Mazda: Πάντα μπροστά από την εποχή της, με τεχνολογίες αιχμής και πρωτοποριακό σχεδιασμό.
Για να είσαι αντισυμβατικός δεν αρκεί μόνο η δημιουργικότητα. Εξίσου σημαντικό είναι να διαθέτεις θάρρος, επιμονή, και συνεχή δέσμευση να προκαλείς τα στερεότυπα. Για τη Mazda, η αντισυμβατικότητα είναι παράδοση – ή καλύτερα, υποχρέωση – που πηγαίνει πίσω μέχρι τα πρώτα της οχήματα. Και όπως μας δείχνει και η ιστορία, αυτός ο τρόπος δράσης αποτελεί και τον ακρογωνιαίο λίθο των μεγαλύτερων επιτευγμάτων της εταιρείας.
90 χρόνια πριν, αντί να αντιγράφει υπάρχοντα σχέδια – μία κοινότυπη στρατηγική από κατασκευαστές που επιθυμούσαν να κερδίσουν αναγνώριση στην αυτοκινητοβιομηχανία – η Mazda εξόπλιζε το πρώτο της αυτοκίνητο με προηγμένη τεχνολογία που είχε εξελίξει η ίδια. Το Mazda-Go Type-DA, ένα τρίκυκλο pick-up που παρουσιάστηκε το 1930, διέθετε κιβώτιο με όπισθεν και κατασκευαζόταν με τη χρήση ελαφρών υλικών, ώστε να επιτευχθεί οικονομία στη χρήση και χαμηλό βάρος.
Οδηγική ευχαρίστηση και εμφάνιση που προσέλκυε τα βλέμματα και σκέψεις για οχήματα κοινής ωφέλειας της εποχής, είναι έννοιες έπαιζαν σημαντικό ρόλο για τη Mazda ακόμη και τότε. Ας δούμε το καταπληκτικό Mazda-Go Type GA, το οποίο κυκλοφόρησε το 1938. Γνωστό και ως «Green Panel» λόγω του εξωτερικού του χρωματισμού, ο κινητήρας των 669cm3 και το ασυναγώνιστο κιβώτιο των τεσσάρων ταχυτήτων, έκαναν αυτό το τρίκυκλο ένα απροσδόκητα σπορ μοντέλο, βελτιώνοντας ταυτόχρονα κατά 20% και την αυτονομία του. Αυτό το πρωτοποριακό πνεύμα με επίκεντρο τον οδηγό, έχει περάσει από εκείνη την εποχή, σε κάθε μοντέλο της Mazda.
Η άγρια ομορφιά και η τραγική ιστορία της Χιροσίμα, που ήταν και η έδρα της μάρκας, έχουν διαμορφώσει τον ανθεκτικό και έντονα ανεξάρτητο χαρακτήρα της εταιρείας. Αφού η ατομική βόμβα κατέστρεψε μεγάλο μέρος της πόλης το 1945, η Mazda έπαιξε κεντρικό ρόλο στην ανοικοδόμησή της. Οι εγκαταστάσεις της, που επέζησαν από την έκρηξη παραμένοντας σε μεγάλο βαθμό ανέπαφες, θα στεγάσουν ένα νοσοκομείο, καθώς και την τοπική αυτοδιοίκηση, και η παραγωγή των φορτηγών (ζωτικής σημασίας για την ανοικοδόμηση της πόλης), συνεχίστηκε μόλις τέσσερις μήνες μετά την μεγάλη καταστροφή.
