Το στοίχημα του ψηφιακού εκσυγχρονισμού στην ελληνική εκπαίδευση
Μια συζήτηση με τον διευθυντή της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων, Δρ. Αλέξανδρο Καπανιάρη για όσα συνεπάγεται μια τέτοια προσπάθεια
Αναλυτικά η συνέντευξη:
Πόσο δύσκολο είναι να αξιοποιηθεί η τεχνολογία προς όφελος της εκπαίδευσης στη χώρα μας; Πώς η απλούστευση των διαδικασιών στη δημόσια διοίκηση μπορεί να κάνει το εκπαιδευτικό σύστημα πιο ευκίνητο και αποδοτικό; Μπορούμε να κερδίσουμε το στοίχημα για μια σύγχρονη προσέγγιση στη μετάδοση της γνώσης τη στιγμή που ο κόσμος γύρω μας μοιάζει διαρκώς να αλλάζει; Γίνεται μια πόλη που έχει ξεχωρίσει για τις καινοτομίες της σε πολλά επίπεδα να ανοίξει τον δρόμο για τις υπόλοιπες;
Ο διευθυντής της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων, Δρ. Αλέξανδρος Καπανιάρης, μιλά στο «Κ» για τις προκλήσεις, τα αναγκαία βήματα και τους στόχους που συνεπάγεται μια τέτοια προσπάθεια.
Πότε αναλάβατε το τιμόνι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Τρικάλων; Πώς θα χαρακτηρίζατε τη μέχρι τώρα εμπειρία σας;
Η ανάληψη των καθηκόντων μου στη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων, πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο 2022 και συνοδεύτηκε από ένα άμεσο θετικό προγραμματισμό εκπαιδευτικών δράσεων και εκδηλώσεων που εξελίχθηκε ταχύτατα. Επίσης, ήμουν θετικά διακείμενος για την πόλη, τόσο λόγω καταγωγής από την πλευρά της μητέρας μου, όσο και για το πλούσιο πολιτιστικό και τεχνολογικό υπόβαθρο της περιοχής.
Επιπρόσθετα, η προηγούμενη ενασχόλησή με τη δημόσια διοίκηση λόγω της ενεργής συμμετοχής μου στην αυτοδιοίκηση, έπαιξε καθοριστικό ρόλο σ’ αυτό τον άμεσο σχεδιασμό δράσεων και εκδηλώσεων που αναπτύχθηκαν μέσα σε ενάμισι χρόνο.
Δεν θα μπορούσα επίσης να μην αναφερθώ στις προηγούμενες θητείες μου στη Μαγνησία και τη Θεσσαλία ως υπεύθυνος του Κέντρου Πληροφορικής Δ.Ε. Μαγνησίας, αλλά και ως Συντονιστής Εκπαιδευτικού Έργου Πληροφορικής, για την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση σε όλα τα σχολεία της Θεσσαλίας.
Η μέχρι τώρα εμπειρία μου στην περιφερειακή ενότητα Τρικάλων και ειδικότερα η συνεργασία με τους/τις εκπαιδευτικούς, τις μαθητές/τριες και γονείς κρίνεται σε μεγάλο βαθμό ικανοποιητική και αποτελεσματική.
Όλα αυτά βέβαια στηρίχθηκαν στην άψογη συνεργασία μου με όλους τους αυτοδιοικητικούς φορείς, την τοπική εκκλησία, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας καθώς και με την Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων.
Πόσο απαιτητική είναι η διαδικασία της απογραφικοποίησης και του ψηφιακού εκσυγχρονισμού των δημόσιων υπηρεσιών της εκπαίδευσης; Γιατί είναι αυτή αναγκαία, ποιες οι προκλήσεις που αντιμετωπίζετε και ποιος ο δρόμος για να ξεπεραστούν;
Η διαδικασία του ψηφιακού εκσυγχρονισμού της εκπαίδευσης συνδέεται άμεσα με την απογραφικοποίηση, την απλούστευση διαδικασιών και κυρίως τη μελέτη του συστήματος της δημόσιας διοίκησης, που επιχειρεί κάποιος να παρέμβει προς όφελος της κοινωνίας.
