Χριστούγεννα… μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της χριστιανοσύνης, μια χρονική περίοδος της Ελλάδας που σφύζει από έθιμα από το βορειότερο ως το νοτιότερο σημείο. Τα βουνά και ο κάμπος των Τρικάλων δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση…
Σε κάθε χωριό, σε κάθε τόπο, υπήρχε και ένα ξεχωριστό έθιμο αλλά μερικά από αυτά ήταν κοινά όχι μόνο απλά ήταν για να εορταστούν τα Χριστούγεννα αλλά… αποτελούσαν πολλές φορές και κομμάτι της επιβίωσης μιας οικογένειας.
Η γουρνοχαρά ήταν παλαιότερα το μεγάλο γεγονός των Χριστουγέννων, καθώς την παραμονή ή την επομένη της μεγάλης γιορτής της Χριστιανοσύνης σφάζονταν τα γουρούνια, τα οποία οι χωρικοί είχαν εκθρέψει επιμελώς για ένα χρόνο. Από τα γουρούνια αυτά έβγαινε το κρέας της χρονιάς αλλά και η «λίπα» που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες στην μαγειρική μιας και δεν υπήρχε, ειδικά στα ορεινά το ελαιόλαδο.
Τα Κάλαντα… φυσικά. Κομμάτι της ελληνικής παράδοσης με τα μικρά παιδιά κάθε οικογένειας να γυρίζουν από πόρτα σε πόρτα και να τραγουδούν, παίρνοντας το «κέρασμα» από την οικογένεια.
Οι Καλικάντζαροι… ή Καρκάτζαλοι έρχονται από κάτω από τη γη, όπου ολόκληρο το χρόνο, προσπαθούν με τσεκούρια και πριόνια να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γη. Κόβουν-κόβουν, μέχρι που έχει μείνει πολύ λίγο ακόμα. Ανεβαίνουν λοιπόν πάνω στη γη και τα Θεοφάνεια που γυρίζουν, βλέπουν το δέντρο άκοπο. Και πάλι κόβουν και πάλι έρχονται τα Χριστούγεννα, και ξανά απ’ την αρχή. Συνήθη μέρη που μένουν μετά τον ερχομό τους είναι οι μύλοι, τα γεφύρια, τα ποτάμια και τα τρίστρατα όπου παραμονεύουν μόνο κατά τη νύκτα και φεύγουν με το τρίτο λάλημα του πετεινού. Ο λαός τους φαντάζεται με διάφορες μορφές κατά περιοχή με κοινό γνώρισμα την ασχήμια τους. Είναι κακομούτσουνοι, κουτσοί, στραβοί, μονόφθαλμοι, μονοπόδαροι, στραβοπόδαροι, στραβόστομοι, στραβοχέρηδες.
Για να μην μπουν στα σπίτια από την καμινάδα και τα «μολύνουν» οι κάτοικοι των Τρικάλων και όχι μόνο, έβαζαν στο τζάκι το λεγόμενο χριστόξυλο… ένα μεγάλο κούτσουρο το οποίο θα έκαιγε όλη νύχτα και θα εμπόδιζε του Καλικάντζαρους να μπουν από την καμινάδα.