Χτίζοντας την παράδοση
Κατά την εξέλιξη του πρώτου επιβατικού αυτοκινήτου μαζικής παραγωγής, η Mazda ξεκίνησε και πάλι να διαφοροποιείται από τον ανταγωνισμό. Το Mazda R360, ένα τετραθέσιο μικρό κουπέ, έκανε ακριβώς αυτό. Με ένα αξιολάτρευτο εξωτερικό παράλληλα με έναν πρωτοποριακό ελαφρύ σχεδιασμό, ελκυστική οδική συμπεριφορά, και προσιτή τιμή, έκανε αμέσως αίσθηση. Το R360 εφοδιαζόταν με έναν οικονομικό και αξιόπιστο τετράχρονο κινητήρα, διέθετε ημιαυτόματο κιβώτιο με μετατροπέα ροπής – το πρώτο στην Ιαπωνία – και κοίλο πίσω παράθυρο από πλεξιγκλάς. Το συγκεκριμένο μοντέλο κατέκτησε το 65% της Ιαπωνικής αγοράς στην κατηγορία των ‘microcars’ το 1960. παρά το γεγονός ότι κυκλοφόρησε στα τέλη Μαΐου.
Η αρχιτεκτονική της ελαφριάς κατασκευής, η οδηγική απόλαυση και η κομψή εμφάνιση, έγιναν σήμα κατατεθέν της μάρκας Mazda. Το κομψό R360 άνοιξε το δρόμο για τα εντυπωσιακά μοντέλα που θα ακολουθούσαν, συμπεριλαμβανομένων των πολύ όμορφων εκείνων μοντέλων της δεκαετίας του 1960, όπως η πρώτη γενιά Mazda Luce (1966-73) γνωστή και ως 1500/1800/R130, και του Mazda Cosmo Sport/110S (1967-72). Η παράδοση συνεχίζεται και σήμερα με τη σχεδιαστική φιλοσοφία του Kodo, η οποία στοχεύει στην ομορφιά της κίνησης, και έχει αποσπάσει ήδη πολλά βραβεία. Τα πιο πρόσφατα σχέδια βασισμένα στη φιλοσοφία του Kodo, συνδυάζουν μινιμαλιστικές φόρμες και απλά αλλά κομψά σχήματα, όπως φαίνεται από το Mazda CX-30 το μικρομεσαίο SUV, και το βραβευμένο με τον τίτλο του World Car Design 2020, Mazda3.
Πίσω στη δεκαετία του ‘60, οι συνθήκες θα ανάγκαζαν ξανά τη Mazda να ανακαλύψει νέους ορίζοντες. Τη στιγμή της κυκλοφορίας του R360, μια κυβερνητική εντολή για ενοποίηση του κλάδου της βιομηχανίας, ανάγκασε τις μικρότερες αυτοκινητοβιομηχανίες όπως η Mazda να συγχωνευθούν με μεγαλύτερους εγχώριους ανταγωνιστές. Προσπαθώντας να διατηρήσει την ανεξαρτησία της, η Mazda στράφηκε σε μια νέα τεχνολογία, υπογράφοντας με την Γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία NSU, μια συμφωνία για παραχώρηση της αδείας εξέλιξης του περιστροφικού κινητήρα Wankel.
Τεχνολογία, προσεκτικά σχεδιασμένη
Ο κινητήρας της NSU, όπως θα διαπιστώσει στη συνέχεια η Mazda, ήταν όλο προβλήματα.
Η επιμονή όμως έκανε τη μάρκα να μην τα παρατήσει στα χρόνια που ακολούθησαν. Η εμπειρία της ως κατασκευαστής εργαλειομηχανών και άλλου βιομηχανικού εξοπλισμού ακριβείας, που χρονολογείται από τη δεκαετία του 20, αποδείχθηκε επίσης πολύτιμη κατά τη διάρκεια της επίπονης διαδικασίας επανασχεδιασμού του περιστροφικού κινητήρα. Δεκάδες άλλες εταιρείες – συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων από τις μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες του κόσμου – ακολούθησαν τη Mazda στο κλείσιμο συμφωνιών με την NSU τη δεκαετία του 60, αλλά η Mazda θα ήταν η μόνη που θα πετύχαινε στην αγορά εξελίσσοντας αυτοκίνητα με περιστροφικό κινητήρα.
Όλοι οι άλλοι εγκατέλειψαν την προσπάθεια.
