη ανεπάρκεια εξωτερικής πολιτικής και αμυντικής δυνατότητας της Ε.Ε. υποχρέωσαν όλες τις ευρωπαϊκές χώρες να προστρέξουν στο μέχρι τότε «εγκεφαλικά νεκρό», κατά Μακρόν, ΝΑΤΟ. Αυτό όμως σημαίνει μαθηματικά μετάβαση στην πλήρη επικυριαρχία των ΗΠΑ, ο στόχος των οποίων είναι να μετατραπεί η Ευρώπη σε προγεφύρωμα της έναντι του ισχυρού αντιπάλου που διαμορφώνεται, δηλαδή του ασιατικού μπλοκ υπό την Κίνα κλπ.
Η αμερικανική στρατηγική της διπλής ανάσχεσης, δηλαδή η περιθωριοποίηση και ο περιορισμός των δυνατότητων της Ρωσίας και στη συνέχεια η προσπάθεια εγκλωβισμού της Κίνας έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα ευρωπαϊκά συμφέροντα. Και αυτό γιατί τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία αποτελούν οργανικά τμήματα της ευρωπαϊκής ηπείρου και βασικές συνιστώσες μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής ομπρέλας ασφαλείας. Για τούτο οι ευθύνες της Ε.Ε. είναι ιστορικές λόγω του γεγονότος ότι δεν έλαβε καμία πρωτοβουλία να αποτρέψει αυτό τον πόλεμο παρεμβαίνοντας έγκαιρα όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν και το απαιτούσαν (μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και του Ανατολικού Μπλοκ) για τη δημιουργία οργανικής ισορροπίας ασφαλείας που θα κάλυπτε και τις δίκαιες ρωσικές ενστάσεις ως προς το θέμα αυτό λόγω της υπερεπέκτασης του ΝΑΤΟ, το οποίο δεν θα είχε κανένα λόγο ύπαρξης αν αυτή είχε κινηθεί, όπως έπρεπε ενισχύοντας τη δική της αυτόνομη αμυντική ισχύ.
Η πρόταξη όμως των εθνικών συμφερόντων (κυρίως της Γερμανίας), που μετά την ενοποίηση της έκανε τα πάντα για να επιβάλει τη «γερμανοποίηση» της Ε.Ε. οδήγησε στην απώλεια αυτής της μεγάλης ιστορικής ευκαιρίας να αποκτήσει αυτή αυτόνομο γεωπολιτικό ρόλο.
Αλλά πέραν της απώλειας αυτής της ιστορικής ευκαιρίας στον γεωπολιτικό τομέα, ο πόλεμος στην Ουκρανία απειλεί με έμφραγμα τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Η πλήρης ενεργειακή εξάρτηση των ευρωπαϊκών χωρών από το ρωσικό αέριο, με ευθύνη του γερμανικού κατεστημένου που τη θεμελίωσε στη δεκαετία του ’70 και την εκτόξευσε τις τελευταίες δεκαετίες προδιαγράφει ένα τρομακτικό μέλλον για τις ευρωπαϊκές οικονομίες και τη κοινωνική ισορροπία της.
Το αντίτιμο τελικά της γερμανοποίησης της Ε.Ε. κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, που είχε ως συνέπεια την τρομακτική αβελτηρία αυτής να αποκτήσει στοιχειώδη ενεργειακή αυτονομία φαίνεται ότι θα είναι τεράστιο για τους ευρωπαίους πολίτες. Αλλά ακόμα και σήμερα μπροστά στο γκρεμό η Ε.Ε. εμφανίζεται ανίκανη να διαχειριστεί στοιχειωδώς αυτήν την έκτακτη κατάσταση.
Σε μια περίοδο κατά την οποία φθίνει η αμερικανική ηγεμονία και αναδύεται ένας πολύ-πολικός κόσμος με μείζονες συγκρούσεις σε όλο τον πλανήτη, θα ανέμενε κανείς την προσπάθεια γεωπολιτικής ισχυροποίησης της Ευρώπης. Πλην όμως, αυτή που αποτέλεσε το θέατρο παγκοσμίων πολέμων και ανταγωνισμών, και θα έπρεπε να είναι μια νησίδα ομαλότητας και σταθερότητας σ’ αυτόν το νέο κόσμο που βρίσκεται υπό διαμόρφωση, αναλαμβάνοντας σχετικές πρωτοβουλίες, λόγω της στενόμυαλης μονεταριστικής οικονομικής πολιτικής και των στενών εθνικών επιδιώξεων των ισχυρών ευρωπαϊκών χωρών, έχει καταστεί ένας από τους πιο αδύναμους παγκόσμιους κρίκους.
Συμπερασματικά, η αυτοκαταστροφική έως τώρα πολιτική του ευρωπαϊκού «ιερατείου» έχει οδηγήσει την Ευρώπη στο περιθώριο των γεωπολιτικών εξελίξεων. Το μείζον ζητούμενο αποτελεί η ενεργοποίηση των ευρωπαϊκών προοδευτικών δυνάμεων, έτσι ώστε να προκύψει ένα ισχυρό ευρωπαϊκό προοδευτικό κίνημα, το οποίο θα μπορούσε να πιέσει για την εφαρμογή της μοναδικής πολιτικής που μπορεί να σώσει την Ευρώπη. Αφενός η οικονομική και πολιτική ενοποίηση της όπως προτείνεται και με την έκθεση Ντράγκι και αφετέρου, η συγκρότηση κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής και η μετατροπή της ως ισχυρού γεωπολιτικού παγκόσμιου παίχτη.
