Είναι δύσκολο να εκτιμήσει κανείς πόσο η παραίτηση Κοτζιά θα επηρεάσει την εξωτερική πολιτική της χώρας· είναι, όμως, σίγουρο ότι η αποχώρηση σημαίνοντος στελέχους του ΣΥΡΙΖΑ ώστε να συνεχιστεί ο γάμος συμφερόντων με τον Π. Καμμένο καθιστά εξαιρετικά δύσκολη τη διαχείριση του εσωτερικού πολιτικού μετώπου από τον πρωθυπουργό. Αυτό θα επιβαρύνει, με τη σειρά του, την εξωτερική πολιτική – που ο ίδιος την ανέλαβε.
Ο Αλ. Τσίπρας θεωρεί προσωπικό στοίχημα την «επιβίωση» της συμφωνίας των Πρεσπών και αναμένεται να εστιάσει την προσοχή του σε αυτήν, όπως είχε κάνει και όταν ο κ. Κοτζιάς βρισκόταν εντός κυβερνήσεως. Σε μεγάλο βαθμό, όμως, ο ίδιος ο πρωθυπουργός δεν μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις πλέον. Η τύχη της συμφωνίας εξαρτάται αφενός από τους τελικούς συσχετισμούς των πολιτικών δυνάμεων στα Σκόπια μετά την ψηφοφορία της Παρασκευής, αφετέρου από το εάν κάποιοι βουλευτές της αντιπολίτευσης στην ελληνική Βουλή θεωρήσουν αναγκαία την επικύρωσή της. Ο τρόπος που ο κ. Τσίπρας διαχειρίστηκε το ζήτημα από την αρχική του φάση –όταν οι διαπραγματεύσεις προχωρούσαν προς συμβιβαστική λύση– έδειξε ότι ο ίδιος δεν ενδιαφερόταν να χτίσει συμμαχίες που θα μπορούσαν να στηρίξουν τη συμφωνία. Τώρα, η τύχη της λύσης βρίσκεται στα χέρια άλλων και ο κ. Τσίπρας πληρώνει το κόστος της απερισκεψίας του.
Στο μέτωπο της εξωτερικής πολιτικής, η απουσία θα είναι εμφανής, κυρίως σε ό,τι αφορά την πληθωρική του προσωπικότητα και τις προσωπικές στρατηγικές που συχνά υποτιμούσαν τις υπηρεσίες του υπουργείου του και τη στελεχική δύναμη των διπλωματών και τεχνικών συμβούλων. Ισως εκλείψουν κάποιες φιλόδοξες πρωτοβουλίες και να αποκατασταθεί η θεσμική λειτουργία του υπουργείου στην υπηρεσία του νέου υπουργού Αλ. Τσίπρα. Αυτή θα ήταν θετική εξέλιξη. Η συμφωνία των Πρεσπών, όμως, δεν είναι το μόνο ζήτημα που θέλει προσοχή. Οι εξελίξεις στην περιοχή είναι καταιγιστικές και τα προβλήματα σύνθετα και συχνά αλληλένδετα.
Μεταξύ αυτών είναι η δυναμική «επανεμφάνιση» των ΗΠΑ μετά χρόνων σχεδόν απουσίας, η δυναμική επέκταση της ρωσικής επιρροής με αφορμή τον πόλεμο στη Συρία, το Κυπριακό και όλες οι προεκτάσεις που προκύπτουν από τις προοπτικές να βρεθούν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα αερίου στην ΑΟΖ της νήσου, οι διαπραγματεύσεις με την Αλβανία και την Αίγυπτο για τις δικές τους ΑΟΖ, καθώς και οι τριμερείς πρωτοβουλίες με Κύπρο – Ισραήλ και με Κύπρο – Αίγυπτο. Η τουρκική επιθετικότητα θα συνεχιστεί και πιθανότατα να αυξηθεί με αφορμή την κινητικότητα στη διερεύνηση για αέριο γύρω από την Κύπρο. Το ζήτημα της μετανάστευσης, επίσης, απαιτεί συνεχή προσοχή (όπως και η εγκληματική διαχείριση των σημείων συγκέντρωσης «εγκλωβισμένων» μεταναστών και προσφύγων).
Ο υπ. Εξωτερικών Αλ. Τσίπρας καλείται να κινηθεί με γνώση και αποφασιστικότητα σε ένα ρευστό πλαίσιο, που αλλάζει κάτω από την επιρροή δυνάμεων τις οποίες η Ελλάδα αδυνατεί να ελέγξει. Ευτύχημα είναι ότι μετά τις ανοησίες του 2015 δεν αμφισβητείται η «συμμόρφωση» της Ελλάδας με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. Οι δυτικές δομές μπορεί να μας κράτησαν στην Ευρωζώνη, αλλά οι συνθήκες απαιτούν επαγρύπνηση και ευελιξία.
Είτε παρέμενε ο κ. Κοτζιάς στο υπουργείο είτε όχι, είναι προφανές ότι η κυβέρνηση που στηρίχθηκε σε μια κυνική συνθήκη δεν μπορεί να ξεπεράσει τα όρια αυτής της συμβίωσης. Οσο ο κ. Τσίπρας θα βασίζει την παραμονή στην εξουσίας στις διαθέσεις και προθέσεις του κ. Καμμένου, τόσο θα προσπαθεί να «αντισταθμίσει» την επιλογή του ακροδεξιού εταίρου με την αγωνία η κυβέρνησή του να προβάλλει τα «αριστερά» της διαπιστευτήρια στους εξ Αριστεράς επικριτές της. Πέρα από το κόστος που αυτό έχει για την κοινωνία, το οποίο είναι ήδη μεγάλο και βαθιά επιζήμιο, ο κ. Τσίπρας θα βρίσκεται ολοένα πιο εκτεθειμένος και στις απαιτήσεις του κ. Καμμένου και των «αντισυστημικών» ομάδων. Θα βρίσκεται επίσης συνεχώς κάτω από τη βαριά σκιά του κ. Κοτζιά. Αυτό το πρόβλημα προστίθεται στις ιδεοληψίες και δυσλειτουργίες της κυβέρνησης στην πολιτική, στην οικονομία και στην κοινωνία. Ο κόμπος θα λυθεί μόνο με εκλογές.