Το 1967, η Mazda κυκλοφόρησε το πρώτο της αυτοκίνητο με περιστροφικό κινητήρα, το Cosmo Sport/110S. Το εκπληκτικό αυτό διθέσιο σπορ κουπέ των 940 κιλών, διέθετε διαστημικό σχεδιασμό και έναν εξαιρετικό κινητήρα διπλού ρότορα – ο πρώτος σε μοντέλο παραγωγής – που απέδιδε 110PS (και αργότερα 128PS) από μόνο 982cm3.
Συμπαγής αλλά πανίσχυρος, ο περιστροφικός αυτός κινητήρας τόνωσε την εμμονή της Mazda στο θέμα της ελαφριάς κατασκευής, και την ώθησε στα όρια, σε ότι αφορά την αντισυμβατική τεχνολογία και το design. Με το χαμηλό καπό του, το θρυλικό Mazda RX-7 (1978-2002) σχεδιάστηκε αποκλειστικά για τον περιστροφικό κινητήρα. Η Mazda θα πουλούσε τελικά περίπου 2 εκατομμύρια αυτοκίνητα με περιστροφικό κινητήρα, μεταξύ αυτών και πάνω από 800.000 RX-7, καθιστώντας το συγκεκριμένο μοντέλο ως το πιο καλοπουλημένο αυτοκίνητο με περιστροφικό κινητήρα, στην ιστορία. Και το 1991, το Mazda 787B ήταν το πρώτο και μοναδικό μέχρι σήμερα αυτοκίνητο χωρίς εμβολοφόρο κινητήρα, που κέρδισε τον εξαντλητικό αγώνα των 24 ωρών του Le Mans.
Επαναπροσδιορίζοντας την έννοια του ‘κλασσικού’
Αυτό ήταν ένα γιγαντιαίο επίτευγμα για την αυτοκινητοβιομηχανία, καθώς επρόκειτο για μία τεχνολογία κινητήρα που ο ανταγωνισμός είχε από καιρό ξεγράψει. Ένα άλλο, ήταν σίγουρα το Mazda MX-5. Κυκλοφόρησε το 1989 και συμπύκνωσε τη συσσωρευμένη εμπειρία της μάρκας στον τομέα της ελαφριάς κατασκευής, εξελίσσοντας, σε ένα αμάξωμα μικρότερο από 4 μέτρα, ένα σπορ αυτοκίνητο με κίνηση στους πίσω τροχούς. Αναζωογονώντας την κατηγορία με την προσφορά ενός προσιτού 2θέσιου roadster, μία κατηγορία που ουσιαστικά είχε εξαφανιστεί, η Mazda συνέχισε σημειώνοντας τρομακτική επιτυχία. Τρεις δεκαετίες αργότερα, το MX-5 συνεχίζει να επαναπροσδιορίζει την οδηγική απόλαυση και άξια θεωρείται ως το κορυφαίο roadster στην ιστορία της αυτοκινητοβιομηχανίας.
Αρκετοί ανταγωνιστές προσπάθησαν με δικά τους μοντέλα να ανταγωνιστούν το MX-5, αλλά κανένας δεν κατάφερε να πλησιάσει έστω, τη δημοφιλία του συγκεκριμένου μοντέλου. Είναι ένα παράδειγμα ανάμεσα σε πολλά, από τα μοντέλα Mazda που πλέουν σε τεχνολογικά αχαρτογράφητα (ή ξεχασμένα) νερά, σε περιοχές που αργότερα θα τραβήξουν την προσοχή του κλάδου. Ένα ακόμη παράδειγμα είναι και τα οχήματα χαμηλών εκπομπών ρύπων. Το υβριδικό concept Mazda EX005 που παρουσιάστηκε το 1970 χρησιμοποιούσε έναν περιστροφικό κινητήρα για την επαναφόρτιση των μπαταριών που τροφοδοτούσαν τους ηλεκτροκινητήρες του. Τρία χρόνια αργότερα, η εταιρεία παρουσίασε το Mazda CVS Personal Car, ένα ηλεκτρικό πρωτότυπο μεταφοράς προσωπικού με τεχνολογία αυτόνομης οδήγησης. Και το 1983, το minibus Mazda Bongo Sky Lounge που διάθετε κλιματισμό με ηλιακή ενέργεια.