Θέλω να πω ότι πρωταρχικός μας στόχος ήταν και είναι η καταγραφή των προβλημάτων, η μελέτη των ροών της πληροφορίας, δηλαδή οι διαδρομές της και τέλος οι ψηφιακές εφαρμογές που θα χρησιμοποιήσουμε, θα παραμετροποιήσουμε ή θα δημιουργήσουμε εξ αρχής.
Σε όλα αυτά εμπόδια παραμένουν το νομικό πλαίσιο (δαιδαλώδης νομοθεσία), η αντίσταση στην αλλαγή, οι διάφορες πλατφόρμες που ήδη υπάρχουν (e-egrafes, my school, ΟΨΥΔ, Αθηνά, κ.ά) και πρέπει να ενοποιηθούν κεντρικά και τέλος η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε ψηφιακά εργαλεία. Όπως προανέφερα, άμεσα στον πρώτο χρόνο που ήδη έχω στο «τιμόνι» της Δ.Ε. Τρικάλων, ενισχύσαμε τις ψηφιακές υποδομές μας για να «κτίσουμε» τέτοιου είδους διαδικασίες απογραφικοποίησης και απλούστευσης διαδικασιών.
Ένα παράδειγμα μιας ψηφιακής εφαρμογής που δημιούργησε το τμήμα Πληροφορικής της Δ.Ε. Τρικάλων είναι το εσωτερικό πληροφοριακό σύστημα «My DDE» που αναπτύξαμε και φιλοδοξούμε να βοηθήσει στην καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και στην απλούστευση πολλών διοικητικών διαδικασιών.
Ήδη αρκετές εργασίες διεκπεραιώνονται (πλήρως ή μερικώς) μέσω αυτού, όπως είναι η καταχώριση στοιχείων και η έκδοση αποφάσεων και βεβαιώσεων – πιστοποιητικών, αλλά αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει είναι η αυτόματη ενημέρωσή του, σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, από την πανελλαδική βάση δεδομένων του MySchool, του κεντρικού Πληροφοριακού Συστήματος του Υπουργείου Παιδείας για τα σχολεία και τις περιφερειακές του υπηρεσίες.
Έτσι, αποφεύγεται η καταχώριση στοιχείων ξανά και ξανά σε διαφορετικές πλατφόρμες, εξοικονομώντας εργατοώρες και ελαχιστοποιώντας την πιθανότητα σφάλματος.
Παράλληλα, θα διαλειτουργεί με το αντίστοιχο σύστημα για τις σχολικές μονάδες (το οποίο επίσης είναι στην τελική του φάση), ώστε διοικητικές διαδικασίες που διέπονται από περίπλοκη νομοθεσία (π.χ. κάθε είδους άδειες εκπαιδευτικών) να διεκπεραιώνονται με ταχύτητα, ασφάλεια και απλότητα.
Σε επόμενη φάση θα παραδοθεί μια ακόμη εφαρμογή για τους εκπαιδευτικούς, η οποία φυσικά θα διασυνδέεται με τα παραπάνω συστήματα, και όλα μαζί πια θα αποτελούν ένα Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα για τους εκπαιδευτικούς, τα σχολεία και την Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων.
Πείτε μας για την καινοτομία με την εφαρμογή ψηφιακής διεύθυνσης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης; Ποια τα οφέλη αυτής της διαδικασίας;
Φιλοδοξούμε μαζί με τους/τις συνεργάτες/τριες μου (διοικητικούς υπάλληλους, εκπαιδευτικούς και στελέχη της εκπαίδευσης) να δημιουργήσουμε την πρώτη «Ψηφιακή Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης» στην Ελλάδα με στόχο να απελευθερώσουμε δημιουργικό χρόνο στους/στις εκπαιδευτικούς για να ασχοληθούν ακόμα περισσότερο δημιουργικά με τους/τις μαθητές/τριες.
