GOATs και αποδιοπομπαίοι τράγοι
Πελέ, Μαραντόνα, Μέσι ή Ρονάλντο; Είναι ένα τετράπτυχο ερώτημα απονομής του τίτλου του καλύτερου παίκτη όλων των εποχών, το οποίο απασχολεί την τρέχουσα ποδοσφαιρική συγκυρία που σημαδεύτηκε από την πρόσφατη απώλεια του “βασιλιά” Πελέ, στην προέκταση της λήξης του έμπλεου καταγγελιών διαφθοράς Mundial του Qatar.
O Ρονάλντο, γεννημένος στη δεκαετία του 80, πήρε το όνομα του από τον Αμερικανό Πρόεδρο Ρόναλντ Ρήγκαν, τον οποίο θαύμαζαν οι Πορτογάλοι γονείς του.
«Είμαι ο Ρόναλντ Ρέιγκαν, πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Εσύ δεν χρειάζεται να συστηθείς, γιατί όλοι γνωρίζουν ποιος είναι ο Πελέ», είχε πει ο Ρήγκαν στον Πελέ, όταν συναντηθήκανε. Δίνοντας έτσι, με αυτήν την προοικονομία των συστάσεων, προδρομικά, απάντηση στο ερώτημα ποιος είναι ο καλύτερος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών. Αυτός που οι γονείς του τον ονόμασαν παίρνοντας το μικρό όνομα του Αμερικανού Προέδρου ή αυτός στον οποίον χρειαζόταν να συστηθεί ακόμη και αυτός ο ίδιος ο Αμερικανός Πρόεδρος; Επιπλέον, ο Ρονάλντο δεν κατάφερε να κατακτήσει ούτε μία φορά το Παγκόσμιο Κύπελλο αν και, εγκλωβισμένος στον αστερισμό της αυτολατρείας του μπλέχθηκε και αυτός, όπως ο Πελέ σε περιπέτειες (μη) αναγνώρισης εκτός γάμου τέκνων.
‘Οπως είχε δηλώσει ο Πάολο Σέρτζιο Πινέιρο, ανώτατος Βραζιλιάνος διπλωματικός αξιωματούχος στον ΟΗΕ: «Ο Πελέ έπαιξε ποδόσφαιρο επί 22 έτη και έκανε περισσότερα για να προωθήσει την παγκόσμια φιλία και αδελφοσύνη, από οποιονδήποτε πρεσβευτή». Ο Νέλσον Ροντρίγκεζ, Βραζιλιάνος θεατρικός συγγραφέας, ο οποίος απέδωσε πρώτος στον Πελέ το προσωνύμιο “βασιλιάς”, είχε -όμως- αποφανθεί, σε ανύποπτο χρόνο πως: “Μέχρι την ημέρα που ένας σοφός έγχρωμος θα μπορεί να γίνει ο πρεσβευτής μας στο Παρίσι, θα παραμένουμε για πάντα προ-Βραζιλία” (εννοώντας πως όσο θα εξακολουθούν να υπάρχουν οι φυλετικές διακρίσεις και οι ταξικοί φραγμοί στη βραζιλιάνικη κοινωνία, η χώρα θα παραμένει στο επίπεδο της προ της ανακαλύψεώς της, από τους Πορτογάλους, θέσμισής της – μια προ-Καμπραλιανή Βραζιλία, δηλαδή μια χώρα χώρα με επίπεδο θεσμικής-δημοκρατικής οργάνωσης όπως αυτό πριν από την άφιξη του εξερευνητή Pedro Álvares Cabral.
Το γνωστότερο θεατρικό έργο του Νέλσωνος Ροντρίγκεζ είναι το «Βαλς αριθμός 6», ένας ύμνος ενάντια στη σεξουαλική κακοποίηση των (ανήλικων) γυναικών και στην κάθε είδους καταπίεση και απαξίωση της θηλυκότητας. Όπως, για παράδειγμα οι ανήλικες που εκδίδονται στις ξαπλώστρες της Copa Cabana ή όταν κάποιος αρνείται να αναγνωρίσει την κόρη του.
Ο Πελέ, αφού χόρεψε πολλές φορές βαλς, με τις ντρίπλες του, τους αντιπάλους του, σταδιοδρόμησε, επιτυχώς και ως “πρέσβης καλής θελήσεως” και ως διαφημιστής εμπορικών αγαθών, αλλά ανταποκρίθηκε περισσότερο ρεαλιστικά στον ρόλο και στο δόγμα του “βασιλιά” που κλήθηκε να ενσαρκώσει. Ενός βασιλιά ο οποίος έκανε πράξη το απόφθεγμα της βρετανικής μοναρχίας: “never explain, never complaint”. Ως παγκόσμια εστεμμένος ποτέ δεν εξηγούσε και ποτέ δεν παραπονιόταν. Ούτε όταν οι συμπατριώτες του είχαν βγει στους δρόμους για να διαδηλώσουν κατά της διαφθοράς το 2013, ούτε όταν, έναν χρόνο μετά, στο Mundial που διοργανωνόταν στη Βραζιλία, έρχονταν στην επιφάνεια ειδήσεις για θανάτους εργατών στα έργα υποδομής των γηπέδων που φιλοξενούσαν τους αγώνες της διοργάνωσης, όπως ακριβώς, αλλά σε μεγαλύτερη κλίμακα συνέβη και με το καταριανό Mundial. Ούτε όταν πλήθαιναν οι καταγγελίες για σκάνδαλα διαφθοράς στη FIFA. Ούτε όταν μία από τις εκτός γάμου κόρες του ζητούσε την αναγνώρισή της.