Η Mazda προέβλεψε επίσης και τη δυναμική του υδρογόνου. Το Mazda Demio FCEV που παρουσιάστηκε στο Κιότο το 1997, θεωρείται μία από τις πρώτες βιώσιμες ιδέες επιβατικών αυτοκινήτων κυψελών καυσίμου στον κόσμο. Το concept HR-X (1991), εν τω μεταξύ, έπαιρνε κίνηση από έναν περιστροφικό κινητήρα με καύσιμο υδρογόνο1, όπως και το Capella Cargo (1995), ένα Mazda 626 s/w που γνώρισε μεγάλη δημοσιότητα. Θα ακολουθήσουν άλλα μοντέλα με περιστροφικό κινητήρα υδρογόνου, συμπεριλαμβανομένων και των δύο Mazda RX-8 και Mazda5/Premacy van που προσφέρονταν μέσω leasing, σε πελάτες στην Ιαπωνία. Η εταιρεία κατασκεύασε επίσης και υβριδικές-ηλεκτρικές εκδόσεις του Premacy με περιστροφικό κινητήρα υδρογόνου.
Η ιδέα πήρε το δρόμο της παραγωγής το 2013, σε μια έκδοση περιορισμένης παραγωγής του Mazda2/Demio EV, του οποίου ο μικρός μονοκύλινδρος κινητήρας διπλασίασε την ηλεκτρική αυτονομία της μπαταρίας του μικρού αυτού ηλεκτροκίνητου οχήματος, που μπορούσε επίσης να κινηθεί και με βενζίνη, προπάνιο ή βουτάνιο. Σήμερα είναι το Mazda MX-302, το πρώτο αποκλειστικά ηλεκτρικό μοντέλο της εταιρείας, το οποίο θα μπορούσε στο μέλλον να αποκτήσει έναν παρόμοιο περιστροφικό κινητήρα.
Το μέλλον, σήμερα
Τα προϊόντα που εξελίσσονται χάρη στις καταβολές της εφευρετικότητας της Mazda είναι πολλά.
Το πρωτότυπο MX-02 που παρουσιάστηκε στο Σαλόνι Αυτοκινήτου του Τόκιο του 1983 εφοδιαζόταν με σύστημα HUD (Head Up Display) και σύστημα τετραδιεύθυνσης, και το Mazda 626 4WS (1987) θα ήταν ένα από τα δύο πρώτα αυτοκίνητα παραγωγής εξοπλισμένα με τέτοιο σύστημα. Το Eunos Cosmo, ένα πολυτελές σπορ κουπέ αποκλειστικά για την Ιαπωνική αγορά (1990-95), διέθετε το πρώτο σύστημα πλοήγησης GPS με οθόνη αφής. Το Mazda MX-3 coupé (1991-98) εξοπλιζόταν με τον μικρότερο κινητήρα V6 στον κόσμο, έναν πολύστροφο κινητήρα 1,8-λίτρων, που ήταν προάγγελος της μόδας του ‘downsizing’ της τελευταίας δεκαετίας. Και το 1993, το Mazda Xedos 9 ήταν το πρώτο μοντέλο παραγωγής με κινητήρα που βασιζόταν στον κύκλο του Miller, ο οποίος συνδυάζει καθυστερημένο κλείσιμο των βαλβίδων εισαγωγής με υπερσυμπιεστή, με στόχο την απόδοση μεγαλύτερης ιπποδύναμης και οικονομίας. Η εμπειρία της Mazda σε αυτόν τον τομέα, θα περάσει αργότερα στο πρόγραμμα των κινητήρων Skyactiv.
