Γράφει ο Άρης Ι. Τάτσης
Πανωπροίκια της ΔΕΗ είναι η περιώνυμη ρήτρα αναπροσαρμογής που μας έχει ζεματίσει. Αν κάποιοι από εσάς δεν έχετε εξοικειωθεί ακόμη με τον όρο αυτό πάει να πει ότι δεν έχετε ζεματιστεί αρκετά. Δε χρειάζεται να αγχώνεστε, έτσι κι αλλιώς σκοπεύει να φροντίσει γι’ αυτό ο Γιώργος Στάσσης της ΔΕΗ ή ο άλλος πάροχος ηλεκτρικού ρεύματος με τον οποίο έχετε συμβληθεί.
Μια εισαγωγή στα θέματα της ρήτρας αναπροσαρμογής περιέχεται στο άρθρο μου “ο Γιώργος είναι πονηρός”.
Ένας καθοριστικότατος παράγοντας που αποτρέπει τους συμπολίτες μας από τη δικαστική διεκδίκηση του δίκιου τους είναι το σχετικό κόστος. Είναι προφανές ότι ο Στάσσης και οι λοιποί απέβλεψαν σε αυτή τη δυσχέρεια, ειδικά των οικιακών καταναλωτών. Με δική τους εισήγηση θεσμοθετήθηκε η πρωτοφανώς αντισυνταγματική διάταξη του κώδικα προμήθειας ηλεκτρικού ρεύματος για τις λεγόμενες αντιρρήσεις, που αν δεν τις υποβάλεις μέσα στην πολύ “στενή” προθεσμία δήθεν χάνεις το δικαίωμα προσφυγής στη Δικαιοσύνη. Έκαναν ό,τι μπορούσαν για να αποκόψουν την πρόσβαση των πολιτών προς τα δικαστήρια.
Δεν έχουμε μόνο μια λύση στο θέμα του κόστους προσφυγής στη Δικαιοσύνη, αλλά δύο. Συλλογική αγωγή και ομαδική αγωγή.
Το ιστολόγιο αυτό δε φιλοδοξεί να διδάξει νομική επιστήμη. Τα βασικά θα πούμε για να συνεννοηθούμε με όλους σας.
Τι είναι η συλλογική αγωγή και πώς μπορείτε να συμμετάσχετε σε μια τέτοια διαδικασία περιγράφεται αναλυτικά σε δελτίο τύπου του Ινστιτούτου Καταναλωτών (εδώ), αλλά και στην ιστοσελίδα της ΕΚΠΟΙΖΩ (εδώ). Κι αν θέλετε να εντρυφήσετε κι ακόμα πιο βαθιά σας έχω και διδακτορική διατριβή (εδώ).
Το πρόβλημα είναι και πάλι οικονομικό. Το ΙΝΚΑ, που έθεσε και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την άσκηση της συλλογικής αγωγής μέχρι τέλος Μαΐου 2022 θεωρώ πως ζητά υπέρογκο κόστος συμμετοχής εκ μέρους του καταναλωτή. 20 ευρώ για εγγραφή και 50 ευρώ για κάθε βαθμό δικαιοδοσίας (Πρωτοδικείο, Εφετείο και Άρειο Πάγο), συνολικά δηλαδή 170 ευρώ.
Σκεφτείτε μόνο ότι στο νομό Άρτας προφανώς ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν τουλάχιστον 10.000 καταναλωτές. Στην περίπτωση αυτή τα σχετικά έσοδα του ΙΝΚΑ θα είναι (10.000 x 170=) 1.700.000 ευρώ. Μόνο για το νομό Άρτας. Για ολόκληρη τη χώρα πραγματικά σου φεύγει το τσερβέλο.
Πλέον ανακοίνωσε ότι ετοιμάζει τέτοια αγωγή και η ΕΚΠΟΙΖΩ, αλλά δεν έχουν γίνει γνωστές ακόμη περισσότερες λεπτομέρειες.
Συλλογική αγωγή μπορεί να ασκήσει μόνο ένωση καταναλωτών. Δε χρειάζεται να σας φοβίζει ο όρος, ένα σωματείο, ένας σύλλογος είναι κι αυτός. Η μόνη ουσιαστική διαφορά στις προϋποθέσεις σύστασης είναι ότι για έναν οποιοδήποτε σύλλογο χρειάζονται 20 ιδρυτές (πιο απλά 20 υπογραφές), ενώ για ένωση καταναλωτών 100 ιδρυτές (100 υπογραφές). Σιγά το θέμα. Τόσους που έχει κάψει ο Στάσσης, απλό είναι αυτό.
Συλλογική αγωγή για την προστασία των δικαιωμάτων των μελών της μπορεί να ασκήσει μόνο ένωση καταναλωτών με τουλάχιστον 500 ενεργά μέλη, η οποία έχει ιδρυθεί πριν τουλάχιστον ένα χρόνο. Εδώ δηλαδή δυσκολεύουν κάπως τα πράγματα. Δεν αρκεί να συστήσουμε μια ένωση καταναλωτών. Συλλογική αγωγή μπορούν να ασκήσουν μόνο οι “παλιές” ενώσεις. Μη χολοσκάτε, υπάρχουν λύσεις. Θα δείτε πιο κάτω.
