Γράφει η κοινωνιολόγος/εγκληματολόγος Ιωάννα Χαρμπέα
Δεν ξέρω αν αποτελεί ευχή ή κατάρα τελικά το να έχει σπουδάσει κάποιος κοινωνιολογία! Το έμπειρο μάτι του κοινωνιολόγου βλέπει πάντα αυτό που δεν φαίνεται, βλέπει τι κρύβεται πίσω από το εμφανές. Κάποιες φορές αυτή η ειδικότητα μας κάνει επιφυλακτικούς, ίσως και καχύποπτους με ανθρώπους και καταστάσεις. Γινόμαστε ο άπιστος Θωμάς και ψάχνουμε αποδείξεις και εξετάζουμε όλες τις πτυχές και τα σενάρια, ίσως και να υπεραναλύουμε. Αυτό κουράζει τόσο εμάς όσο και τον κοντινό μας, αλλά μας σώζει και μας γλιτώνει από πολλές κακοτοπιές , μας σώζει από άτομα που δεν αξίζουν να λέγονται φίλοι μας. Αλλά πολλές φορές μας στενοχωρεί που ανακαλύπτουμε συνέχεια την βρωμιά, την σαπίλα , την ψυχοπάθεια και όλα τα αγκάθια της άρρωστης κοινωνίας μας. Κάποιοι μας ονομάζουν γιατρούς της κοινωνίας.. Ίσως αν δεν υπήρχαν όλα αυτά δεν θα υπήρχε ούτε η ειδικότητα του κοινωνιολόγου , ούτε καν του εγκληματολόγου. Οι ανάγκες γεννούν τις ειδικότητες. Ένα άρρωστο κοινωνικο – ψυχολογικό φαινόμενο αποτελεί και το σύνδρομο Μινχάουζεν.
Το όνομα προέρχεται από το βαρόνο Μινχάουζεν, πρωταγωνιστή του πασίγνωστου βιβλίου του Ροδόλφου Ράσπε, του 1785. Αφότου επέστρεψε από το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο (1768-1774), άρχισε να διηγείται φανταστικά κατορθώματα. Στην Ψυχοπαθολογία ως σύνδρομο Μινχάουζεν ορίζουμε την «πλασματική» κατάσταση ασθενείας, την προκαλούμενη ή προσποιούμενη από το ίδιο το άτομο προς τον εαυτό του, που σκοπό έχει να επιστήσει την προσοχή, διαβεβαίωση, συμπάθεια κι ενασχόληση των γύρων του με τον ίδιο.
Εδώ θα πρέπει να προσέξουμε ,γιατί πολύ συχνά την συγκεκριμένη Διαταραχή την μπερδεύουμε με την Υποχονδρίαση. Στην πρώτη περίπτωση όμως η προσπάθεια να τραβήξει την προσοχή δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά στους γιατρούς αλλά σε όλους τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του. Αντιθέτως ένας ασθενής με Υποχονδρίαση, δεν ενδιαφέρεται καθόλου σχεδόν για το πώς αντιμετωπίζουν οι άλλοι τις φανταστικές ασθένειές του , αρκεί να βρίσκεται όσο το δυνατόν «εντός» υποστηρικτικού δικτύου γιατρών των οποίων κι επιθυμεί την συνεχή προσοχή τους.
Στο Σύνδρομο Μινχάουζεν μπορεί τα συμπτώματα ασθενείας αρχικά να είναι προσποιούμενα , αλλά σε προχωρημένα στάδια του Συνδρόμου τα προξενεί το ίδιο το άτομο στον εαυτό του. Τα συνήθη σωματικά τους συμπτώματα είναι κοιλιακό άλγος, ναυτίες, ίλιγγοι. Σταθερός στόχος τους είναι να φαίνονται μονίμως άρρωστοι.
Στην περίπτωση που γιατρός κάνει διάγνωση ότι είναι υγιείς (πράγμα απολύτως φυσιολογικό να συμβεί άλλωστε), φυσικά δεν αποδέχονται την διάγνωση, θεωρούν τον συγκεκριμένο γιατρό «τσαρλατάνο», και θα απευθυνθούν άμεσα σε άλλους γιατρούς μέχρι να βρούνε κάποιον που θα τους πει την διάγνωση που θέλουν να ακούσουν.