Ως Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων προσπαθούμε να ακολουθούμε τον δρόμο του ψηφιακού μετασχηματισμού, της απλούστευσης των διαδικασιών και της σταδιακής μείωσης της γραφειοκρατίας που ξεκίνησε το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Ειδικότερα από 18 Απριλίου 2023, η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων, είναι η 2η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ελλάδα και 1η στη Θεσσαλία που εφαρμόζει σε πλήρη ανάπτυξη το Σύστημα Ηλεκτρονικής Διακίνησης Εγγράφων (ΣΗΔΕ) του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Η Υλοποίηση του Συστήματος Ηλεκτρονικής Διακίνησης Εγγράφων (ΣΗΔΕ) με τη χρήση ψηφιακών υπογραφών αφορά την ανταλλαγή ηλεκτρονικών εγγράφων μεταξύ των φορέων του Δημοσίου. Για το λόγο αυτό όλοι οι υπάλληλοι της Δ.Δ.Ε Τρικάλων έχουν εκπαιδευτεί σε έναν πρώτο κύκλο ενδοϋπηρεσιακής εκπαίδευσης από το Τμήμα Πληροφορικής και σε ένα δεύτερο κύκλο σε κλειστό πρόγραμμα του Ε.Κ.Δ.Δ.Α / ΙΝ.ΕΠ.
Ήδη σήμερα όλοι οι διοικητικοί μας υπάλληλοι, οι Διευθυντές και οι Υποδιευθυντές μας, έχουν λάβει και θα χρησιμοποιούν ψηφιακές υπογραφές, γεγονός απλό αλλά μάλλον μοναδικό σ’ αυτή την έκταση σε όλη την Ελλάδα.
Η εκτίμησή μου είναι ότι η εφαρμογή αυτού του ψηφιακού διαδικτυακού συστήματος, θα μειώσει αισθητά το φόρτο εργασίας της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων αλλά και των σχολείων, απελευθερώνοντας δυνάμεις για ακόμα πιο δημιουργικές εκπαιδευτικές εργασίες.
Σήμερα ήδη στους πρώτους 8 μήνες λειτουργίας σε πλήρη εφαρμογή στη διοίκηση και σε πιλοτικά σχολεία έχει μειωθεί ο όγκος εργασιών αλλά και του χρησιμοποιούμενου χαρτιού για εκτυπώσεις σε ποσοστό 50% μέχρι στιγμής, συμβάλλοντας στην προστασία του περιβάλλοντος (περιβαλλοντικό αποτύπωμα) αλλά και στον οικονομικό εξορθολογισμό.
Ήδη από την Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων έχουν ολοκληρωθεί οι απαραίτητες ενέργειες, και σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης – Ινστιτούτο Επιμόρφωσης επιμορφώθηκαν και πιστοποιήθηκαν οι νέοι Διευθυντές και υποδιευθυντές των σχολείων αλλά και όλοι οι διοικητικοί υπάλληλοι της Δ.Δ.Ε Τρικάλων. Το ΣΗΔΕ θα επεκταθεί σε πλήρη λειτουργία και στα σχολεία των Τρικάλων στα μέσα Ιανουαρίου 2024.
Πόσο σημαντικό είναι να ενισχύσουμε την ψυχολογική υποστήριξη που παρέχεται στα σχολεία. Πείτε μας για το έργο σας αναφορικά με τους Συμβούλους Σχολικής Ζωής.
Ο θεσμός του Συμβούλου Σχολικής Ζωής είναι πολύ σημαντικός για τις σχολικές μονάδες. Οι εκπαιδευτικοί που έχουν οριστεί για αυτό το ρόλο προσπαθούν να συνδράμουν και στην ψυχοκοινωνική υποστήριξη των σχολείων.
Επίσης, ως Διεύθυνση Εκπαίδευσης αντιλαμβανόμενοι αμέσως τον δύσκολο και απαιτητικό τους ρόλο σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε για δεύτερη χρονιά σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ψυχολογίας και Εφαρμογών στην Εκπαίδευση του Παιδαγωγικού Τμήματος Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ετήσια επιμόρφωση των Συμβούλων Σχολικής Ζωής των σχολείων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων με τίτλο «Εργαστήρια Εποπτείας».
Επιπρόσθετα προς αυτή την κατεύθυνση ξεκινήσαμε ένα νέο θεσμό, την Σχολή Γονέων Δ.Δ.Ε. Τρικάλων για τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς με θεματολογία που συμβάλει στην ψυχολογική υποστήριξη των εμπλεκόμενων με τη σχολική κοινότητα.
