Μικέλης Χατζηγάκης: Οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας και εμείς

Ο καταλύτης των εξελίξεων όσον αφορά το Αιγαίο, αλλά και την ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, θα είναι η πολιτική που θα ακολουθήσει η Ουάσιγκτον προς την Τουρκία.

Το τελευταίο διάστημα υπάρχει έντονος προβληματισμός στην Αμερικανική πρωτεύουσα για το πως οι ΗΠΑ θα χειριστούν τις σχέσεις τους με την Τουρκία. Τον Φεβρουάριο το Ινστιτούτο Μπρούκινς  δημοσίευσε εκτενή αναφορά («The West’s Turkey Conundrum») για τις Αμερικανικό-Τουρκικές σχέσεις η οποία κάνει λόγο για τα βαθιά προβλήματα ανάμεσα στα δύο κράτη: από την μεγάλη πληγή στην Συρία μέχρι την πιθανή (;) αγορά Ρωσικών μαχητικών από τον Ερντογάν.
Ο Στήβεν Κούκ από το έγκυρο Foreign Policy θεωρεί πως ΗΠΑ και Τουρκία κατευθύνονται προς την σύγκρουση από την πρώτη ημέρα της πτώσης της Σοβιετικής Ένωσης («The American Alliance with Turkey was built on a myth», Foreign Policy). Ο έμπειρος αναλυτής πιστεύει πως αυτό συμβαίνει πρωτίστως, αλλά όχι αποκλειστικά, γιατί μετά το 1991 οι ΗΠΑ και η Τουρκία «δεν μοιράζονται ούτε κοινές αξίες ούτε κοινά συμφέροντα».

Επίσης, όπως γράφει η αναφορά του Μπρούκινς, μια σχολή σκέψης της Αμερικανικής διπλωματίας εισηγείται την σκλήρυνση της στάσης της Ουάσιγκτον έναντι της Άγκυρας – ακόμα και την εγκατάλειψη της ως βασικού συμμάχου. Αν και αυτή η άποψη δεν είναι η επικρατούσα δείχνει, όμως, τον έντονο προβληματισμό που υπάρχει σε κύκλους του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών.

Η Τουρκία του Ερντογάν αποτελεί έναν αστάθμητο παράγοντα στην περιοχή μας. Παρόλα αυτά έχει την στρατηγική της στο Αιγαίο την οποία δείχνει να ακολουθεί πιστά (αυτό φάνηκε και στους πρόσφατους λεονταρισμούς της). Η Ελλάδα θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτική στις κινήσεις της. Επιθετικές δηλώσεις ότι αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες δείχνουν ότι αγνοούμε την πραγματικότητα. Στους λεονταρισμούς δεν απαντάς με λεονταρισμούς.

Ειδικά, μάλιστα, όταν ο έμπειρος Αμερικανός διπλωμάτης, Τζέφρυ Πάιατ, σε έχει προειδοποιήσει – πρόσφατα δήλωσε ότι φοβάται «ακούσια σύγκρουση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας». Ο ίδιος είχε δηλώσει πέρυσι τον Μάρτιο από το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ότι «ανησυχώ για ατυχήματα» και πριν δύο μήνες Τουρκικό πλοίο αποπειράθηκε να βυθίσει Ελληνικό. Θέλει, λοιπόν, ιδιαίτερη προσοχή, νηφαλιότητα και στοχευμένες διπλωματικές κινήσεις.

Η αλλαγή της ισορροπίας στην ΝΑ Μεσόγειο δεν θα έρθει επειδή η Ελλάδα θα πάρει συγκλονιστικές πρωτοβουλίες ή θα δείξει δήθεν έτοιμη να απαντήσει στις Τουρκικές προκλήσεις. Θα έρθει από την διαμόρφωση των σχέσεων της Τουρκίας με την Ευρώπη, και κυρίως με την Αμερική. Προφανώς, η Ελληνική διπλωματία θα πρέπει να παραμείνει σε εγρήγορση. Πρωτίστως, όμως, εμείς θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι και με σχέδιο όταν δρομολογηθούν οι εξελίξεις «απ’ έξω».