Προς το παρόν κρατήστε μόνο μια ιστορική αναδρομή. Το ΕΕΤΗΔΕ (έκτακτο ειδικό τέλος ηλεκτροδοτούμενων δομημένων επιφανειών), το γνωστό μας χαράτσι, ο πρόδρομος του ΕΝΦΙΑ, προσβλήθηκε με συλλογική αγωγή. Για τους νεότερους που δεν το θυμάστε, ο τότε ΕΝΦΙΑ ήταν ενσωματωτένος στο λογαριασμό της ΔΕΗ κι αν δεν τον πλήρωνες σου έκοβαν το ρεύμα. Το Πρωτοδικείο Αθήνας (1101/2012) έκρινε ως γενικώς αντισυνταγματική τη ρύθμιση για την επιβολή του επίμαχου τέλους και υποχρέωσε τη ΔΕΗ να μη διακόπτει την ηλεκτροδότηση, να δέχεται την καταβολή μόνο του αντιτίμου του ηλεκτρικού ρεύματος και να μην ενσωματώνει το τέλος στους λογαριασμούς της. Το Δ πολιτικό τμήμα του Αρείου Πάγου (293/2014) έκρινε το χαράτσι ως αντισυνταγματικό, υποχρεωτικά όμως παρέπεμψε την υπόθεση στην ολομέλεια του Αρείου Πάγου (7/2016), η οποία αντίθετα με τις ως άνω αποφάσεις θεώρησε μεν το χαράτσι ως συνταγματικό, αλλά επέμεινε ότι η ΔΕΗ οφείλει να δέχεται μόνο την πληρωμή του λογαριασμού χωρίς το χαράτσι κι ότι δε μπορεί να κόβει το ρεύμα για το χαράτσι. Κάτι ήταν κι αυτό.
Για την ομαδική αγωγή ισχύουν οι γενικές διατάξεις. Δε χρειάζονται ενώσεις καταναλωτών με 500 μέλη. Οι αδικηθέντες αυτοοργανώνονται κι απευθύνονται σε δικηγόρο. Απλώς θα πρέπει να ασκηθεί μία αγωγή κατά της ΔΕΗ και από μία κατά καθενός από τους άλλους παρόχους. Δεν υπάρχουν άλλες δεσμεύσεις από το νόμο.
Αλλά το θέμα δε βρίσκεται στην εννοιολογική διάκριση μεταξύ συλλογικής και ομαδικής αγωγής. Αυτά είναι νομικές λεπτομέρειες. Αλλού είναι το θέμα.
Σε κάθε αγωγή είτε ένας είναι ο ενάγων (ο “επιτιθέμενος” διάδικος) είτε περισσότεροι η νομική δουλειά για το δικηγόρο είναι ακριβώς ίδια. Τόσο απλά. Στην περίπτωση των πολλών εναγόντων αυτό που αλλάζει είναι οι εργατοώρες “γραμματειακής υποστήριξης” του εγχειρήματος. Κάποιος πρέπει να βάλει σε σειρά τα ονόματα, τα ποσά και τα χαρτιά.
Χρειάζεται να υποβληθούν και αντιρρήσεις (και πάλι δείτε τις λεπτομέρειες στο άρθρο “ο Γιώργος είναι πονηρός”). Κάποιος πρέπει να εξηγεί ιδίως στους γεροντότερους τη διαδικασία και να τους βοηθάει με τους υπολογιστές.
Αν όλα αυτά τα αναθέσετε σε ελεύθερους επαγγελματίες αυξάνεται πολύ το κόστος. Πάλι οικονομικό είναι το ζήτημα. Λάβετε υπόψη σας ότι αν προσληφθούν υπάλληλοι για αυτή την έκτακτη εργασία θα πρέπει να παραμείνουν για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα.
Η λύση είναι απλή. Υπάρχουν οι δήμοι κι έχουν κέντρα εξυπηρέτησης πολιτών. Οι υπάλληλοι των ΚΕΠ είναι έμπειροι στη διεκπεραίωση γραφειοκρατικών ζητημάτων των πολιτών. Δε μπαίνω σε λεπτομέρειες, καταλαβαίνετε τι λέω.
Για το τυπικό καλά θα ήταν να συσταθεί και μια ένωση καταναλωτών σε κάθε δήμο. Ο νόμος μας έχει ήδη δείξει το δρόμο. Επιτρέπει τη στέγαση των ενώσεων καταναλωτών σε χώρους των δήμων και των περιφερειών (άρθρο 10 παρ. 9 του ν. 2251/1994). Ουσιαστικά προτρέπει δήμους και περιφέρειες να βοηθούν τις ενώσεις καταναλωτών.