Πώς θα μπορούσαμε κατά τη γνώμη σας να αξιοποιήσουμε την τεχνολογία και εναλλακτικές μεθόδους μάθησης που συνδέονται με αυτή, (STEM) για να διευρύνουμε τις εκπαιδευτικές μεθόδους; Πόσο σημαντική είναι η συνεργασία με φορείς της πόλης;
ΑΠ.: Η διδακτική αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών με εναλλακτικές μεθόδους μάθησης, όπως η προσέγγιση STEAM προωθείται από την Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων, τόσο με εξειδικευμένες επιμορφώσεις για τους εκπαιδευτικούς, την υπογραφή μνημονίου με την Επιστημονική Επιτροπή STEAM της ΕΕΛΛΑΚ για την εκπαίδευση, την προώθηση υλοποίησης προγραμμάτων Erasmus+, εστιασμένα στη διδακτική αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στο σχολείο καθώς και τη συνεργασία με το Δήμο Τρικκαίων και τη δημοτική επιχείρηση e-trikala με το πρόγραμμα «Ο ΘΕ-ΤΑΛΩΣ συναντά τα e-trikala».
Πόσο απαραίτητο θεωρείτε πως είναι να εκσυγχρονίσουμε και τα μέσα διδασκαλίας για μια πιο άμεση, συμβατή με τη σύγχρονη γλώσσα της τεχνολογίας προσέγγιση, αναφορικά με τους μαθητές;
Είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσουμε διδακτικά όλα τα νέα τεχνολογικά μέσα προς όφελος της εκπαίδευσης. Το σημαντικό όμως εκτός από τα τεχνολογικά εργαλεία και τις εφαρμογές, είναι να δημιουργήσουμε κατάλληλο περιεχόμενο που θα μπορεί να παραμετροποιηθεί και να αξιοποιηθεί από τους εκπαιδευτικούς. Ως Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σχεδιάσουμε ένα τοπικό σύστημα εξ αποστάσεως επιμόρφωσης για «ad hoc» σύντομες επιμορφώσεις που θα αφορά εκπαιδευτικούς αλλά μπορεί να μετεξελιχθεί σε συνεργασία με την αυτοδιοίκηση σε ψηφιακή ακαδημία.
Πείτε μας για τη δράση« ο Θε-ΤΑΛΩΣ συναντά τα e-trikala».
Η δράση στην οποία αναφέρεστε ήταν μια ιδέα που την είχα σκεφτεί με το που ήρθα στα Τρίκαλα και «καρποφόρησε» χάρη στην καλή σχέση που οικοδομήθηκε καταρχήν με τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και προσωπικά με τον Διευθυντή της κ. Χρήστο Τρικάλη, το Τμήμα Πληροφορικής καθώς και την Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων, τον Δήμο Μετεώρων, τον Δήμο Πύλης, τον Δήμο Φαρκαδόνας και άλλους παραγωγικούς φορείς της πόλης.
Φυσικά, ο Δήμος Τρικκαίων και τα e-trikala ενδιαφέρθηκαν από την πρώτη στιγμή. Ο πρώην Δήμαρχος Τρικκαίων και νυν Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Δημήτριος Παπαστεργίου, είναι αλήθεια ότι από την αρχή είδε αυτή την ιδέα, ως κάτι που μπορεί να πάρει σάρκα και οστά γρήγορα και να μετεξελιχθεί σε νέο θεσμό, που μπορεί να στεγαστεί σε μόνιμο χώρο και να συνδεθεί με την παράδοση της ψηφιακής πόλης των Τρικάλων.
Έτσι αρχικά το πρόγραμμα είχε σχεδιαστεί έχοντας ως τίτλο «Ο ΤΑΛΩΣ συναντά τα e-trikala» και ο πρώην Δήμαρχος πρότεινε να μετονομαστεί σε «Ο Θε-ΤΑΛΩΣ συναντά τα e-trikala». Η δράση «O Θε-ΤΑΛΩΣ συναντά τα e-trikala» είναι μια γιορτή δημιουργίας και ψηφιακών δεξιοτήτων για μαθητές/τριες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης όπου ανθρωπιστικές και θετικές επιστήμες συναντούν την εκπαιδευτική ρομποτική, τις εφαρμογές STEAM, τα εικαστικά, τη μουσική, την αστρονομία καθώς και τις τέχνες. Η δράση θέλει να δώσει ένα βήμα σε όλους τους/τις μαθητές/τριες της περιφερειακής ενότητας Τρικάλων, να εκφραστούν, να διασκεδάσουν, να δημιουργήσουν και να παρουσιάσουν τις προτάσεις τους για το πώς σκέφτονται την έξυπνη πόλη.