Η σοβαρότερη και άκρως πιο επικίνδυνη μορφή του Συνδρόμου είναι το Σύνδρομο Μινχάουζεν δια Αντιπροσώπου. Το συναντάμε έντονα στην Δικαστική Ψυχολογία. Απαντάται κυρίως σε γυναίκες που προκαλούν ασθένεια, στα παιδιά τους εάν είναι μητέρες κι αν δεν είναι, σε ανήμπορα άτομα (ηλικιωμένους, βαριά ασθενείς, παιδιά και βρέφη). Συνήθως ασκούν κάποιο παραϊατρικό επάγγελμα πχ νοσοκόμες ώστε να έχουν και διόδους πρόσβασης σε άτομα – θύματα. Είναι άτομα με ανύπαρκτη αυτοεκτίμηση και μέσα από τον «έλεγχο ζωής» που ασκούν στα θύματά τους , λαμβάνουν την αυτοεκτίμηση που χρειάζονται αφού πλέον νοιώθουν δυνατές που εξαρτάται η ζωή κάποιου από τις ίδιες. Είναι πολλές οι περιπτώσεις γυναικών serial killers που έχουν το συγκεκριμένο Σύνδρομο. Σπάνια σταματούν σε ένα θύμα γιατί σπάνια επικεντρώνονται σε ένα μόνο θύμα. Λειτουργούν ταυτόχρονα σε πολλά άτομα, κι όταν είναι μητέρες με την σειρά σε όλα τα παιδιά τους και φυσικά φτάνουν μέχρι και στον θάνατο τα θύματά τους. Η πλειοψηφία τους ανήκει στην κατηγορία εκείνη που ονομάζουμε στην Εγκληματολογία «Άγγελοι του Θανάτου”.
Τα αίτια του Συνδρόμου Μινχάουζεν δεν έχουν διευκρινιστεί εντελώς. Το σίγουρο είναι ότι όπως έχουν δείξει οι μέχρι τώρα έρευνες, τόσο βιολογικοί όσο και ψυχολογικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στην ανάπτυξή του. Επίσης είναι πολύ ισχυρές οι ενδείξεις ιστορικού κακοποίησης ή παραμέλησης στα παιδικά χρόνια του ατόμου. Το ως τώρα σίγουρο είναι η παρουσία του Συνδρόμου σε Διαταραχές προσωπικότητας που άτομα με το Σύνδρομο Μινχάουζεν έχουν κοινές. Θα μου πείτε τώρα πως μου ρθε να γράψω για αυτό το φαινόμενο.. Θα ήθελα να απαντήσω πως μέσα σε όλα τα δεινά που βιώνουμε καθημερινά έχουμε πλέον την ευχέρεια να γνωρίζουμε ακριβώς τι γίνεται. Σε κάποιες άλλες εποχές οι άγγελοι του θανάτου δεν ανακαλύπτονταν ποτέ. Σήμερα όμως η κοινωνία έχει ωριμάσει και υπάρχουν αξιόλογοι επιστήμονες κοινωνιολόγοι, εγκληματολόγοι, ιατροδικαστές που έστω και αργά διελευκάνουν καταστάσεις. Πάντως πέρα από όλα αυτά ως κατακλείδα αυτού του άρθρου θα ήθελα να επισημάνω ότι η πρόληψη είναι το παν. Στην χώρα μας υπάρχουν αρκετοί επιστήμονες που δεν αξιοποιούνται όπως θα πρεπε με αποτέλεσμα μετά από σπουδές, μεταπτυχιακά κλπ ή να κάθονται σπίτι τους ή να δουλεύουν σε άσχετες εργασίες. Είναι κρίμα λοιπόν όταν μπορούμε με τη δημιουργία ανάλογων δομών να αποφύγουμε δυσάρεστες καταστάσεις να μην το πράττουμε. Καλές οι μετέπειτα αναλύσεις σε τηλεοπτικά πάνελ και ραδιόφωνα. Αλλά προτιμώ ως κοινωνιολόγος να σώζω ζωές , να γλιτώνω ανθρώπους και όχι να βγαίνω σε κάποια εκπομπή και να διαπιστώνω τι έγινε , πως έγινε, τι θα μπορούσε να αποφευχθεί. Οι άνθρωποι με το σύνδρομο μινχάουζεν είναι άρρωστοι εμείς ως κοινωνία δε θα πρεπε να το δούμε; Κοινωνία βλέπεις; Κοινωνία ακούς; Γιατί σιωπάς; Κάθε μέρα χάνονται άνθρωποι και εμείς απλώς τους κλαίμε σαν τον Μενούση που σκότωσε τη γυναίκα του και ύστερα την έκλαιγε! Είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι για όλα αυτά.
