Υποχώρηση της παντοδυναμίας των δικηγόρων και αύξηση των επαγγελμάτων, επικαλυμμένων με τη «χρυσόσκονη» του θεάματος, παρατηρείται τα τελευταία 50 χρόνια στη σύνθεση των κοινοβουλίων που αναδεικνύονται από τις εκάστοτε εκλογές.
Αξιοποιώντας τη βάση δεδομένων του Vouliwatch και του Socioscope βλέπουμε ότι η παραδοσιακή παντοδυναμία των δικηγόρων και τον νομικών έχει μειωθεί σημαντικά από το 1974.
Το ελληνικό κοινοβούλιο εδώ και 50 χρόνια έχει πάντα 20- 50% δικηγόρους, ένα 10-15% γιατρούς και περίπου 10-12% Πανεπιστημιακούς. Στον αμέσως επόμενο πίνακα είναι τα έξι κυρίαρχα επαγγέλματα όπως τα καταγράφει το Vouliwatch.
Μιλώντας στο in ο Επίκουρος Καθηγητής στο ΕΚΠΑ Γιάννης Τσίρμπας, που ειδικεύεται στην πολιτική επιστήμη με ειδίκευση στις μεθόδους κοινωνικής και πολιτικής έρευνας, εφιστά την προσοχή στο τι επαγγελματική ιδιότητα δηλώνουν οι βουλευτές.
«Τα επαγγέλματα είναι μετρημένα κατά δήλωση του βουλευτή, δηλαδή υπήρχαν περίοδοι όπου κάθε βουλευτής ήταν πιο «μουράτο» να πει ότι ήταν κάτι ή ότι δεν ήταν κάτι, να το αποσιωπήσει ή να το ωραιοποιήσει» λέει ο ίδιος.
Στον παρακάτω πίνακα του Socioscope είναι τα 7 top επαγγέλματα που μπαίνουν στο κοινοβούλιο από το 1989, καταλαμβάνοντας πάνω από το 70% των εδρών.
Ta 7 top επαγγέλματα στην Ελληνική βουλή από το 1989
Στροφή στα επαγγέλματα θεάματος
Μπορεί για παράδειγμα στη Βουλή του 1981 οι ηθοποιοί να ήταν μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού, για παράδειγμα οι Άννα Συνοδινού και Μελίνα Μερκούρη, αλλά πλέον το πολιτικό μάρκετινγκ έχει αλλάξει πολύ. Σήμερα οι δημοσιογράφοι και οι καλλιτέχνες αποτελούν πάνω από το 10% των βουλευτών.
Τα μοντέλα, οι παρουσιαστές, οι δημοσιογράφοι, οι αθλητές και καλλιτέχνες, δηλαδή, τα λεγόμενα επαγγέλματα ορατότητας που έχουν κερδίσει την δημοφιλία τους πριν κατέβουν στις εκλογές. Αυτό εξυπηρετεί απίστευτα και τα κόμματα καθώς γλιτώνουν… εκατομμύρια διαφήμισης.
«Υπάρχει η παράμετρος του χρήματος» εξηγεί ο Γιάννης Τσίρμπας. «Είναι πολύ ακριβό να εκλεγείς, ειδικά σε πιο κεντρικές εκλογικές περιφέρειες. Γι’ αυτό ”κόβεις δρόμο” όταν είναι πολύ γνωστοί οι υποψήφιοί σου. Είναι δηλαδή ήδη γνωστοί».
Αύξηση των επαγγελμάτων του θεάματος.
«Θέλεις ανθρώπους που μπορείς να αυξήσεις την πιθανότητα εκλογής τους, η οποία συναρτάται με την αναγνωσιμότητα, που συναρτάται με τη δημοφιλία, που συναρτάται με τα χαρακτηριστικά που κάνουν κάποιον δημοφιλή σήμερα όπως η ομορφιά» λέει ο Γιάννης Τσίρμπας.
Πράγματι, η εξωτερική εμφάνιση των υποψηφίων, όπως δείξαμε και σε πρόσφατο ρεπορτάζ στο in, δεν είναι καθόλου αδιάφορη των επιλογών ενός μέρους του εκλογικού σώματος.
«Εάν δούμε και την αύξηση των επαγγελμάτων ορατότητας συνάγεται ότι θα θέλεις να είναι και “ωραία” αυτή η ορατότητα» επισημαίνει ο ακαδημαϊκός του ΕΚΠΑ.
«Όλα αυτά πάνε πακέτο που ξεκινάει από το ότι είναι πολύ ακριβό πράγμα να εκλεγείς. Το πολιτικό χρήμα είναι η πιο σημαντική παράμετρος. Θέλεις λοιπόν ανθρώπους που δεν θα ξοδέψεις χρήμα για να τους κάνεις γνωστούς, είναι ήδη γνωστοί».
