Ελλάδα

Αφιέρωμα στον Μάνο Ελευθερίου: Τα μαλαματένια λόγια

22 Jul 2019

Συμπληρώνεται ένας χρόνος χωρίς τον ποιητή Μάνο Ελευθερίου. Πολύτιμη κληρονομιά μας,τα μαλαματένια του λόγια. Για την ελπίδα και την αγάπη. Γιατους πικραμένους και περιθωριοποιημένους, τους ξεριζωμένους και τους κυνηγημένους, αλλά και τους οραματιστές και τους διεκδικητές ενός καλύτερου κόσμου. Όπως απολογιστικά συνοψίζει και ο ίδιος σ’ ένα απ’ τα τελευταία του τραγούδια, στο κατά την άποψή μου αυτοσαρκαστικό «Χρόνια σαν τριαντάφυλλα», «φόρεσε όλα τα βουνά και τα μεταξωτά», όντας βέβαια γνωστή και η αγάπη του για το θέατρο.«Τη νύχτα που ‘χεις μέσα σου, τη λες με τ’ όνομά σου» αυτοσαρκάζεται ο ποιητής, που σε συνέντευξή του για την αίσθηση που έχει όταν γράφει για τα δεινά του κόσμου, μίλησε για ομίχλη και νύχτες του Μακμπέθ. Άλλωστε «είν’ αρρώστια τα τραγούδια τι θαρρείς»….

Στα «Μαλαματένια λόγια» ο ποιητής συνομιλεί και κριτικάρει βαθιά την Ιστορία στις δύο πτυχές της. Την αλληλουχία των πραγματικών ιστορικών γεγονότων ανά τους αιώνες, αλλά και τον τρόπο που γράφεται η επίσημη Ιστορία, όπως την υπαγορεύουν οι νικητές και οι κρατούντες. «Καλύτερα να σ’ έλεγαν Μαρία και να ‘σουν ράφτρα μες την Κοκκινιά», εύχεται ο ποιητής, «κι όχι να ζεις μ’ αυτή την κομπανία». Μακάρι η εξέλιξη της ανθρωπότητας να είχε συμβεί σε ειρηνικούς καιρούς, μέσα από τον αγώνα των ανθρώπων για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, μέσα από τις επιστημονικές ανακαλύψεις και την εργασία και όχι μέσα από τη δράση ηγεμόνων, αυτοκρατοριών και εκμεταλλευτών. Το μόνο δηλαδή που να υπήρχε για να καταγραφεί από την Ιστορία, να ήταν η εξέλιξη του κόσμου της εργασίας.«Και να μην ξέρεις τ’ άστρο του φονιά», να καμώνεσαι δηλαδή πως δεν ξέρεις γιατί έγιναν οι πόλεμοι, τα μαζικά εγκλήματα και οι γενοκτονίες. Να μην ξέρεις ποιός πραγματικά ευθύνεται για όλα αυτά.

Σε τέσσερα σημεία του ποιήματος, ο ποιητής συνομιλεί σε β’ ενικό με ένα πρόσωπο που, ελλείψει συνδέσμων, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι είναι πάντοτε το ίδιο. Το πρόσωπο αυτό υπήρχε στην Τροία, στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και θα υπάρχει και στο μέλλον, «αφού στον Άδη μέσα θα με βρεις», και συνεπώς το πρόσωπο αυτό δεν μπορεί να είναι άλλο από την Ιστορία. Ποιός είναι όμως το «εγώ», το α’ πρόσωπο στο ποίημα; Είναι το αντικείμενο και θύμα της ιστορικής δράσης, και ειδικότερα αυτός που αντιστέκεται, ο αγωνιστής της ελευθερίας, ο εκφραστής υψηλών ιδανικών, αυτός που «ζητάει τα μεγάλα τα κυνήγια», κοινωνικές αλλαγές, ιδανικές κοινωνίες, αλλά που μή όντας «μάγκας και νταής» δεν καταγράφεται ένδοξα από την Ιστορία, αντίθετα δικάζεται και συκοφαντείται. Και αυτός και η μνήμη του. Ο διαχρονικός αγωνιστής των υψηλών ιδανικών της εποχής του, αυτός που έφευγε και θα φεύγει από τη ζωή «με του καιρού δεμένος τις κλωστές», αγωνιζόμενος κάθε φορά για τα ιδανικά των καταπιεσμένων της ιστορικής περιόδου που έζησε, κόντρα σε τοξότες φάλαγγες και λεγεώνες.

Η αναφορά στον εικοστό αιώνα των δύο παγκοσμίων πολέμων, όπου χάθηκαν εκατομμύρια αθώων ανθρώπων, λιτή, συμπυκνωμένη, συγκεντρωμένη στο στόχο. «Πώς έγινε με τούτο τον αιώνα και γύρισε καπάκι η ζωή». «Πώς τό ‘φεραν η μοίρα» και οι συγκεκριμμένες ιστορικές συνθήκες να μην ακούσετε εσείς οι πρωταγωνιστές, που οι πράξεις σας φτιάχνουν την Ιστορία, «έναν ποιητή». Έναν! Όλοι,ανεξαιρέτως,μιλούν για την ειρήνη, την αγάπη και τον έρωτα, όλοι υμνούν τη ζωή.