Τα Τρίκαλα καινοτομούν συνεχώς σε διαφορετικούς τομείς. Ποια είναι τα επόμενα σας βήματα αναφορικά με τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό; Τι πιστεύετε ότι χρειάζεται για να εφαρμοστεί αυτός και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας συνολικά;
Πραγματικά τα Τρίκαλα καινοτομούν σε διάφορους τομείς με χαρακτηριστικό αυτό της τεχνολογίας (e-trikala / smart city). Ακριβώς σ’ αυτή την παράδοση που έχει δημιουργηθεί, θέλουμε να επενδύσουμε και να την συνδέσουμε με την εκπαίδευση, προσπαθώντας να δημιουργήσουμε την ψηφιακή Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων. Ένας άλλος τομέας με μεγάλη παράδοση, είναι αυτός του πολιτισμού και της μουσικής.
Πέρυσι εγκαινιάσαμε σε συνεργασία με τον Δήμο Τρικκαίων και άλλους φορείς μουσικό αφιέρωμα στον Τρικαλινό στιχουργό Κώστα Βίρβο και τον μουσικοσυνθέτη Θεόδωρο Δερβενιώτη από τη Μαγνησία, αλλά και φέτος στον Κ. Βίρβο και τον Καρδιτσιώτη μουσικοσυνθέτη Μπάμπη Μπακάλη. Και στα δυο αφιερώματα συμμετέχουν αντίστοιχα τα Μουσικά Γυμνάσια – Λύκεια Βόλου και Καρδίτσας.
Σε σχέση με το ψηφιακό εκσυγχρονισμό το επόμενο βήμα μας είναι η ψηφιοποίηση όλων των προσωπικών φακέλων των εκπαιδευτικών της Διεύθυνσης μας, αλλά και η τήρηση από το 2024 ψηφιακών φακέλων (τήρηση ψηφιακού μητρώου) συμβάλλοντας στη λογική της απογραφικοποίησης.
Ήδη προσπαθούμε να αναβαθμίσουμε τις υποδομές μας με (NAS file server) και με σκληρούς δίσκους σε δύο RAID συστοιχίες για απευθείας αντίγραφα ασφαλείας (live backup). Επιπρόσθετα εργαζόμαστε για τη δημιουργία της νέας μας ιστοσελίδα που θα περιλαμβάνει αρκετές υπηρεσίες για μαθητές/τριες, εκπαιδευτικούς και γονείς.
Τέλος, σε σχέση με το τι χρειάζεται για να εφαρμοστεί τέτοιου είδους πολιτικές και σε άλλες περιοχές της Ελλάδος στην εκπαίδευση θα έλεγα ότι χρειάζεται αρκετή υπομονή και επιμονή, εξεύρεση οικονομικών πόρων που πρέπει να διατεθούν (κεντρικά ή τοπικά), ο εκσυγχρονισμός του νομικού πλαισίου για την ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών, η στελέχωση με μόνιμο προσωπικό στις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, η συνεργασία με την αυτοδιοίκηση και τέλος η υιοθέτηση πολιτικών από τα διοικητικά στελέχη που θα συμβάλουν στην απογραφικοποίηση, και στην απλούστευση των διαδικασιών, έχοντας όμως προηγουμένως μελετήσει τη ροή της πληροφορίας και των εντύπων του συστήματος.
Πηγή ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ – Περιοδικό Κ: https://www.kathimerini.gr/k/k-magazine/562818514/to-stoichima-toy-psifiakoy-eksygchronismoy-stin-elliniki-ekpaideysi/?fbclid=IwAR2koI-2wYMEzdFAQSepmLnNX0VQYucOzhImu7PxX2Pem4Kw9z5JInqQWXM_aem_AZjIAWcZ8P-_Cb1AsKRR1Ib_xIJJaRINM5IVCMqsTDXEtc4-cMd7jPuBHIML-N7X120