Πόλη Vs Επαρχία
Αυτό που έχει σημασία για τον κ. Τσίρμπα, είναι τόσο η μείωση των δικηγόρων, όσο και το γεγονός ότι η αύξηση των επαγγελμάτων ορατότητας συναντώνται κυρίως στις μεγάλες εκλογικές περιφέρειες.
«Στις επαρχιακές περιφέρειες, εκεί θα έχεις γιατρούς πιο πολύ, ενώ στις μεγάλες περιφέρειες Αθήνα και Θεσσαλονίκη που δεν μπορείς να εκλεγείς χωρίς προβολή στην τηλεόραση, έχεις τα επαγγέλματα ορατότητας δικηγόρους κτλ».
«Ο γιατρός στην Ευρυτανία που έχει λιώσει τα παπούτσια του από χωριουδάκι σε χωριουδάκι για να δει ασθενείς, όταν κατέβει υποψήφιος, έχει μεγάλες πιθανότητες να εκλεγεί παρά το γεγονός ότι δεν βγαίνει στην τηλεόραση» τονίζει ο κ. Τσίρμπας, εξηγώντας πως αν συγκρίνουμε επαρχία με πόλεις θα δούμε γιατρούς στην επαρχία και όχι τόσο στην Αθήνα, που είναι περισσότερο «τηλε-γιατροί».
«Δεν πρέπει να το δούμε από την πλευρά των ελιτίστικων επαγγελμάτων (π.χ. γιατρός, δικηγόρος), απλά αυτές οι ιδιότητες σου επιτρέπουν να φτιάξεις προσωπικό δίκτυο. Ποιο είναι καλύτερο επάγγελμα από αυτό του γιατρού για τον σκοπό αυτό; Η ιατρική τους πελατεία μετατρέπεται σε εκλογική».
Γιατί τόσοι δικηγόροι
Μπορεί να έχουν μειωθεί κατά 50% οι νομικοί από τη δεκαετία του 1970, αλλά και πάλι είναι το επάγγελμα που κυριαρχεί στα βουλευτικά έδρανα.
«Το γεγονός ότι έχουμε δικηγόρους, δεν σημαίνει ότι έχουμε να κάνουμε με εμμονή των ψηφοφόρων. Το ερώτημα είναι αντίστροφο, ποια είναι η εμμονή των δικηγόρων με την πολιτική, γιατί αν το ποσοστό των πολιτευτών δικηγόρων, εάν δηλαδή ο 1 στους 4 που πολιτεύεται είναι δικηγόρος τότε λογικό είναι να έχουμε ανάλογο ποσοστό και βουλευτών».
Ο ίδιος λέει πως στην Ελλάδα έχουμε μεγάλη «προσφορά» δικηγόρων και έτσι «αγοράζουμε» και δικηγόρους. «Δεν έχει το εκλογικό σώμα εμμονή με τους δικηγόρους, πρόκειται για ένα επάγγελμα που είναι πολύ συμβατό με την πολιτική διαχρονικά» λέει σημειώνοντας όμως πως στην Ελλάδα υπάρχουν λίγες μόνο έρευνες πολιτευτών, δηλαδή πόσοι πολιτεύονται και πόσοι εκλέγονται.
Τίνος είσαι εσύ;
Αρκετοί υποψήφιοι όμως, έχουν και ένα άλλο ενδεχομένως αβαντάζ: τις συγγενικές σχέσεις με άλλους πολιτικούς ή βουλευτές, γεγονός που τους βοήθησε στην πολιτική τους καριέρα. 
Ενδεικτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών και του Ινστιτούτου Πληροφοριακών Συστημάτων του Ερευνητικού Κέντρου «ΑΘΗΝΑ» στις εκλογές του 1989 και των αρχών του 1990 πάνω από τον 1 στους 3 βουλευτές είχαν συγγένεια με άλλον πολιτικό.
Έκτοτε σε όλες σχεδόν τις εκλογικές αναμετρήσεις, κατά μέσο όρο, πάνω από το 15-20% των ανθρώπων, που μας εκπροσωπούν στο κοινοβούλιο, έχουν δεσμούς συγγένειας με άλλους πολιτικούς.
Ζήτημα δημοκρατίας
Μετά από όλα αυτά, τίθεται το ερώτημα εάν όλα αυτά είναι δημοκρατικά. Δηλαδή είναι εξαιρετικά δύσκολο για κάποιον όσο ικανός και αν είναι να εκλεγεί εάν δεν έχει τα οικονομικά μέσα, τις συγγένειες και την προβολή στα ΜΜΕ.
«Εάν κατέβω εγώ ας πούμε στις εκλογές στην Αθήνα» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Τσίρμπας, «ας είμαι φωστήρας, φοβερός, δεν με ξέρει άνθρωπος. Μα πως θα με μάθουν εάν δεν βγω 200 φορές στην τηλεόραση ώστε να ξεκινήσει ο κόσμος να με μαθαίνει; Αλλιώς θα με ξέρουν 1000-2000. Προκειμένου να το πληρώσει κάποιος αυτό, τα κόμματα παίρνουν κάποιον που τον ξέρει ο κόσμος».
