Γράφει ο Χρήστος Γκίμτσας
(Ο συγγραφέας του άρθρου σε καμία περίπτωση δεν θέλει να υποτιμήσει το διαχρονικό έργο του ΕΣΥ, που σε σχέση με το προηγούμενο νοσηλευτικό καθεστώς, η ποιοτική απόσταση είναι τεράστια. Θέλει όμως να καταδείξει μέσα από την προσωπική του εμπειρία, τις ενδογενείς αδυναμίες του συστήματος και τις πάσης φύσης κακοποιήσεις που δέχτηκε, με τα γνωστά αποτελέσματα.)
Ο ιδρυτικός νόμος του Ε.Σ.Υ. (εθνικό Σύστημα Υγείας) 1937 του 1983 ήταν μία καλή αρχή για το συμμάζεμα των ιατρικών υπηρεσιών της Ελλάδας, μόνο που εμπεριείχε μέσα του κάποια δηλητηριώδη σημεία που προειδοποιούσαν εμφατικά για την επερχόμενη εκφύλισή του.
Αυτός ο νόμος ήταν διαμορφωμένος μέσα στα πλαίσια ενός αφόρητου, ασφυκτικού κρατισμού, όπου κυριαρχούσε ο δημοσιοϋπαλληλικός χαρακτήρας του. Κράτος μέσα στο κράτος, χωρίς μεταρρυθμιστικό μέλλον.
Και σαν να μην έφτανε αυτό, κακόπεσε και στα χέρια αυτών που τον διαχειρίστηκαν διαχρονικά, που με εμβαλωματικές συμπληρωματικές ρυθμίσεις τον παραμόρφωσαν εντελώς.
Με την έναρξη εφαρμογής του Ε.Σ.Υ. το τότε κυβερνόν κόμμα (που άλλωστε το δημιούργησε), έδωσε επάνω του εξετάσεις παραγοντισμού, χειραγώγησης, και άκρατης ρουσφετολογικής συμπεριφοράς, ιδίως στο νεοδιοριζόμενο νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό.
Τα ίχνη αυτής της συμπεριφοράς βρίσκονται ακόμα στην ισχυρή συνδικαλιστική παρουσία του ΠΑΣΟΚ, στον χώρο του Ε.Σ.Υ.
Και μην νομίζει κανείς πως και στα συμβούλια κρίσης και διορισμού (ΣΚΕΙΟΠΝΙ) των γιατρών του συστήματος, δεν υπήρχε πολιτικός παρεμβατισμός, που καταργούσε την ικανότητα και την αξιοκρατία.
Ένα όμως από τα μεγάλα αμαρτήματα, ήταν τα διοικητικά συμβούλια των νοσοκομείων. Όλες οι κυβερνήσεις από την πρώτη μέχρι και την τελευταία, απαξίωσαν το σύστημα με τον διορισμό κομματικών διοικήσεων.
Απόστρατοι, συνδικαλιστές της συμφοράς, παρατρεχάμενοι πολιτικών γραφείων, εκπαιδευτικοί, συγγενείς πολιτικών, δικηγόροι, όλοι τους, χωρίς να έχουν διαχειριστεί ούτε περίπτερο, ανέλαβαν να διοικήσουν τις νοσηλευτικές μονάδες, με μόνο προσόν,συνήθως, την κομματική ταυτότητα.
Στην επαρχία ιδίως, όποιος πολιτευτής-βουλευτής έλεγχε την διοίκηση του τοπικού νοσοκομείου, σχεδόν εξασφάλιζε την επανεκλογή του, μέσα από το ανυπόφορο ρουσφέτι, τις εξυπηρετήσεις και τον παραγοντισμό.
Το κρίσιμο σημείο όμως ήταν, ότι ο ιδρυτικός νόμος του Ε.Σ.Υ. επέβαλε το αμετάθετο, την μονιμότητα και την μισθολογική ισοπέδωση της ιατρικής υπηρεσίας, εξισώνοντας την ικανότητα και την αποτελεσματικότητα, με την μειωμένη έως και μηδενική απόδοση.
Καμία πρόβλεψη για κίνητρα παραγωγικότητας, εργατικότητας και εργασιακής ποιότητας δεν προβλέπονταν σ΄αυτόν τον νόμο, ούτε και στους ‘’διορθωτικούς’’ που ακολούθησαν.