Η σύσταση της ένωσης καταναλωτών σε κάθε δήμο δε λύνει μόνο το πρόβλημα του συντονισμού. Ταυτόχρονα είναι τεράστιας σημασίας διαπραγματευτικό χαρτί. Μόλις ολοκληρωθεί το “συμμάζεμα” της υπόθεσης, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθυνθούν οργανωμένα υπό την αιγίδα του δημάρχου στις παλιές ενώσεις καταναλωτών (αυτές που λειτουργούν ήδη επί ένα χρόνο) για τη συμπερίληψη των ενδιαφερόμενων σε συλλογική αγωγή.
Η διαφορά της συμμαζεμένης υπόθεσης με την ασυμμάζευτη είναι μέρα με νύχτα. Όσοι από εσάς μπήκατε στη διαδικασία να ασκήσετε αντιρρήσεις κατά του λογαριασμού σας καταλαβαίνετε τι λέω.
Στην εντελώς απίθανη περίπτωση που δε βρεθεί ενδιαφερόμενη “παλιά” ένωση καταναλωτών για να ασκήσει συλλογική αγωγή, ο δρόμος είναι ανοιχτός για ομαδική αγωγή.
Αυτά ισχύουν για τους οικιακούς καταναλωτές. Οι επαγγελματίες που κινείστε σε άλλα ποσά και κυριολεκτικά είστε εξαρτημένοι από το ηλεκτρικό ρεύμα απλούστατα είστε εγκληματίες κατά του εαυτού σας που δεν έχετε ασκήσει ήδη αγωγές. Ούτε ενώσεις καταναλωτών ούτε τίποτα. Αυτοοργανώνεστε μεταξύ σας για να περιορίσετε το κόστος κι απευθύνεστε σε δικηγόρο που ασχολείται με το ζήτημα. Στην Πάτρα δεν το λιβάνισαν το θέμα, ξεκίνησαν (εδώ).
Υπάρχει και μια πρωτοβουλία της ολομέλειας προέδρων δικηγορικών συλλόγων (εδώ). Μένει να συγκεκριμενοποιηθεί. Προς το παρόν δε λύνει το θέμα της γραμματειακής υποστήριξης. Οι δικηγορικοί σύλλογοι δεν έχουν υπερβάλλον προσωπικό που να μπορεί να υποστηρίξει το συμμάζεμα της υπόθεσης. Περιμένουμε τις σχετικές ανακοινώσεις.
Δεν σας το κρύβω. Με τη λύση που προτείνω οι υπάλληλοι των ΚΕΠ για ένα χρονικό διάστημα 2-3 μηνών θα κουραστούν. Ίσως γκρινιάξουν.
Το ζήτημα όμως είναι φλέγον για όλους μας. Εντελώς ενδεικτικά για το νομό Άρτας υπολογίστε 10.000 οικιακούς καταναλωτές αδίκως επιβαρυνόμενους με μόνο 100 ευρώ το δίμηνο. Προκύπτει ένα εκατομμύριο που μας ληστεύει ο Στάσσης. Κυριολεκτικά με αυτά τα χρήματα “έρχεται γύρα” η τοπική κοινωνία μας. Αν μας λείψουν, ιδίως σε επαναλαμβανόμενη βάση, θα υποφέρουν πάμπολλοι. Όχι μόνο εμείς οι ελεύθεροι επαγγελματίες. Όλοι μας.
Γι’ αυτό χρειάζεται πανστρατιά.
Στο πλαίσιο αυτό δέχομαι να προσφέρω τις υπηρεσίες μου χωρίς την παραμικρή αμοιβή. Θα ακολουθήσει σύντομα ανοιχτή επιστολή μου προς το δήμαρχο Γ. Καραϊσκάκη για όλες τις σχετικές λεπτομέρειες.
Από την ανταπόκριση του Δήμου Καραϊσκάκη θα φανεί αν θα μπορέσω και σε ποιο βαθμό να προσφέρω τη συνδρομή μου στους λοιπούς τοπικούς Δήμους, στους οποίους συμπεριλαμβάνω και το Δήμο Ζηρού. Η Φιλιππιάδα και τα περίχωρά της είναι αναπόσπαστο τμήμα της τοπικής μας κοινωνίας.
Δυστυχώς δε μπορώ να παράσχω την παραμικρή βοήθεια στο Δήμο Αρταίων. Στη ζωή μου έμαθα να συνεννοούμαι ντόμπρα και σταράτα. Ο Χ. Τσιρογιάννης προτιμάει το “ήξεις – αφίξεις”. Δεν υπάρχει το παραμικρό περιθώριο συνεννόησης. Μακάρι να μπει μπροστάρης των δημοτών του και να φέρει αποτέλεσμα.
Αυτός ο αγώνας δε θέλει ιδιαίτερες νομικές γνώσεις. Θέληση χρειάζεται. Αν αυτή υπάρχει, τα υπόλοιπα είναι λεπτομέρειες.
Ο Άρης Τάτσης είναι δικηγόρος Άρτας . Ειδικεύεται σε διαζύγια, τροχαία ατυχήματα και πτωχευτικό νόμο.