Είναι άραγε διδακτικό το ποίημα; Ο Ελευθερίου όταν αναφέρεται στη μοίρα, δεν εννοεί το αναντίστρεπτα προδιαγεγραμμένο. Γνωρίζει ότι οι πόλεμοι προκαλούνται από τις αντιθέσεις και τον οικονομικό ανταγωνισμό, από τα αδιέξοδα του εκάστοτε κοινωνικού συστήματος. Τίποτα δεν είναι όμως αναπόφευκτο. Γι αυτό και όταν λέει «να μην ακούσεις έναν ποιητή» δεν απευθύνεται μόνον στους συνειδητούς πρωταγωνιστές, που σιγά μην ακούσουν κιόλας, αλλά και σε όλους αυτούς που παρασύρονται, ανέχονται, ξεγελιούνται,χειροκροτούν και διευκολύνουν την τέλεση των ανθρωπιστικών εγκλημάτων. Και προειδοποιεί. «Στ’ ανοιχτά του κόσμου», στις παρυφές των πόλεων, σε φυλακές, τις πρώτες πρωϊνές ώρες, «τα καμιόνια», θα εξακολουθήσουν και στο μέλλον να «ξεφορτώνουν στην Καισαριανή».

Όσοι από τους μεγάλους στοχαστές του παρελθόντος έσκυψαν στα πραγματικά προβλήματα και δεινά του κόσμου, όσοι ευαισθητοποιήθηκαν και πόνεσαν ανακαλύπτοντας την τραγική τους αλήθεια, «ανταμείφθηκαν» γράφοντας αριστουργήματα. Είναι μαλαματένια λόγια φυλαγμένα στο μαντήλι, εκεί που οι παππούδες μας φύλαγαν τα πολύτιμα. Γι αυτό και σήμερα, όπως και τότε, χρειάζεται να κοιτάξουμε χαμηλά, να βρούμε τον σημερινό πόνο και την απόγνωση, να ανιχνεύσουμε τις αιτίες, να ψάξουμε για το νήμα που μπορεί να πραγματώσει την ελπίδα. «Μαλαματένια λόγια στο χορτάρι, ποιός βρίσκει για την άλλη τη γενιά».

Βασίλης Ζιντζόβας

admins
Author: admins

Ευχαριστήριο οικογένειας Δημητρίου Ελ. Σόγια για τη στήριξη στην απώλεια

Ευχαριστήριο οικογένειας Δημητρίου Ελ. Σόγια για τη στήριξη στην απώλεια

Με βαθιά συγκίνηση, η οικογένεια του Δημητρίου Ελευθερίου Σόγια ευχαριστεί θερμά συγγενείς και φίλους για την παρουσία και τη συμπαράστασή …
Ζιώγας και Μητροπολίτης Χρυσόστομος μαζί στον Ιερό Ναό Αγίων Αποστόλων στα Τρίκαλα

Ζιώγας και Εκκλησία: Σταθερή σχέση στα Τρίκαλα

Ο Γιώργος Ζιώγας ενισχύει τους δεσμούς του με τον τοπικό κλήρο, δίπλα στον Μητροπολίτη Χρυσόστομο στους Αγίους Αποστόλους. Η πολιτική …
Ξανά έργα στη διάβαση της κεντρικής πλατείας Τρικάλων

Ξανά έργα στη διάβαση της κεντρικής πλατείας Τρικάλων

Στενεύει ξανά ο δρόμος στην πλατεία Τρικάλων λόγω έργων. Καύσωνας, σκόνη και ταλαιπωρία για τους πολίτες, στη σκιά της ολοκαίνουργιας …
15 προσλήψεις ΑμεΑ στον Δήμο Μετεώρων μέσω ΔΥΠΑ

15 προσλήψεις ΑμεΑ στον Δήμο Μετεώρων μέσω ΔΥΠΑ

Δεκαπέντε άτομα με αναπηρία προσλήφθηκαν στον Δήμο Μετεώρων μέσω του ειδικού προγράμματος απασχόλησης της ΔΥΠΑ. Ενίσχυση υπηρεσιών και μήνυμα ισότητας …
Προεπισκόπηση Ιδιωτικότητας

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί cookies ώστε να μπορούμε να σας παρέχουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία χρήστη. Οι πληροφορίες των cookies αποθηκεύονται στο πρόγραμμα περιήγησής σας και εκτελούν λειτουργίες όπως η αναγνώρισή σας όταν επιστρέφετε στον ιστότοπό μας και η βοήθεια στην ομάδα μας να κατανοήσει ποια τμήματα του ιστότοπου βρίσκετε πιο ενδιαφέροντα και χρήσιμα.