Με τον καιρό, μόνιμοι, αμετάθετοι και μισθολογικά καθηλωμένοι και με έλλειψη κινήτρων, πολλοί γιατροί του συστήματος, μετατράπηκαν σε ιατρικά απολιθώματα, ενώ κάτω από άλλες συνθήκες, είχαν τις προϋποθέσεις άλλου θετικού επιστημονικού αποτελέσματος.
Υπόψη ότι η ιατρική υπηρεσία του Ε.Σ.Υ. είναι ίσως η μοναδική στον ελληνικό δημόσιο χώρο, χωρίς εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας, παρ΄ όλο που προβλέπονταν και από τον ιδρυτικό, άλλα και από επιγενόμενους νόμους. Κανείς υπουργός δεν τόλμησε να τον δραστηριοποιήσει και να τον εφαρμόσει, και να συγκρουσθεί με ανομολόγητα εσωτερικά συμφέροντα.
Αποτέλεσμα: Ο καθένας έκανε και κάνει ότι θέλει και ότι μπορεί, ανεξέλεγκτα, και η λειτουργία των τμημάτων αφέθηκε στην ευθύνη των διευθυντών, που πολλές φορές δεν ήταν και οι πιο κατάλληλοι. Το διευθυντικό κατεστημένο λειτούργησε πολλές φορές αυθαίρετα και εξουσιαστικά, παρεμποδίζοντας συχνά φωτισμένους και αποτελεσματικούς γιατρούς να αποδώσουν, κάτι που οδηγούσε στην αποδιοργάνωση των τμημάτων, στον επιστημονικό μαρασμό και σε ατελείωτες συγκρούσεις.
Η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση που εφαρμόστηκε για τους γιατρούς του ΕΣΥ, δημιούργησε και μία άλλη υπόγεια σύγκρουση ανάμεσα σ΄αυτούς και στους άλλους γιατρούς του δημόσιου τομέα. Δοθέντος ότι οι γιατροί του ΙΚΑ(τότε), οι πανεπιστημιακοί, αλλά και οι στρατιωτικοί γιατροί είχαν και έχουν το δικαίωμα ιδιωτικής εργασίας, γεγονός που οδηγεί σε κατακερματισμούς και οικονομικές διαφοροποιήσεις, σε βάρος των καθηλωμένων μισθολογικά γιατρών του ΕΣΥ.
ΣΧΟΛΙΟ: Όπου υπάρχει πανεπιστημιακό νοσοκομείο, οι όμορες ιδιωτικές κλινικές και νοσοκομεία, έχουν μετατραπεί σε παραρτήματα του πανεπιστημιακού ιδρύματος, μέσα από την ιδιωτική εργασιακή απασχόληση των παν/κων γιατρών, που με το αζημίωτο βέβαια λειτουργούν έτσι ανταγωνιστικά με τον ίδιο τον πανεπιστημιακό χώρο από τον οποίο εκπορεύονται και μισθοδοτούνται.
Όλα τα παραπάνω, συμπεριλαμβανομένης και της ατιμωρησίας, από την πρώτη ημέρα της εφαρμογής του ΕΣΥ, τα δημόσια νοσοκομεία μετετράπησαν ατύπως σε ιδιωτικές κλινικές των υπηρετούντων γιατρών. Ιδιαιτέρως,στα μεγάλα νοσοκομεία του κέντρου αποθεώθηκε η παραοικονομία (φακελάκι) και έγιναν η ‘’βαριά βιομηχανία’’ της ενδονοσοκομιακής παραοικονομίας.
Και όλα αυτά κάτω από την μύτη όλων των κυβερνήσεων που ενώ ‘’γνώριζαν’’, στάθηκαν ανίκανες, αδιάφορες και δειλές να αντιμετωπίσουν τις ενδογενείς αμαρτίες του συστήματος και να δρομολογήσουν τις ανάλογες μεταρρυθμίσεις. Με αποτέλεσμα την απαξίωσή του, δίνοντας έτσι βήμα και χώρο στην ιδιωτική πρωτοβουλία, να πρωτοπορεί και επιστημονικά και τεχνολογικά, με το αζημίωτο βέβαια.