Ο «βασιλιάς» Πελέ μόνο χαμογελούσε και χαιρετούσε μπροστά στις κάμερες που είχαν στήσει οι πλουτοφόροι χορηγοί τους διαφημιστικούς υπηκόους του. Γιατί, η βασιλική ράτσα αραρίσκεται συχνά με ιστορίες νόθων ερωτικών καρπών, αλλά το γαλαζοαίματο pedigree του μικρού μαύρου λουστράκου με το αστραφτερό χαμόγελο που ανέβηκε στον θρόνο του παγκόσμιου ποδοσφαιρικού βασιλιά δεν αφήνει περιθώρια για «εξώγαμες» αντιδράσεις και σκανδαλώδεις αναγνωρίσεις και παραδοχές τύπου Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα, αυτού του αιώνιου απροσάρμοστου, σφετεριστή του θρόνου του Καλύτερου Όλων των Εποχών (GOAT- όπως «κατσίκα» ή όπως είναι το σχετικό ακρωνύμιο από τις αγγλικές λέξεις Greatest Of All Times), ούτε για θλιμμένες ιστορίες ανεπάρκειας της αυξητικής ορμόνης, όπως αυτή των παιδικών χρόνων του Μέσι. Ας κρατήσει ο Πελέ τον ακρωνυμιακό τίτλο που συνηχεί με την «κατσίκα». Ο Μαραντόνα θα παραμείνει ο αιώνιος «αποδιοπομπαίος τράγος» του κατεστημένου και ο Μέσι ο αποδιοπομπαίος τράγος της παιδιατρικής ενδοκρινολογίας, πλάι στα εκατομμύρια παιδιά που γεννιούνται κάθε χρόνο με ορμονολογικές διαταραχές.
Ο δε Ρονάλντο που πήρε προσφάτως τον δρόμο για τη χρυσοφόρο αποστρατεία στο ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα της, εξόφθαλμα παραβιάζουσας τα ανθρώπινα δικαιώματα, Σαουδικής Αραβίας, ακολουθώντας τα ίχνη που πρώτος άφησε με την ακριβοπληρωμένη συνταξιοδότησή του στο Πρωτάθλημα των ΗΠΑ ο Πελέ, μπορεί και αυτός να παραμείνει ο αιώνιος ναρκισσιστικά αποδιοπομπαίος τράγος του ίδιου του εαυτού του. Αντιθέτως, ο Έντσον Αράντες ντο Ντασιμέντο ήταν από την αρχή, ο χαμογελαστός Βασιλάκης Καΐλας που διένυσε όλη την απόσταση από το κρεμασμένο στον λαιμό κασελάκι του λούστρου της παιδικής του εργασίας, μέχρι το υψωμένο στα χέρια του Παγκόσμιο Κύπελλο του πρωταθλητή, λουστράροντας το συλλογικό ποδοσφαιρικό και κοινωνικό ασυνείδητο των φιλάθλων με το μαγικά ανεπανάληπτο πέρασμα των παπουτσιών του πάνω από τη Στρογγυλή Θεά.
Χωρίς να περάσει ποτέ το βλέμμα ή τον λόγο του, ούτε καν ως επιφανειακή στιβάδα λουστραρισμένης ευαισθησίας, πάνω από τη δικτατορικώς καταπιεζόμενη και οικονομικο-ηθικώς διεφθαρμένη κοινωνία της πατρίδας του αλλά και του πλανήτη. Ίσως επειδή διαισθανόταν αυτό που έγραψε στον «Ξεπεσμένο Δερβίση» ο δικός μας Παπαδιαμάντης: «Ετούτος ο κόσμος είναι σφαίρα και γυρίζει». Ακριβώς όπως γυρίζει και η στρογγυλή θεά, των ξεπεσμένων στροβιλιζόμενων δερβίσηδων της κάθε ντρίπλας.
Όπως, όμως, έλεγε, πάλι ο Νέλσων Ροντρίγκεζ, “στο ποδόσφαιρο η χειρότερη τυφλότητα είναι το να βλέπεις μόνον την μπάλα”. Αυτήν την μπάλα που τόσο ο Πιερ Πάολο Παζολίνι, όσο και ο Ερικ Καντονά υποστήριζαν εμφατικά πως όταν έφτανε στα πόδια του Πελέ, εκείνος τη μεταμόρφωνε σε ποίηση. Από την άλλη, όμως, μεριά ο συμπατριώτης του Ρομάριο, είχε πει για τον νεκρό πια «βασιλιά»: «Ο Πελέ είναι ποιητής όταν κρατάει το στόμα του κλειστό».
Xρίστος Χ. Λιάπης MD, MSc,PhD
Ψυχίατρος – Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών
Πρόεδρος ΔΣ ΚΕΘΕΑ
Μέλος Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας
