Του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου
Μετά από μια διδακτική επίσκεψη στο Πλανητάριο της Θεσσαλονίκης με την Α΄ και Β΄ του Λυκείου κατά την διάρκεια της στάσης στο COSMOS για αναψυχή, φυλλομετρούσα μερικά βιβλία στο Public. Μου τράβηξε την προσοχή το βιβλίο του Χιλιανού συγγραφέα Λουΐς Σεπούλβεδα «Το χειρόγραφο του καθρέφτη». Μου αρέσουν τα βιβλία ξένων συγγραφέων που γράφουν για την ζωή τους, επειδή βλέπω τον τρόπο ζωής και τις εμπειρίες ανθρώπων από διαφορετικούς πολιτισμούς και κουλτούρες. Έμεινε το μυαλό μου στην φράση του συγγραφέα για την μητέρα του «Αυτή η γυναίκα ήταν η μεγάλη του δύναμη».
Ήταν 5 αδέλφια. Ο πατέρας του παρίστανε τον πυγμάχο, γύριζε από τόπο σε τόπο, που και που έφερνε κάποια χρήματα στην οικογένειά του, θα λέγαμε ήταν πολύ μακριά από το να είναι σωστός οικογενειάρχης και πατέρας. Το βάρος της ανατροφής και της διαπαιδαγώγησης των παιδιών έπεσε στους ώμους της μητέρας τους. Αυτή η γυναίκα όμως, η μητέρα τους, όχι μόνο ποτέ δεν είπε στα παιδιά κάτι επικριτικό για τον πατέρα τους, αλλά και τον παρουσίαζε σαν ήρωα μπροστά στα μάτια τους.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι τα παιδιά είχαν τόσο καλή εικόνα για τον πατέρα τους που στον λίγο καιρό που έμενε κοντά τους ωφελήθηκαν απ’ αυτόν όσο γινόταν. Τα έμαθε να ψήνουν, να ψαρεύουν, να κάμνουν κατασκευές, κοντολογίς ότι ήξερε και δεν ήξερε το έμαθε στα παιδιά του. Και το κυριότερο έγιναν τόσο δυνατά ψυχολογικά που αντιστάθηκαν και στην Χούντα της Χιλής με αποτέλεσμα να τους εξορίσουν από την Χιλή και να ζήσουν άλλα στην Σουηδία, άλλα στην Γερμανία, αλλά σε όλη τους την ζωή είχαν πολύ στενές σχέσεις μεταξύ τους.
«Αυτή η γυναίκα ήταν η μεγάλη του δύναμη». Σαν μεγάλωσε ο συγγραφέας κατάλαβε τον δύσκολο αλλά όμορφο ρόλο που έπαιξε η μητέρα του. Πολλοί από εμάς τι θα έκαμναν στην θέση της ; Μα δεν χρειάζεται καν αυτή η ερώτηση. Είμαστε «χαζοί» ή οι «μαλάκες» του σπιτιού για να μας κοροϊδεύει ο άλλος ; Αυτό που δεν καταλαβαίνουμε είναι ότι μ’ αυτή την συμπεριφορά παριστάνουμε τα θύματα. Οφείλουμε πολλά σε ένα πολύ μεγάλο κοινωνιολόγο τον Ρενέ Ζιράρ το ότι ανακάλυψε ότι η θυματοποίηση είναι η βάση της ανθρώπινης κοινωνικής ζωής. Και ο Ζιράρ έγινε Χριστιανός εξ αιτίας αυτού ακριβώς επειδή κατάλαβε ότι ο Χριστός σταμάτησε αυτό ακριβώς.
Είπε ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος στην ομιλία του με θέμα : «Η πίστη, η δικαίωση και οι κατακερματισμένες ανθρώπινες σχέσεις». Ο Χριστός πεθαίνει για να είναι τέλεια η παρουσία του Θεού στον κόσμο. Για να μη μισήσει ποτέ, για να μη φέρει κανένα κακό σε κανένα, πληρώνει ο ίδιος για κάτι που δεν φταίει, σταματάει την θυματοποίηση.
Η θυματοποίηση είναι ο τρόπος που υπάρχουμε. Όλες οι κοινωνίες είναι θεμελιωμένες στην θυματοποίηση. Βλέπετε από τον Αδάμ «η Εύα φταίει». Αρχίζει ο τρόπος της κόλασης. «Όχι το φίδι φταίει» λέει η Εύα. Και οι δυο κατηγορούν τον Θεό ουσιαστικά.
Ο ένας γιατί μου έδωσες αυτή την γυναίκα, η γυναίκα, γιατί άφησες το φίδι να κυκλοφορεί, Εσύ φταις. Δεν τελειώνει ο κύκλος αυτός. Ζούμε όλοι μέσα στη θυματοποίηση. Και ξαφνικά ήρθε Κάποιος και σταματάει αυτή την κόλαση και λέει Εγώ, που δεν φταίω, Εγώ πληρώνω. Και φαίνεται ξαφνικά πόσο παράλογο είναι. Εγκαινιάζεται η αγάπη.
Τώρα αρχίζει η αγάπη. Καταλάβατε τι είναι η αγάπη ; Αγάπη είναι να μη φταίω εγώ γι αυτό που μου κάνεις και να το βαστάζω εγώ. Και να εμφανίζομαι ότι εγώ φταίω. Μόνος, χωρίς να μου το πεις εσύ. Όχι εσύ να μου πεις ότι φταίω, πριν το πεις το λέω εγώ. Κι εκεί ακριβώς εμφανίζεται ο τρόπος της αγάπης που είναι η αγάπη στον εχθρό. Γιατί η αγάπη για τον εχθρό;
Είναι η μόνη αγάπη. Γιατί όλοι είμαστε εχθροί. Καθένας κάποια στιγμή θα γίνει εχθρός του άλλου. Και το πιο αγαπημένο ζευγάρι, οι πιο καλοί φίλοι, κάποια στιγμή θα αντιπαρατεθεί ο ένας στον άλλο και κάποια στιγμή το δικό μου θα είναι ενάντια στο δικό σου. Κι εκείνη τη στιγμή θα γεννηθεί η πραγματική αγάπη. Τότε γεννιέται η πραγματική αγάπη. Αλλά αυτό είναι του Θεού. Είναι το τέλος της θυματοποίησης.
Όσο ισχύει η θυματοποίηση ως τρόπος ζωής φίλων, ζευγαριών, κοινωνιών, λαών ολόκληρων, διότι φταίνε πάντα κάποιοι απέναντι και φταίνε όντως αλλά το θέμα είναι μέσα στη θυματοποίηση δεν τελειώνει ποτέ αυτό το πράγμα. Είναι μια τραγωδία. Δεν τελειώνει και πεθαίνουμε πολεμώντας, θυματοποιώντας. Το παιδί μου, η γυναίκα μου, η πεθερά μου, αλλά ξέρω εγώ ποιος φταίει. Όταν ακούσεις κάποιον να σου λέει τα βάσανά του, στο τέλος σου λέει ξέρω ποιος φταίει, αλλά δεν ξέρει. Αυτή είναι η διαδικασία της θυματοποίησης.
Σύμφωνα με τα λόγια του π. Νικολάου καταλάβατε τι σπουδαίο έκανε αυτή η γυναίκα ; Απλώς αρνήθηκε να μπει στον φαύλο κύκλο της θυματοποίησης. Εμείς όμως δυστυχώς όχι μόνο παριστάνουμε τα θύματα αλλά βάζουμε και τα παιδιά μας κριτές της σχέσης μας με τον σύντροφό μας. Και φυσικά μπορεί να νομίζουμε ότι είμαστε και της Εκκλησίας και η σχέση που έχουν τα άθεα ζευγάρια να είναι πολύ καλύτερη από την δική μας.
«Η Μητέρα είναι το παρόν των παιδιών και ο Πατέρας είναι το μέλλον των παιδιών» είπε κάποιος Παιδαγωγός. Οι γυναίκες πιο πρακτικές, πιο προσγειωμένες από την φύση τους θα φροντίσουν να φάνε τα παιδιά, να ντυθούν … οι άντρες θα φροντίσουν να τα πάνε βόλτα, να πάνε για ψάρεμα, να φτιάξουν το ποδήλατο … ότι μπορεί ο καθένας. Η μητέρα φροντίζει να ζει το παιδί, ο πατέρας φροντίζει να είναι όμορφη η ζωή του. Η μητέρα κοιτάζει κοντά, ο πατέρας κοιτάζει πιο μακριά (οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα). Άρα όταν πολεμάμε την γυναίκα μας καταστρέφουμε το παρόν των παιδιών μας, όταν πολεμάμε τον άντρα μας καταστρέφουμε το μέλλον των παιδιών μας.
Έλεγε ο άγιος Παΐσιος ότι η γυναίκα μπορεί να αγιάσει εύκολα επειδή είναι ευαίσθητη. Φυσικά ο Πονηρός που το ξέρει αυτό προσπαθεί να την βάζει να εξαντλεί την ευαισθησία της σε μικροπράγματα, όπως να αγοράσει όμορφα ποτήρια, στολισμένα πιάτα κλπ και δεν την αφήνει να την αξιοποιήσει στα μεγάλα και τα σπουδαία. Προσωπικά έχω παρατηρήσει γυναίκες να δείχνουν την απαξίωση και την δυσαρέσκεια προς τον άντρα τους για ΑΣΗΜΑΝΤΑ πράγματα. Ναι αλλά το παιδί αυτό που βλέπει είναι η περιφρόνηση της μητέρας του προς τον πατέρα του, δεν μπορεί να εκτιμήσει τον λόγο για τον οποίο γίνεται. Οπότε μπορεί η μητέρα από την πολλή «αγάπη» προς τα παιδιά της να χειροτερεύει το μέλλον τους.
Είχε πάει ένα ζευγάρι στον άγιο Πορφύριο επειδή το μικρό παιδί τους παρουσίαζε προβληματική συμπεριφορά. Λέει ο άγιος στην μητέρα. Θυμάσαι που κάποιες φορές αποκάλεσες τον άντρα σου μπροστά στο παιδί σου «μαλάκα» ;
Δεν μπόρεσαν να φανταστούν οι γυναίκες πόσο καλύτερη θα ήταν η ζωή τους μέσα στον γάμο αν εφάρμοζαν τα λόγια του Αποστόλου που διαβάζεται στον Γάμο, τα οποία τόσο παρεξήγησαν : «Η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα» (Εφεσ.5,33). Δηλαδή αν σεβόντουσαν τον άντρα τους είτε το άξιζε είτε όχι.
Και οι άντρες δεν φανταστήκαμε πόσο η γυναίκα μας θα ήταν η μεγάλη μας δύναμη αν εφαρμόζαμε τα λόγια που διαβάζονται στον ίδιο Απόστολο του Γάμου, είτε το άξιζε η γυναίκα μας είτε όχι : «Οἱ ἄνδρες ἀγαπᾶτε τὰς γυναῖκας ἑαυτῶν, καθὼς καὶ ὁ Χριστὸς ἠγάπησε τὴν ἐκκλησίαν καὶ ἑαυτὸν παρέδωκεν ὑπὲρ αὐτῆς, ἵνα αὐτὴν ἁγιάσῃ καθαρίσας τῷ λουτρῷ τοῦ ὕδατος ἐν ρήματι, ἵνα παραστήσῃ αὐτὴν ἑαυτῷ ἔνδοξον τὴν ἐκκλησίαν, μὴ ἔχουσαν σπίλον ἢ ρυτίδα ἤ τι τῶν τοιούτων, ἀλλ’ ἵνα ᾖ ἁγία καὶ ἄμωμος» (Εφεσ.5,25). Οι άντρες κάναμε ότι μπορούσαμε για να είναι η γυναίκα μας αγία και άμωμος ; Ας δώσει ο καθένας μας την απάντηση στην καρδιά του.