Διαθέτοντας, μεταξύ άλλων, και μεγάλη σχέση συμπίεσης, οι σημερινοί κινητήρες βενζίνης Skyactiv-G και diesel Skyactiv-D, προσφέρουν έναν εξαιρετικό συνδυασμό απόδοσης και πραγματικής οικονομίας, πράγμα που σημαίνει και χαμηλότερες εκπομπές. Οι κινητήρες αυτοί αποτελούν μέρος μία συνολικής τεχνολογίας με την ονομασία Skyactiv – όπως και τα κιβώτια ταχυτήτων, τα αμαξώματα και οι τεχνολογίες κατασκευής του σασί – που παρουσιάστηκε το 2011 με την 1η γενιά του CX-5.
Η διαδικασία εξέλιξης του Skyactiv ήταν ένας οδηγός για τη Mazda: διαρκής αναζήτηση τρόπων πρόκλησης του κατεστημένου και αποφυγής των συμβατικών λύσεων, όπως η σχέση απόδοσης-κατανάλωσης, ή η οδική συμπεριφορά απέναντι στην άνεση, με απώτερο πάντα στόχο, την καλύτερη δυνατή εμπειρία οδήγησης και χρήσης.
Πιο πρόσφατα, η μάρκα έκανε μια ιδιαίτερα αποτελεσματική κίνηση στον τομέα της οδηγικής απόλαυσης, πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα, με τον κινητήρα τεχνολογίας Skyactiv-X που κυκλοφόρησε το 2019 στα CX-30 και Mazda3. Μια μοναδική ανακάλυψη στη λειτουργία ενός κινητήρα εσωτερικής καύσεως. Πρόκειται για τον πρώτο βενζινοκινητήρα μαζικής παραγωγής στον κόσμο, που χρησιμοποίησε ανάφλεξη με μπουζί όπως ο βενζινοκινητήρας σε συνδυασμό με ανάφλεξη μέσω συμπίεσης (αυτανάφλεξη) όπως ο diesel, ενώνοντας έτσι τα πλεονεκτήματα και των δύο. Η υποδοχή που έτυχε αυτό το σύστημα από το καταναλωτικό κοινό, ξεπέρασε κάθε προσδοκία.
Τον Μάιο, η εταιρεία ξεκίνησε την παραγωγή του Mazda MX-30, ενός αμιγώς ηλεκτρικού compact SUV που θα κυκλοφορήσει στην Ευρώπη το φθινόπωρο, με τη νέα τεχνολογία κίνησης e-Skyactiv.
Επενδύοντας διαρκώς στην εμπειρία της για ανακάλυψη νέων δρόμων: Είναι η ουσία της ιστορίας της Mazda και του πώς έχει επιβιώσει και πέτυχε κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, σαν μια μικρή αυτοκινητοβιομηχανία σε συχνά ταραχώδεις περιόδους. Μετά από 100 χρόνια, αυτές οι εμπειρίες έχουν διαμορφώσει τον χαρακτήρα της Mazda – καινοτόμος, φιλόδοξος, αποφασιστικός και φυσικά δημιουργικός – και αυτό είναι που κάνει αυτή τη μάρκα τόσο ασυμβίβαστα μοναδική.
1 Το υδρογόνο επιλύει τα θέματα των εκπομπών των περιστροφικών κινητήρων, οι οποίοι είναι κατάλληλοι για εναλλακτικά καύσιμα.
2 Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του MX-30 (WLTP) : 14.5-19.0 kWh/100km;
Αυτονομία: 200-262km (πόλη); Εκπομπές CO2 (WLTP) : 0 g/km
Κατανάλωση ηλεκτρικής ενεργείας (NEDC): 16.0 kWh/100km (συνδυασμένη);
Αυτονομία: 237-298km (πόλη); Εκπομπές CO2 (NEDC) : 0 g/km
Στέφανος Σιμωτάς