Εδώ θα πρέπει να σχολιαστούν και οι εξής κακοδαιμονίες που είχε να αντιμετωπίσει τον ΕΣΥ. Την δεκαετία του 80 έγινε η μαζική πρόσληψη των γιατρών στο σύστημα και οι οποίοι αποσύρθηκαν επίσης μαζικά για λόγους συνταξιοδοτικής ωρίμανσης. Έτσι τα ιδρύματα άδειασαν απότομα από έμπειρους και αποτελεσματικούς γιατρούς. Η αντικατάστασή τους από σχετικά άπειρους νέους επικουρικούς, επιβάρυνε την θεραπευτική ικανότητα των δημόσιων νοσοκομείων. Επίσης η περίοδος του covid, επέτρεψε να αναδυθούν και άλλες ενδογενείς αδυναμίες του συστήματος και οι οποίες το ταλαιπωρούν ακόμα.
Ύστερα από όλα αυτά, είναι κρίμα και άδικο, ενώ όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν, έβαλαν τα δικά τους καρφιά πάνω στο φέρετρο του ΕΣΥ, να στέκονται τώρα πάνω από το πτώμα του σαν ιατροδικαστές και να δείχνουν σήμερα σαν ως υπεύθυνο τον Μητσοτάκη (όχι ότι δεν είναι και αυτός) που βρέθηκε με την καυτή πατάτα στα χέρια του, όπως και με τον ΟΣΕ.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Για το ξαναζωντάνεμα του ΕΣΥ, θα χρειαστούν ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις, μεταξύ των οποίων θα συμπεριλαμβάνονται και τα εξής:
Τέλος η μονιμότητα και καθιέρωση θητειών στην ιατρική τουλάχιστον υπηρεσία, με πλήρη και αποκλειστική απασχόληση, όμως.
Προσλήψεις γιατρών με αυστηρές ποιοτικές προϋποθέσεις, με επίσης, αυστηρές εσωτερικές περιοδικές κρίσεις. ΟΙ αποτελεσματικοί εξελίσσονται, οι μη αποτελεσματικοί δεν δικαιούνται ανανέωση θητείας.
Καθιέρωση κινήτρων εργατικότητας, παραγωγικότητας και ποιοτικού έργου.
Η οικονομική ικανοποίηση, πέραν του βασικού μισθού των γιατρών, θα πρέπει να είναι σε συνάρτηση με τα προαναφερθέντα κίνητρα. Αυτή θα πρέπει να γίνεται μέσα από τα ασφαλιστικά ταμεία. Όλες οι ιατρικές πράξεις θα κοστολογούνται με την καθιέρωση σχετικού τιμοκαταλόγου και μέσα σ΄αυτόν θα προβλέπεται και η ιατρική αμοιβή κατά πράξη. Ο ασθενής σε καμία περίπτωση δεν θα συμμετέχει στο κόστος νοσηλείας.
Γιατρός που θα συλληφθεί για παραοικονομία (φακελάκι), θα πρέπει να χάνει την άδεια άσκησης επαγγέλματος.
Τέλος, χρειάζονται διοικήσεις που να έχουν επίγνωση της διαχείρισης νοσηλευτικών ιδρυμάτων, να είναι ανεξάρτητες και που θα κρίνονται περιοδικά εκ του αποτελέσματος.
Υ.Γ.1. Το θέμα των προμηθειών των νοσοκομείων και της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, είναι δύο άλλες αμαρτίες, που χρειάζεται ένα άλλο άρθρο για τον σχολιασμό τους.
Υ.Γ.2. Ο συγγραφέας του άρθρου υπήρξε γιατρός του ΕΣΥ στο ΓΝ Τρικάλων, από όπου συνταξιοδοτήθηκε με τον βαθμό του Δ/ντη- Συντονιστή. Υπήρξε για πολλές θητείες αιρετό μέλος του διοικητικού συμβουλίου του νοσοκομείου. Επίσης διετέλεσε δ/ντης Ιατρικής Υπηρεσίας όπως και πρόεδρος του
Επιστημονικού Συμβουλίου του, αλλά και μέλος του συμβουλίου κρίσης των γιατρών (ΣΚΕΙΟΠΝΙ) του ιδίου νοσοκομείου.
